به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، مستندنگاری یا تاریخ شفاهی، بخشی است که از چند سال پیش در حوزه نشر طرفداران بسیاری پیدا کرده، ولی هنوز نتوانسته به یک فرم و قالب مناسبی برسد که با حفظ اصل واقعیت، ادبیات را هم چاشنی خود کند؛ طوری که بخشی از این نوع آثار با رعایت حفظ واقعیت از ادبیات دور شده‌اند و صرفاً خاطره‌نویسی خام و بدون هیچگونه ارزش افزوده ادبی است و یا آنقدر تکنیک‌های داستان‌نویسی پررنگ است که از واقعیت و مستند بودن خود دور می‌شوند.

میثم رشیدی مهرآبادی، نویسنده آثاری چون «صَدِ روسی» و سردبیر بخش «قفسه کتاب» روزنامه جام‌جم در همین زمینه با ما به گفت‌وگو نشست.

رشیدی با اشاره به علت اینکه چرا آثار تاریخ شفاهی مخاطب را درگیر خود نمی‌کنند، گفت: این مسأله را از دو منظر محتوایی و شکل، ظاهر و پیوست‌های رسانه‌ای و بازاری می‌توان بررسی کرد. مهم‌ترین مشکل در آثاری که با موضوع تاریخ شفاهی منتشر می‌شود، عدم تفحص برای پیداکردن سوژه‌های ناب است.

وی در ادامه بیان کرد: ما در برخی از آثار با سوژه‌هایی مواجهیم که اهمیت کم‌تری دارند و یا نقاط عطف به زندگی راوی را خوب نپرداخته‌ایم و آغازهای معمولی نیز در این آثار وجود دارد؛ مثلاً پایبندی به سیر تاریخی که داستان را از کودکی پیش برده است، باعث می‌شود مخاطب جذب این نوع آثار نشود. در حوزه پیوست‌های رسانه و کتابسازی که موضوع مهمی است، این ضعف مشاهده می‌شود که کتاب‌ها به خوبی تولید نمی‌شوند و در عین حال به خوبی هم توزیع نمی‌شوند.

وی در خصوص مغفول ماندن سایر ابعاد دفاع مقدس بیان کرد: تفحص نکردن برای پیدا کردن سوژه‌های مختلف و عمدتاً پرداختن به سوژه‌هایی که خودشان می‌آیند تا خاطراتشان را بازگو کنند، یکی دیگر از مسائلی است که باعث شده تا بعضی از ابعاد دفاع مقدس مغفول بماند. بنابراین نهادهایی باید برای دروازه‌بانی و پایش راویان مختلف در حوزه‌های مختلف تلاش کنند و به روایت‌نگاران معرفی کنند.

این نویسنده و منتقد ادبی با اشاره به کتاب‌سازی این حوزه گفت: کتاب‌سازی در هر حوزه‌ای ممکن است به طور طبیعی اتفاق بیفتد، اما کتاب‌سازی در حوزه دفاع مقدس تحت اختیار و سلطه بازار نیست؛ چرا که کسی با این کتاب‌سازی‌ها، سودی نمی‌برد. ممکن است کتاب‌های ضعیفی تولید شود که به دلیل ضعف ناشران و نویسندگان است.

وی در ادامه افزود: اما در این میان ناشرانی دیده می‌شوند که قصد این را دارند که آن شهید و اتفاق را به جامعه معرفی کنند. با توجه به این نکته که سطح کیفی آثار ضعیف است، اما این مسأله را نمی‌توانیم با کتاب‌سازی که در ادبیات در جریان است، یکسان بدانیم؛ اما در عین حال برگزاری جشنواره‌های سطح بالا و گفت‌وگو در خصوص کیفیت آثار می‌تواند در بهبود این روند کمک کند.

وی در خصوص مرز و نسبت میان آثار تاریخ شفاهی و ادبیات داستانی اظهار داشت: در حوزه کتاب، ادبیات و داستان همیشه مورد توجه مخاطبان بوده و فروش آثار داستانی به نسبت سایر کتاب‌ها بیشتر بوده است. نقطه تلاقی آثار تاریخ شفاهی و ادبیات به عنوان داستان نقطه‌ای است که ما بتوانیم آثاری را بنویسیم که فرم داستانی در آنها رعایت شود. داستانی که به جای اینکه از تخیل بهره بگیرد مبتنی بر روایت راوی باشد و این مسأله برحسب قاعده می‌تواند به ثبت تاریخ شفاهی و وقایع تاریخی کمک کند و هم از آن جهت که فرم داستانی دارد در بازار کتاب موفق باشد.

انتهای پیام/