بهسازی بازار کهنه قم عاملی موثر در بازآفرینی ظرفیت گردشگری آن

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - مهدی بخشی سورکی: راسته بازار کهنه قم از جمله جاذبه‌های تاریخی و گردشگری استان قم به شمار می‌رود؛ بازاری سرپوشیده با پوشش گنبدی که از خیابان ۴۵ متری عمار یاسر آغاز و تا میدان کهنه ادامه دارد.

قدمت این بازار به دوران صفویه باز می‌گردد که برخی از بناهای آن نیز در دوره قاجار به آن اضافه شده است.

بازار کهنه قم به شماره ۱۹۳۷ اواخر سال ۱۳۷۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده که این امر نشان از اهمیت این اثر تاریخی دارد.

تهویه و نور رسانی بازار از طریق دریچه‌هایی که در پوشش گنبدی آن تعبیه شده صورت می‌گیرد و این دریچه‌ها در بالای گنبد به شکل دایره و در دو طرف آن قرار دارند و به شکل قلب مشاهده می‌شوند و ترکیب نوری که از سقف می‌تابد و حجم گنبدی سقف، فضایی دلنشین در این مجموعه به وجود می‌آورد که تماشای برای هر رهگذری جذاب است.

در این بازار مشاغل قدیمی که گرد و غبار گذر زمان بر آن نشسته همچنان به چشم می‌خورد که کارگاه‌های صنایع‌دستی از جمله رنگرزی سنتی، چاقوسازی، قلم زنی روی فولاد، خراطی، خورجین سازی، معرق کاری، نقاشی روی شیشه، نجاری، منبت‌کاری و پالان دوزی از جمله آنان است.

این مشاغل هر چند که در گذر زمان رونق خود را از دست داده‌اند و نفس‌های آخر را می کشند و شاید تنها نماینده حرفه خود در این شهر باشند اما همین مجموعه اندک مشاغل سنتی و قدیمی باقیمانده در بازار کهنه قم موجب شده تا این بازار از گذشته تاکنون به لحاظ گردشگری دارای جاذبه و ظرفیت‌های خوبی باشد.

این مجموعه تاریخی و بی نظیر با تعداد بیش از ۱۰۰ غرفه اگر در هر شهر دیگری بود با نگاه دیگری به آن نگریسته می‌شد و خیلی زودتر از اینها برای ترمیم، مرمت، ساماندهی و حفظ پهنه تاریخی آن اقدام می‌شد.

متأسفانه این بازار در طول سالیان مورد بی مهری قرار گرفته و حتی ورود خودرو و وسایل نقلیه نیز به این مجموعه آزاد بوده و هیچ ممانعتی در این زمینه صورت نمی‌گرفت و گاهی خودروهای سنگین نیز به داخل این بازار تردد داشته‌اند و دارند که این امر نشان از عدم درک شرایط تاریخی این مجموعه است.

بازار کهنه قم در زمینه ایمنی و عدم استحکام دارای مشکلات اساسی است

در دل این بازار در کنار آب انبار تاریخی آن دو قهوه خانه نیز فعال است که تردد جوانان با موتورسیکلت برای رسیدن به این مکان نیز موجب نارضایتی کسبه این بازار شده است.

با وجود آنکه از سال ۱۳۸۰ تاکنون، ۵ دوره مرمت در بازار کهنه قم صورت گرفته و مرمت‌ها در مقیاس‌های مختلف از جمله ایجاد طاق‌های فرو ریخته، سبک سازی، حذف الحاق‌ها، استحکام بخشی، سفید کاری و آجر فرش انجام شده؛ اما همه این طرح‌های مقطعی نتوانسته سامان خوبی به این بازار تاریخی دهد و بازار کهنه قم همچنان در زمینه ایمنی و عدم استحکام دارای مشکلات اساسی است که در صورت بروز حادثه‌ای احتمالی همانند زلزله، وقوع خسارت اجتناب ناپذیر است.

