شما احتمالا تست MBTI را انجام داده اید، اما برایتان سوال است که:

آیا تست MBTI معتبرتر از دیگر آزمون های شخصیت شناسی است؟
کدام یک از انواع تست شخصیت شناسی علمی تر است؟
کدام یک از تست های شخصیت بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد؟
برای خودشناسی از کدام یک از انواع تست شخصیت شناسی استفاده کنم؟

در این پست با ما همراه باشید تا تفاوت تست MBTI را با دیگر تست های مشهور شخصیت شناسی یعنی تست شخصیت شناسی یا رفتار شناسی دیسک (DISC)، تست شخصیت شناسی نئو (NEO)، تست شخصیت شناسی کتل (Cattle) و تست شخصیت شناسی اینیاگرام (Enneagram) بررسی کنیم.

تفاوت تست MBTI با تست دیسک (DISC)

DISC یک تست حرفه ای است که بر اساس تحقیقات ویلیام مولتون مارستون (روانشناس)، شخصیت افراد را در یک زمان معین با مشاهده رفتار آن‌ها شناسایی می کند.

تست DISC و تست MBTI هر دو ابزارهای شناخته شده ارزیابی شخصیت هستند و به طور گسترده توسط افراد، سازمان ها و شرکت های سراسر جهان استفاده می شوند. با این حال، تفاوت های قابل توجهی بین DISC و MBTI وجود دارد.

آزمون DISC کوتاه‌تر از MBTI است (معمولا 24 تا 30 سوال در DISC وجود دارد و در مقابل تست MBTI به طور متوسط 90 سوال دارد).

در تست دیسک چهار نوع رفتار غالب وجود دارد. یعنی بر اساس تئوری DISC، شخصیت هر فرد در 4 الگوی رفتاری است:

D - سلطه‌گر
I - متقاعدکننده
S - باثبات
C - وظیفه‌شناس

بر اساس این چهار الگو معمولا می توان 12، 15، 16، 24، 42 و 53 تیپ شخصیتی را مشخص کرد. بنابراین تفاوت اصلی اینجاست که DISC این امکان را به ما می دهد تا تیپ های مختلف شخصیتی را ترسیم کنیم.

بر اساس فرض دیسک، موقعیت‌ها و محیط‌های مختلف می‌توانند منجر به ویژگی‌های رفتاری متفاوتی در یک فرد باشند.

اما در MBTI شخصیت ثابت و بدون تغییر است، یعنی ما با 16 تیپ شخصیتی سروکار داریم. به عبارتی بررسی شخصیت های بیشتر در تئوری این آزمون گنجانده نشده است.

تفاوت دیگر تست MBTI با تست دیسک این است که ام بی تی آی تا حد زیادی نشان‌دهنده نحوه تفکر درونی افراد است، در حالی که تست دیسک شخصیت درونی شبیه‌سازی شده را با رفتار بیرونی مقایسه می‌کند.

MBTI با تست شخصیت

تفاوت تست MBTI با تست شخصیت شناسی نئو (NEO)

تست شخصیت شناسی نئو یا تست بیگ فایو (big 5) که با نام مدل 5 عاملی (Five Factor Model-FFM) و یا مدل اقیانوس (OCEAN) نیز شناخته می‌شود، بر اساس 5 جنبه اساسی شخصیت انسان است:

پذیرش تجربیات جدید (O)
وظیفه شناسی (C)
برونگرایی (E)
توافق جویی (A)
روان رنجوری (N)

این آزمون بیش از 100 سال پیش شناخته شد و تا به امروز توسط بسیاری از روانشناسان بررسی و تکمیل شده است.

تست نئو آزمون استانداردی است که به صورت آماری طراحی شده است و چیزهایی که باید اندازه گیری شوند 5 صفت خاص هستند که در زندگی روزمره کاملا قابل مشاهده است، بنابراین روایی و پایایی آن بسیار بالا است.

تفاوت بین Big Five و MBTI در این است که Big Five تیپ شخصیتی افراد را در گروه خاصی دسته بندی نمی کند، بلکه بررسی می کند که فرد چند درصد یا چند امتیاز در هر یک از پنج جنبه ذکر شده بدست می‌آورد.

همچنین تست نئو بر اساس رویکرد صفات است و تنوع زیادی از افراد با ویژگی های شخصیتی مختلف را پوشش می دهد.

اما تست MBTI یک آزمون تیپ شناسی است که نمی تواند برخی از افراد را در تحلیل و نتایج خود بگنجاند. یعنی در تست MBTI بعضی از افراد ممکن است در هیچکدام از تیپ ها نباشند و یا ویژگی هایشان به دو تیپ نزدیک باشد.

تفاوت تست MBTI با تست اینیاگرام (Enneagram)

اینیاگرام بر اساس ترکیبی از «ویژگی های شخصیتی طبیعی» و تاثیر محیط اطراف بر فرد است. بر اساس این آزمون، شخصیت هرفرد ثابت نیست، بلکه همیشه بسته به محیط و تاثیرات بیرونی تغییر می کند.

تست اینیاگرام ۹ نوع شخصیت مختلف را مشخص و نقش های هر یک از این تیپ‌ها را در یک نمودار نه گوشه ای توصیف می‌کند.

