شرکت‌های دانش‌بنیان به دلیل نوپا بودن و ماهیت رشدی خود نیاز به حمایت مالی شدیدی دارند. در هر اقتصادی بانک‌ها بزرگ‌ترین تأمین‌کننده تسهیلات خرد و کلان هستند. در ایران نیز این موضوع صدق کرده و بانک‌های ایرانی نیز طبیعتاً در تأمین مالی خرد مهم‌ترین ابزار هستند. بانک صادرات ایران در همین راستا سابقه‌ای موثر داشته به نحوی که سهم این بانک در حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان از ١٤ درصد در نظام بانکی فراتر رفته است.

به گزارش بانکداری ایرانی، تولید یکی از بخش‌های حیاتی در هر جامعه‌ای است. بدون تولید هرگز چرخ هیچ اقتصادی نخواهد چرخید. شاید برخی از کشورها مانند کشورهای کوچک در آسیای جنوب شرقی با تأکید بر خدمات، مدتی به حیات خود ادامه دهند، اما همان کشورها امروزه به این نتیجه رسیدند که بدون تولید، بخشی از کار اقتصاد می‌لنگد و در چرخش استراتژیک خود، با تأکید بر شرکت‌های دانش‌بنیان تلاش کردند تا خود را از رخوت به وجود آمده نجات داده و بر همین اساس، در سال‌های اخیر با اتکا بر شرکت‌های دانش‌بنیان رشد مناسب اقتصادی را تجربه کردند. بانک صادرات ایران در همین راستا سابقه‌ای موثر داشته به نحوی که سهم این بانک در حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان از ١٤ درصد در نظام بانکی فراتر رفته است.

بانک‌ها برای شرکت‌های دانش‌بنیان سنگ تمام گذاشتند

بر اساس همین اهمیت شرکت‌های دانش‌بنیان بود که سال ١٤٠١ را «سال تولید، دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» نامیده شد، اما این‌همه ماجرا نیست چراکه شرکت‌های دانش‌بنیان به دلیل نوپا بودن و ماهیت رشدی خود نیاز به حمایت مالی شدیدی دارند. در همین رابطه چندی پیش، مدیرعامل صندوق نوآوری و شکوفایی گفته بود که به دلیل مشکلات ناشی از کرونا و کمبود مالی، بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان از دور رقابت خارج شدند.

در حقیقت باید علت این حساسیت بالای شرکت‌های دانش‌بنیان را در تعریف آن جستجو کرد؛ چراکه شرکت‌های دانش‌بنیان، موسسه خصوصی یا تعاونی است که به‌منظور هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی و تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه در حوزه فناوری‌های برتر و باارزش افزوده فراوان به‌ویژه در تولید نرم‌افزارهای مربوط تشکیل می‌شود و بر اساس همین تعریف می‌توان گفت که بدون تأمین مالی این شرکت‌ها توان رقابت و حتی سرپا ایستادن را ندارند.

از طرف دیگر در هر اقتصادی بانک‌ها بزرگ‌ترین تأمین‌کننده تسهیلات خرد و کلان هستند. در ایران نیز این موضوع صدق کرده و بانک‌های ایرانی نیز طبیعتاً در تأمین مالی خرد مهم‌ترین ابزار هستند در این حوزه نیز بانک‌های ایرانی تلاش زیادی کردند.

اخیراً بانک مرکزی در خصوص تأمین مالی شرکت‌های دانش بنیان گزارشی را ارائه کرده که نشان می‌دهد که بانک‌ها برای شرکت‌های دانش‌بنیان سنگ تمام گذاشتند.

رشد ١٢٧ درصدی تسهیلات اعطایی بانک‌ها به دانش‌بنیان‌ها در سال ١٤٠٠

بر اساس آمار اعلامی بانک مرکزی، بانک‌ها در ١٠ ماه نخست سال گذشته به ١١٧٦ شرکت دانش‌بنیان‌ بیش از ٥٠٩ هزار میلیارد ریال تسهیلات اعطا کردند که رشد ١٢٧ درصدی نسبت به سال ١٣٩٩ داشته است و فقط در دی ١٤٠٠ به ٤٦٠ دانش‌بنیان‌ ٤٤ هزار میلیارد ریال تسهیلات پرداخت شد که رشد ٣٢ درصدی نسبت به مدت مشابه ١٣٩٩ داشت که این روند با هدفمندی دقیق در ارائه تسهیلات بانکی جهت رونق تولید و اشتغال‌آفرینی مؤثر و پایدار ادامه یافته و افزایش ٥٥ درصدی تسهیلات پرداختی بانک‌ها به بخش‌های اقتصادی در ١١ ماهه ١٤٠٠ به مبلغ ٢٥٤٣ هزار میلیارد تومان تحقق یافت.

