این پژوهشگر و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با ایران اکونومیست دربارۀ آثار و چالش‌های انتخاب مدیران برای مراکز و مؤسسه‌های دانشگاهی و دولتی فعال در زمینۀ ادبیات و زبان فارسی اظهار کرد: ما باید برای همۀ کارهای‌مان از جمله زبان فارسی، نقشۀ راه داشته باشیم. باید بدانیم می‌خواهیم چه کنیم، در کجا قرار داریم و قرار است به کجا برویم؟ برای ترمیم و بهبود وضعیت زبان فارسی چه طرح‌ها، پروژه‌ها و کارهایی را باید صورت دهیم. در ابتدا، این باید ترسیم شود و به‌صورت یک خط کشیده شود و بدانیم ما در کجای این خط هستیم و می‌خواهیم به کجای این خط برسیم؟

او افزود: همچنین باید بدانیم چگونه قرار است این راه را بپیماییم. اگر این خط ترسیم نشود و طرح کلی برای بهبود وضع زبان فارسی مشخص نشود، زحماتی که کشیده می‌شود، فرجام مشخصی نخواهد داشت.

اسماعیل آذر در عین حال گفت: از نظر قانونی، مسئول زبان فارسی اکنون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ست. البته، این را هم باید بگویم که وزیر کنونی توجه خاصی به زبان فارسی دارند، ولی پیشنهاد من برای کل کشور است. همه دارند کاری در این زمینه انجام می‌دهند اما مسیر مشخصی ندارند.

او ادامه داد: برای مثال، نمایندگان فرهنگی از کشور ما به کشورهای دیگر اعزام می‌شوند. آیا این افراد تخصص لازم را دارند؟ دربارۀ زبان فارسی می‌دانند؟ دربارۀ زبان کشور مقصد می‌دانند؟ حداقل یکی‌دو زبان می‌دانند؟ تحصیل‌کردۀ حوزۀ فرهنگ هستند؟ نقشۀ راه برای این کار دارند؟ این‌ها می‌روند، چه می‌کنند؟ اغلب در روز یا مناسبت‌های خاص اقداماتی انجام می‌دهند. هیچ‌وقت برنامۀ کلی ندارند. برای شخصیت‌هایی که توسط وزارت علوم برای آموزش زبان فارسی اعزام می‌شوند، معمولاً نقشۀ راه وجود ندارند. این‌ها نمی‌دانند نفر قبلی که در همان کشور بوده، تا کجا پیش رفته یا چه کاری انجام داده است تا همان راه را پیش ببرند. یک نفر اعزام می‌شود و براساس اینکه به کدام کشور برود، می‌رود و برمی‌گردد و هیچ اتفاقی هم نمی‌افتد.

آذر همچنین بیان کرد: یعنی اگر این افراد اعزام نشوند و دولت این هزینه را نکند، هیج اتفاقی نمی‌افتد. فقط بودجۀ آن به درد دیگر مشکلات می‌خورد و شاید بتواند گره‌های دیگری را باز کند.

او سپس با بیان این‌که ما باید مدیران زبان فارسی را از میان کسانی انتخاب کنیم که تخصص تام و کمال دارند، گفت: آن‌ها باید حداقل از مشاهیر باشند. بنابراین، نظام کلی این کار باید تصویب و تصحیح شود. باید از افراد اعزامی خواسته شود تا در مدت زمان مأموریت‌شان کارهای مشخصی را انجام دهند و یک بخش نیز باید کار آنها را بررسی و ایرادهای‌شان را یادآوری کند و نکات مثبت و منفی آن‍ها را جمع بزند. تمام این کارها باید با برنامه باشد.

اسماعیل آذر در ادامه اظهار کرد: من در جایی ننشستم که مدیران را ارزیابی کنم. من راهی را می‌گویم که اگر نباشد، کمابیش همه در بیراهه گرفتارند.

او در پایان با بیان این‌که ما باید یک حوزۀ دانشوری از استادان تراز اول زبان فارسی و باتجربه بنا کنیم گفت: این حوزۀ دانشی زبان فارسی باید نقشۀ راه را طراحی کند تا بقیه براساس آن پیش بروند. چراکه تعدد مدیریت‌ها می‌تواند خسران به بار بیاورد. چون نهادها زحمت می‌کشند اما هیچ‌وقت نمی‌بینید نقشۀ راهی را دنبال کنند و بخشی فعالیت‌های آنها را بررسی کند و نقطه‌های ضعف‌شان را برطرف کند تا به مقصدی که می‌خواهند برسند.