بحران آب در مازندران/تالاب ها و رودخانه ها روبه خشکی است

محمدعلی هادیان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به بحران آب در این استان اظهار داشت: از بارزترین فعالیت‌های اخیر متولی آب استان یعنی شرکت آب منطقه‌ای مازندران تدوین "سند توسعه آب استان مازندران" است.

وی افزود: متأسفانه در این سند، مصرف آب استان در افق ۱۴۲۵ و خط‌مشی دستیابی به اهداف مقرر، طوری تبیین و توجیه شده است که گویی این مصرفِ آتی امری طبیعی و عادی خواهد بود.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران گفت: افزایش قابل توجه مصرف آب در بخش صنعت، کشاورزی، شرب و گردشگری هدف‌گذاری‌های اساسی در سند توسعه آب استان بوده و ماحصل این تدابیر، افزایش بیش از ۵۰ درصدی کل مصرف آب استان در افق ۱۴۲۵ در مقایسه با شرایط کنونی است.

هادیان تصریح کرد: برای تأمین آب مازاد مورد نیاز در افق ۱۴۲۵، برنامه‌های مختلفی مانند برداشت از منابع آب زیرزمینی و احداث سدهای متعدد پیش‌بینی شده است. سوال اساسی این است که آیا تا ۱۴۲۵ آبی باقی خواهد ماند؟!

وی ادامه داد: در حال حاضر، میزان کسری تجمعی (ازنظر کمی) مخزن آب زیرزمینی حدود ۱۰۰ میلیون مترمکعب و کسری کیفی آن (با توجه به آلودگی‌های خطرناکی مانند نیترات) میلیاردها مترمکعب است. به‌عبارتی‌دیگر، با صرف چندین میلیارد مترمکعب هم نمی‌توان کیفیت آب زیرزمینی را به وضعیت حدود ۲۰ سال گذشته نزدیک کرد.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران بیان کرد: علاوه بر این، متوسط افت تجمعی تراز آب زیرزمینی در برخی از دشت‌های استان به حدود چهار متر رسیده است که بسیار خطرناک است.

هادیان خاطرنشان کرد: از سوی دیگر، خشک شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها و بی‌آبی یا کم‌آبی برخی سدهای استان گواه این است که منابع آب سطحی موجود، قادر به تأمین نیازهای فعلی نیست چه برسد به آنکه بتواند نیازهای افزایش‌یافته در آینده را تأمین کند.

بروز پدیده تغییر اقلیم

وی یادآور شد: نکته بسیار مهم دیگر در برنامه‌ریزی‌های کلان توسعه، توجه به اثرات احتمالی تغییر اقلیم است. غالب تحقیقات مرتبط حاکی از آن است که در شرایط تغییر اقلیم، دمای هوا تا حدی افزایش و میزان بارندگی به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد؛ به‌عبارت‌دیگر، تغییر اقلیم عامل محدودکننده بسیار جدی در تأمین آب مورد نیاز در افق ۱۴۲۵ خواهد بود.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران افزود: موارد مذکور به‌وضوح نشان می‌دهد که خیز بلند متولی تأمین آب استان مازندران برای احداث سدهای متعدد تا سال ۱۴۲۵ و افزایش حدود سه برابری ظرفیت ذخیره آب سطحی از ۴۴۰ به ۱۳۰۰ میلیون مترمکعب، صرفاً در راستای افزایش هزینه بیت‌المال و سرعت دادن به نابودی شرایط شکننده‏ی آبخیزهای استان است.

هادیان اظهار کرد: در شرایطی که کمبود آب ایجاب می‌کند بخش‌های مختلف به‌ویژه صنعت و کشاورزی با تکیه‌بر فناوری‌های روز دنیا و مدیریت جامع سرزمین و به‌کارگیری نظریه اقتصاددایره‌ای (بدون تلفات)، نیازهای آتی خود را به‌تدریج کاهش دهند.

وی عنوان داشت: تدوین سندهای مبتنی بر افزایش مصرف آب حاکی از آن است که در برنامه‌های مدیریت آب استان مازندران پایداری سرزمین حتی از حداقل اهمیت برخوردار نیست؛ چراکه همان‏‬ طور که عنوان شد نرخ مصارف اعلام شده در این سند که درواقع سند توسعه "مصرف آب" استان مازندران است، مصارف آب در آینده را طبیعی و عادی جلوه می‏‌دهد.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران در پایان گفت: مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز و نیز اصلاح الگوی مصرف و ترویج و فرهنگ‏‌سازی در مصرف آب لازم است در دستور کار و اولویت قرار گیرد تا زمانی که مدیریت جامع آبخیزها و پروژه‌های سازگار با محیط زیست و طبیعت در چارچوب آن و نیز شیوه استفاده درست نهادینه نشود، حتی افزایش میلیاردها مترمکعب آب نتیجه نخواهد داشت.