بررسی دیوار گذر مجموعه داستانی از مارسل امه؛ فانتزی و تلخ

در ابتدای معرفی و نقد کتاب دیوار گذر نوشته‌ی مارسل امه به بیوگرافی مختصری از او می پردازیم. مارسل امه Marcel Aymé نویسنده و داستان نویس و نمایشنامه نویس فرانسوی است. او در تاریخ ۲۹ مارس ۱۹۰۲ متولد و در تاریخ ۴ اکتبر ۱۹۶۷ در سن شصت و پنج سالگی در پاریس درگذشت. او یکی از مهم ترین نویسندگان داستان کوتاه است. و داستان های او جز بهترین داستان های ادبیات مدرن فرانسه است.

تحلیل و بررسی مجموعه داستانی دیوار گذر

در آغاز تحلیل و بررسی دیوار گذر نوشته‌ی مارسل امه به هر یک از داستان های این مجموعه اشاره‌ی کوتاهی خواهیم داشت. و به خلاصه ای از هر یک از این آثار خواهیم پرداخت. دیوار گذر مجموعه داستان کوتاهی از مارسل امه است. این مجموعه داستان شامل پنج داستان کوتاه است. عناوین این داستان ها عبارت است از دیوار گذر، کارت، حکم، ضرب المثل، چکمه های هفت فرسخی.

نام این مجموعه از اولین داستان گرفته شده است. مکان همه‌ی این داستان ها شهر پاریس است. در همه‌ی این داستان ها عنصر تخیل و فانتزی در دل یک ماجرای واقعی وجود دارد. در داستان اول مردی این قدرت را دارد که از دیوارها بگذرد. در کنار این فانتزی امه واقعیت جامعه‌ی کارمندی و قواعد حاکم بر اداره جات و زندگی روزمره و تکراری را به نقد می کشد.

داستان دوم کارت نیز داستان توزیع کارت های زندگی است. کارت هایی که سهمیه‌ی هر کس برای تعداد روزهای زندگیش در یک ماه است. از این زاویه مارسل امه با نگاه انتقادی به روابط موجود در جامعه و گذران زندگی افراد مختلف از طبقه های مختلف اجتماع می پردازد.

بیشتر بخوانید: نقد رمان مرگی بسیار آرام نوشته‌ی سیمون دوبووار، همه می میرند

نام این مجموعه از اولین داستان گرفته شده است. مکان همه‌ی این داستان ها شهر پاریس است.

وضعیتی که در جامعه در اثر توزیع این کارت ها بوجود می آید می تواند نشان دهنده‌ی واکنش افراد و دولت در مقابل یک بحران اجتماعی باشد. داستان حکم سومین داستان این مجموعه است. که مانند دو داستان قبلی عنصر تخیل و فانتزی در دل یک ماجرای واقعی پیش برنده‌ی داستان است.

مساله‌ی زمان و عمر و زندگی در این سه داستان دغدغه‌ی امه است. داستان چهارم، ضرب المثل، اما داستانی کاملا واقع گراست و از این زاویه با سه داستان قبلی کاملا متفاوت است. و داستان یک خانواده‌ی پدر سالار است. پدر مردی سیاسی و مستبد است. و نحوه‌ی رفتار او با خانواده اش پدید آورنده‌ی این داستان است. داستان آخر نیز مانند داستان قبلی داستان واقع گرا است. و ماجرای پوتین هایی در یک مغازه‌ی سمساری است که عده ای بچه‌ی محصل سعی در تصاحب آن دارند.

در ادامه تحلیل و نقد کتاب دیوار گذر نوشته‌ی مارسل امه توجهتان را به این نکته جلب می کنم که داستان های امه با اینکه از نظر سوژه با هم بسیار متفاوتند اما اشتراکات بسیاری دارند. نگاه مارسل امه به جامعه و نقد نظام طبقاتی، دولت ها و حکومت ها و رفتار بالادستی ها با زیر دستانشان در سطوح و ارکان متفاوت جامعه بخشی از این اشتراکات هستند. مارسل امه نگاهی بدبینانه به زندگی دارد. در تمام این پنج داستانِ مارسل امه، لحظاتی هست که خواننده را وادار به خندیدن می کند.

بیشتر بخوانید: رمان فِرمین موش کتابخوان ، ماجراهای یک شهرنشین غربتی

داستان های امه با اینکه از نظر سوژه با هم بسیار متفاوتند اما اشتراکات بسیاری دارند.

او چندین موقعیت طنز در داستان خلق می کند اما تنها یک طنز ساده نیستند. طنز امه طنز تلخ و گزنده ای است که فراتر از یک خنده مخاطب را وادار به اندیشیدن می کند. او بسیار به اخلاق به عنوان حلال بخشی از مشکلات جامعه معتقد است و این امر به خوبی در لابه لای سطور داستان هایش مشخص است. اما نگاه امه در بسیاری جهات مغرضانه است. افراد ثروتمند و صاحب جایگاه آدم های شرور و بد ذات هستند و در نهایت هم رستگار هم نمی شوند. اما شانس و رستگاری در لحظه‌ی آخر نصیب فقیران و آدم های سختکوش می شود.

در پایان نقد کتاب دیوار گذر نوشته‌ی مارسل امه به معرفی تعدادی از آثار او خواهیم پرداخت. مادیان سبز، خیابان بی نام، اورانوس از جمله رمان های این نویسنده هستند. چاپ رمان مادیان سبز برای امه شهرت و پول به ارمغان آورد. و موجب شد که از روی رمان بعدی او با عنوان خیابان بی نام فیلمی ساخته شود که دیالوگ هایش را خودش نوشت و همین اتفاق باعث شد که پای او به سینما به عنوان دیالوگ نویس و بعدها فیلم نامه نویس باز شود.

دیوار گذر، کوتوله، شراب پاریس، دختر کلانتر از مجموعه داستان های کوتاه مارسل امه هستند. او کتاب های نظری هم نوشته است که نبرد روشنفکرانه از جمله‌ی این کتاب هاست. شاید جالب باشد که بدانیم او مجموعه داستان هایی با عنوان قصه های گرگم به هوا دارد که برای کودکان است و به صورت مصور به چاپ رسیده است. که این اثر هنوز جز معروفترین آثار برای کودکان است.