بازآفرینی ظرفیت صنایع‌دستی بازار کهنه یکی از اهدافی بوده که از سالیان دور مسئولان استانی همواره آن را مطرح می‌کردند و طرح‌هایی برایش نوشته‌اند اما همچنان ظرفیت‌های بازار کهنه در این عرصه ناشناخته مانده و این بازار رونق لازم را ندارد.

در سالهای اخیر برای بهسازی بازار کهنه تفاهم‌نامه سه‌جانبه‌ای بین شهرداری، میراث فرهنگی و هیئت‌امنای بازار امضا شده تا گام‌هایی اساسی در زمینه بهسازی این مجموعه تاریخی برداشته شود.

پروژه کف سازی بازار کهنه به طول ۴۳۰ متر اولین قدمی بود که شهرداری آن را برداشت و مساحت کل پروژه حدود ۲ هزار و ۶۰۰ متر شامل مرمت، اصلاح شیب‌ها، سنگفرش و نصب شیر هیدرانت برای ایمنی و آتش‌نشانی این مجموعه بوده که با اعتباری بالغ بر ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان بهسازی شد.

پروژه کف‌سازی محور فرهنگی تاریخی بازار کهنه را می‌توان به جمع‌آوری تمامی لایه آسفالت به همراه زیرسازی‌های نامناسب مربوطه، ساماندهی وضعیت تأسیسات زیرزمینی، تحکیم بستر با لایه‌های متفاوت شن‌ریزی و متراکم نمودن در حد امکان و مناسب، اجرای یک لایه بتن آماده با مقاومت مطلوب و اجرای سنگ‌فرش با استفاده از سنگ مرمریت گندمک اشاره کرد.

ساماندهی بازار کهنه مهمترین پروژه مرمتی استان قم

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان قم در گفتگو با خبرنگار مهر، ساماندهی بازار کهنه را مهمترین پروژه مرمتی استان قم برشمرد و گفت: این بازار سال‌ها متروکه بوده و در طی ۴ ماه اخیر اقدامات خوبی برای احیای بازار کهنه انجام شده است.

علیرضا ارجمندی بیان داشت: برنامه داریم در فاز نخست، مرمت بازار کهنه و در ادامه مرمت میدان میوه و تره‌بار و دو سرای دیگر در این مجموعه را انجام دهیم و سپس این مسیر تا امامزاده موسی مبرقع بازسازی شود.

وی افزود: ابتدای بازار کهنه ۳۰۰ پارکینگ وجود دارد و گردشگر می‌تواند با پارک خودروی خود پیاده از این مسیر دیدن کند که سه سرا در این مسیر وجود دارد و معتقدیم این محور مهمترین مسیر گردشگری استان خواهد بود.

ارجمندی افزود: تلاش می‌شود مجوزهای کسب و کار در بازار کهنه فقط از طریق سازمان میراث برای صنایع دستی صادر شود تا هر صنفی که مرتبط با صنایع دستی نیست به این محور سنتی و گردشگری ورود پیدا نکند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان قم تصریح کرد: بازار کهنه قم پس از ساماندهی محلی برای بازارچه دائمی صنایع دستی استان قم خواهد بود و این بازار ظرفیت چندمنظوره گردشگری، تاریخی و عرضه محصولات هنرمندان صنایع‌دستی را در خود جای‌داده است.

وی در خصوص پیشرفت مرمت بازار کهنه نیز گفت: عملیات بهسازی و سفیدکاری طاق بازار کهنه قم در حال اتمام است.

خوشبختانه در سال‌های اخیر اقدامات خوبی در راستای احیای بازار کهنه قم صورت گرفته که امید است با اتمام مراحل بهسازی این گذر تاریخی، ظرفیت جدیدی برای جذب گردشگر و رونق صنایع دستی استان قم ایجاد شود و این بازار به عنوان یکی از اماکن پر بازدید گردشگری قم شناخته شود.