مشکل کمبود آب همدان با نگاه گذرا حل نمی شود/ضرورت نگاه مسئله محور

حمیدرضا زارعی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه تنش آبی ایجاد شده در استان ناشی از عدم مدیریت یکپارچه و صحیح، عدم آسیب شناسی و ارائه راه حل های بنیادین حداقل در ۱۰ سال گذشته بوده است؛ گفت: مشکل کمبود آب همدان مسئله‌ای ریشه‌ای است و با نگاه گذرا نمی‌توان موضوع را تحلیل کرد.

وی با بیان اینکه چالش آبی ایجاد شده را در به صورت کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت می‌توان بررسی کرد؛ اظهار کرد: به قول سردار پرافتخار شهید حاج قاسم سلیمانی «من با تجربه این را می‌گویم که میزان فرصتی که در بحران‌ها وجود دارد در خود فرصت‌ها نیست.» اما شرط آن این است که نترسید و نترسیم و نترسانیم) در نتیجه بحران ایجاد شده بهترین زمان برای اتخاذ تصمیمات راهگشا و یافتن راه حل های بنیادین برای آب همدان است.

دبیر پروژه شبکه مسائل سراسری استان همدان خاطرنشان کرد: در حالت کوتاه مدت با وجود هشدارهای نیروهای مؤمن و متخصص در بیش از دو سال گذشته مبنی بر پیگیری انتقال آب سد تالوار به همدان اقدام عاجل و ضربتی لازم انجام نشده و در مواردی به گفتار درمانی کفایت شد که امروز شاهد تنش آبی شدید در استان هستیم؛ از طرفی فقدان کنتورهای هوشمند مصرف آب در منازل در چاه‌های کشاورزی و در مسیرهای انتقال آب و از طرفی ضعیف و فرسوده بودن مسیرهای انتقال سبب شده که هدر رفت عجیب آب در موارد متعدد شاهد باشیم.

زارعی خاطرنشان کرد: امکان استمرار جریان در شرایط فعلی را ناممکن کرده است.

وی با تصریح بر اینکه فقدان مدیریت یکپارچه و عدم دید همه جانبه از منابع آبی موجود سبب شده طرح‌های جایگزین به صورت مناسب برای کاهش ذخایر آبی در شرایط بحران در نظر گرفته نشده است؛ گفت: به عنوان مثال، بحث آبخیزداری تعریف مشخص علمی دارد در قانون رودخانه‌های مرزی مصوب ۱۸ اسفندماه ۱۳۸۳ یک تعریف جامع و حقوقی نیز از آن ذکر شده است.

دبیر پروژه شبکه مسائل سراسری استان همدان تشریح کرد: در حوزه آبخیزداری، مدیریت منابع زیست‌محیطی یک آبخیز به‌نحوی که به بهترین وجه اهداف مدیریت طرح را باید برای بهره‌برداری مداوم از این منابع برآورده سازد. در حوزه آبخیز، حوزه آبریز با آبخیز - پهنه‌ای است که تمام روان‌آب ناشی از بارش وارد بر روی آن را یک رودخانه، آب‌رو، دریاچه و یا یک آب انباشت دریافت می‌کند.

زارعی ادامه داد: در کل حوزه آبخیز همدان را نادیده گرفته‌ایم، حجم گسترده‌ای از روان آب‌های با کیفیت که در سطح استان وجود داشته که روی همه را پوشانده و نهایت هم زمان این بوده که به فاضلاب انتقال داده‌ایم رودخانه‌های دره مرادبیگ؛ رودخانه عباس آباد و… حجم آب مناسبی دارند که استفاده لازم و کافی برای تأمین آب شرب انجام نداده‌ایم.

وی با تصریح بر اینکه در موارد اقدامات حداقلی صورت گرفته فرهنگ سازی لازم توسط دستگاه‌های فرهنگی و آموزشی در حوزه باغداری و کشاورزی صورت نگرفته است؛ اضافه کرد: آب سرمایه ملی و متعلق به همه ی مردم استان در شرایط بحرانی باید حداکثر همکاری با دستگاه‌های استان را انجام دهند در این حوزه نیز ضعف‌های متعددی دیده می‌شود.