نقش برخی از بانک‌ها در این حوزه بیشتر و پررنگ‌تر بوده است. به‌عنوان نمونه بانک صادرات ایران برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان تا پایان شهریور سال گذشته و قبل از مطرح‌شدن شرکت‌های دانش‌بنیان به شکل امروزی آن و انتخاب شعار سال برای آن، با صندوق نوآوری و شکوفایی تفاهم‌نامه تأمین ٢٠ هزار و ٩٠٠ میلیارد ریالی را امضا و اقدام کرده بود. این بانک برای پیگیری بیشتر تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان، مانع‌زدایی از تولید را نیز در دستور کار امسال خود قرار داده و اعلام کرده است که استمرار اشتغال و جلوگیری از توقف تولید در کنار واحدهای تولیدی ایستاده و برای کمک به رفع این دغدغه مأموریت دارد.

در سال جاری نیز همین رویه تأمین مالی ادامه داشته و با توجه به نام‌گذاری سال و تأکید بیشتر بر شرکت‌های دانش‌بنیان، بانک‌ها همت خود را بیشتر کرده و اقدامات مفیدی انجام دادند؛ چراکه همان‌گونه که پیش‌تر تأکید شده بود، یکی از وظایف و رسالت‌های اصلی بانک اعطای تسهیلات به واحدهای تولیدی، مردم و مشتریان است که برای تحقق این امر مهم، بانک‌ها با طراحی محصولات جدید و جذب منابع، روند تسهیلات دهی به مردم را تسریع کنند.

سهم ١٤ درصدی بانک صادرات ایران

نکته‌ای که ذکر آن خالی از لطف نیست، نقش سه بانک خصوصی شده و بورسی صادرات، ملت و تجارت در تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان است. در مقطع ده‌ماهه سال ١٤٠٠ که مبلغ ٥٠٩ هزار میلیارد ریال تسهیلات به دانش‌بنیان پرداخت شد، سهم سه بانک مورداشاره مبلغ ١٧٢ هزار میلیارد ریال یعنی ٣٣ درصد بود. یک‌سوم این تسهیلات به سه بانک بزرگ خصوصی شده و دوسوم مابقی به ٢٧ بانک دولتی و خصوصی دیگر اختصاص داشت همچنین به لحاظ رتبه‌بندی فردی نیز سه بانک صادرات، ملت و تجارت بالاترین رتبه را در رقم پرداختی تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان را داشته و از غول‌های دولتی نیز رکورد بالاتری را ثبت کردند به‌عنوان‌مثال، سهم بانک صادرات در این ‌بین با رقم ٦٨ هزار میلیارد ریالی نزدیک به ١٤ درصد بوده که رقم بزرگی در بین ٣٠ بانک ایرانی است.

در واقع بر اساس آمارهای بانک مرکزی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، بانک‌های مانند صادرات، ملت و تجارت تلاش بیشتری را در راستای تقویت شرکت‌های دانش‌بنیان داشتند و این موضوع در سخنرانی مدیران این بانک‌ها نیز تأکید شده است. مدیرعامل بانک صادرات اخیراً در این رابطه اعلام کرده بود: «تمام تلاش خود را به کارخواهیم بست تا در سال جاری با توان و شتابی بیشتر از سال‌های قبل به تأمین مالی و توسعه تولید دانش‌بنیان اهتمام ورزیم و برای افزایش سهم این حوزه راهبردی از تولید ناخالص ملی، همچنین پرداخت تسهیلات به صنایع اشتغال‌آفرین کشور، گام‌های اساسی برداریم.» بر اساس آمارهای منتشره می‌توان مشاهده کرد که بانک صادرات در این راستا اقدامات قابل‌توجهی را انجام داده است.

در یک سال گذشته و از ابتدای شهریور و همزمان با روی کار آمدن دولت سیزدهم تا کنون، بانک صادرات مبلغ ١٠٦ هزار و ٨٨١ میلیارد ریال تسهیلات به ٣٥٣ فقره از شرکت‌های دانش‌بنیان تسهیلات اعطا کرده که در مقابل دیگر بانک‌های ایرانی رقم قابل‌توجهی است. برای درک این رقم می‌توان به رقم تخصیص بودجه شرکت‌های دانش‌بنیان در قانون بودجه سال ١٤٠١ (بودجه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری) اشاره کرد که ١٩ هزار و ٨٧٣ میلیارد ریال است.

و در نهایت می‌توان گفت با توجه به برنامه‌های دولت برای رشد شرکت‌های دانش‌بنیان و افزایش سهم این شرکت‌ها در تولید ناخالص داخلی کشور، نقش بانک‌ها در این حوزه بیش از دیگر نهادهای مرتبط، پررنگ‌تر و حیاتی است و امید است که در صورت تداوم این حمایت از سوی بانک‌ها شرکت‌های دانش‌بنیان اینده خوبی را برای اقتصاد کشور رقم بزنند.

لیلا فریادرس