این نمودار به ما چگونگی ارتباط تیپ های مختلف با هم را نشان می دهد. 9 شاخص تست انیاگرام عبارتند از:

آرمان گرا
یاور
مراقبتی
فرد گرا
محقق
وفادار
مشتاق
چالش‌گر
صلح‌جو

تست اینیاگرام بر اساس ترکیبی از ویژگی های شخصیتی فردی انسان و تاثیر محیط اطراف فرد است. بر اساس این آزمون، شخصیت فرد ثابت نیست، بلکه همیشه بسته به محیط و تاثیرات بیرونی تغییر می کند.

بزرگترین تفاوت بین MBTI و تست اینیاگرام این است که؛ MBTI بر طبیعت وجودی و سرشتی افراد تمرکز دارد، در حالی که اینیاگرام بر محیط موثر افراد تمرکز می کند.

دلیل محبوبیت اینیاگرام در جهت گیری شغلی این است که ارزیابی دو طرفه شخصیت هر فرد و تاثیر عامل خارجی را انجام می‌دهد، بنابراین نتایج این آزمون بسیار به واقعیت نزدیک تر است.

علیرغم پیچیدگی بیشتر آزمون MBTI، طراحی آزمون اینیاگرام بسیار آسان تر از MBTI است. بنابراین، روایی و پایایی اینیاگرام در مقایسه با MBTI نسبتا رضایت بخش است (اما هنوز در مقایسه با سایر ابزارها مثل تست نئو و تست کتل چندان مؤثر نیست).

تفاوت تست MBTI

تفاوت تست MBTI با تست شخصیت شناسی کتل (Cattle)

تست شخصیت شناسی کتل یک آزمون شخصیت شناسی معتبر است که دارای 178 سوال است که 16 عامل شخصیت را ارزیابی می کند. این 16 عاملی در تست کتل عبارتند از:

گرما
استدلال
ثبات عاطفی
تسلط
سرزندگی
قانون-آگاهی
جسارت اجتماعی
حساسیت
(L) هوشیاری
(M) انتزاعی بودن
(N) حریم خصوصی
(O) هراس
(Q1) گشودگی به تغییر
(Q2) اتکا به خود
(Q3) کمال گرایی
(Q4) تنش

با اینکه تست شخصیت شناسی کتل 16 عامل دارد اما این موارد با تست MBTI متفاوتند. اولا محتوا و ویژگی های شخصیتی در تست کتل با تست MBTI فرق دارد.

دوما 16 عامل در تست شخصیت شناسی کتل مستقل هستند. این عوامل بر اساس رویکرد صفات و با روش تحلیل عاملی تدوین شده اند. اما تست MBTI تیپ شناسی است و از ترکیب ویژگی ها، به 16 تیپ رسیده است.

تفاوت دیگر تست کتل با تست MBTI این است که نمرات افراد در 16 عامل اصلی بالا و پایین می شود و برای همه افراد این 16 ویژگی بررسی شده و مقدار عددی آن گزارش می شود. اما در تست MBTI فرد فقط در یک دسته یا تیپ قرار می گیرد.

در کل اعتبار تست شخصیت شناسی کتل به پشتوانه مطالعات و پژوهش های علمی، بالاتر از تست MBTI می باشد.

آیا تست MBTI مقبول تر از دیگر تست های شخصیت شناسی است؟

یکی از تفاوت های مهم 5 تست گفته شده در این است که برخی از آن ها بین مردم از مقبولیت بیشتری برخوردارند.

از نظر مقبولیت می توان گفت تست MBTI در درجه اول قرار دارد و بعد از آن تست نئو است. همچنین تست دیسک، تست اینیاگرام و کتل در درجه بعدی قرار می گیرند.

کدام تست ها از آزمون MBTI علمی تر است؟

از نظر علمی این 5 تست با هم تفاوت هایی دارند. برخی از تست های شخصیت پشتوانه علمی و پژوهشی بیشتری نسبت به دیگر تست ها دارند.

در میان این پنج آزمون می توان گفت که تست نئو بیشترین پشتوانه علمی را دارد. به طوریکه اکثر مقالات علمی برای ارزیابی شخصیت از نئو استفاده کرده اند.

بعد از تست نئو تست شخصیت شناسی کتل از اعتبار علمی و نظری بیشتری برخوردار است. بین سه تست دیگر یعنی تست MBTI، تست دیسک و تست اینیاگرام از نظر علمی خیلی تفاوت چشمگیری وجود ندارد. این آزمون ها کمتر در تحقیقات استفاده شده اند.

جمع بندی

تست MBTI یکی از پرکاربردترین آزمون های شخصیت شناسی است که سالانه میلیون ها نفر از آن برای خودشناسی استفاده می کنند.

صرف نظر از مقبولیت تست ام بی تی آی باید توجه داشت که برای تست های شخصیت شناسی آزمون های بهتری نیز وجود دارد.

از بین تست های شخصیتی، تست نئو ارزیابی دقیق تر و شواهد علمی بیشتری دارد. البته «تست های دیسک» و «شخصیت شناسی کتل» نیز بسیار کاربردی هستند و می توان از این آزمون ها با اهداف مختلف استفاده کرد.

منبع

ای سنج؛ مرجع تست های روانشناسی آنلاین