زارعی با اشاره به اینکه در میان مدت با فرض انتقال آب از زنجان به همدان (آب سد تالوار) بازهم تأمین آب پایدار استان با چالش‌هایی روبه رو خواهد بود و تهدیدات بالقوه ای وجود دارد؛ اظهار کرد: سبک ریزش بارش‌های الهی در استان از حالت برف با ماندگاری طولانی به طرف بارش‌های بارانی و ناگهانی در مدت زمان کوتاه حرکت کرده که تمهیدات خاص خود را می‌طلبد با توجه به اینکه در کل در کشور ۹۰ درصد مصرف آب است.

وی با اشاره به اینکه همدان نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ اظهار کرد: باید طرح‌های جایگزین جهت کاهش مصرف آب با حفظ تولیدات کشاورزی و افزایش بهره وری اجرایی شود که مهم‌ترین آنها مشتمل بر تغییر الگوی کشت از محصولات آب بر به طرف جایگزین‌های که آب کم‌تری مصرف می‌کنند.

دبیر پروژه شبکه مسائل سراسری استان همدان با اشاره به اینکه افزایش گلخانه‌ها، تغییر سبک آب یاری به طرف قطره‌ای و شیوه‌های نوین مانند زیر سطحی که در زمان‌های قدیم در کشور به عنوان آبیاری کوزه‌ای در استان‌های خشک مانند یزد استفاده می‌شد؛ گفت: آموزش کشاورزان و افراد شاغل در مزارع به صورت عملیاتی از ریزترین جزئیات تا طرح‌های کلی که مصرف آب را کاهش می‌دهد.

وی بر لزوم توجه به افزایش مشارکت اجتماعی تاکید کرد و گفت: استفاده از ظرفیت مردمی در مدیریت مصرف آب، نظارت هوشمند بر شبکه توزیع به طوری که کوچک‌ترین هدر رفت و نرسیدن آب به مقصد در زمان کوتاهی تشخیص داده و اقدامات لازم باید در این حوزه در نظر گرفته شود.

زارعی با تاکید بر اینکه باید آب را سرمایه ملی بدانیم؛ افزود: در بلندمدت نیز راهکارها بیش‌تر متمرکز بر مدیریت یکپارچه با مشارکت اجتماعی بالا متمرکز است؛ به طوری که الگوی کشت جهت تمامی مزارع و زمین‌های کشاورزی استان مشخص باشد.

وی با بیان اینکه میزان تولید محصول و مصرف آب نیز مشخص و باید خرید تضمینی محصولات در راستای تأمین امنیت غذایی صورت بگیرد؛ خاطرنشان کرد: بالاتر از الگوی مصرف به هیچ استفاده کننده‌ای اجازه بهره برداری از منابع سطحی و زیر زمینی داده نشود.

زارعی در ادامه صحبت‌های خود بر ایجاد نظام یک پارچه از فارغ التحصیلان کشاورزی در راستای نظارت بر زمین‌های کشاورزی تاکید کرد و افزود: یکپارچه سازی مصرف آب در قالب تعاونی‌ها به ویژه در زمین‌های خرده مالکی با تصویب قوانین مورد نیاز می‌تواند راهگشا باشد.

دبیر پروژه شبکه مسائل سراسری استان همدان با بیان اینکه در طرح شمسا شبکه مسائل همدان با توجه به نیاز شدید استان و مسئله اول تأمین آب در همدان است؛ تصریح کرد: در این خصوص، از ۱۰ بخش یک قسمت به آب اختصاص داده شده که در راستای اهمیت این موضوع و مطالعه مطالب مطرح شرع در کاربرگ های این حوزه در تدوین راه حل های بنیادین و بلندمدت می‌تواند راهگشا باشد.