کاهش باورنکردنی قیمت روغن در بازار

اظهارنظر محمد قربانی، معاون وزیر جهاد کشاورزی هم مؤید کاهش ۱۰ درصدی نرخ انواع روغن‌های خوراکی و کاهش ۱۵ درصدی روغن‌های صنف و صنعت است. قربانی به این نکته هم اشاره کرده است که طبق آمارهای موجود، نرخ جهانی هر تن روغن خام پالم در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ حدود ۱۷۰۰ دلار بود که در شهریورماه به ۹۰۰ دلار رسید. همچنین نرخ جهانی هر تن روغن سویا در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ حدود ۱۸۰۰ دلار بود که در شهریورماه به ۹۰۰ دلار رسید که کاهش حدود ۴۰ درصدی قیمت‌های جهانی روغن را نشان می‌دهد. پیش از این رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی هم کاهش نرخ روغن ۵ کیلویی را از ۴۰۰ هزار تومان به ۲۹۵ هزار تومان و روغن مایع ۹۰۰ گرمی را از ۶۸ هزار تومان به ۵۵ هزار تومان اعلام کرده بود.

واقعی‌سازی نرخ روغن با اصلاح ارز ترجیحی

در اردیبهشت‌ماه امسال و در پی اجرای طرح مردمی‌سازی نظام عادلانه یارانه‌ها، بر اساس اطلاعیه‌ای نرخ‌های جدید روغن خوراکی برای روغن مایع ۸۱۰ گرمی پخت و پز ۶۳ هزار تومان و روغن مایع سرخ‌کردنی ۶۲ هزار تومان تعیین و اعلام شد.

با وجود اینکه بعد از اصلاح ارز ۴۲۰۰ تومانی گمانه‌های زیادی مبنی بر رشد بی‌رویه نرخ روغن مطرح شده بود اما با این اقدام دولت، احتکار روغن، افزایش بی‌رویه صادرات محصولات حاوی روغن و خروج غیرقانونی روغن از کشور کاهش پیدا کرد و حالا بعد از گذشت حدود ۴ ماه نرخ روغن نباتی کاهش ۱۰۰ هزار تومانی داشته است.

بر اساس گزارش‌های میدانی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و خرده‌فروشی‌ها، روغن سرخ‌‌کردنی صنعتی به وزن ۱۶ کیلوگرم با نرخ قبلی یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بود که اکنون با نرخ جدید ۹۰۰ تا ۹۱۸ هزار تومان، روغن سرخ‌کردنی با نرخ قبلی ۱۱۲ هزار و ۸۰۰ تومان اکنون با نرخ ۱۰۵ هزار تومان، روغن پخت و پز با نرخ قبلی ۱۱۵ هزار و ۱۰۰ تومان به نرخ ۱۰۷ هزار تومان و روغن سرخ‌کردنی با نرخ قبلی ۲۱۱ هزار و ۴۰۰ تومان به نرخ جدید ۱۹۵ هزار تومان به فروش می‌رسد.

روند کاهشی نرخ ۱۰۰ قلم کالای مصرفی مردم

به‌دنبال کاهش نرخ جهانی روغن خام بعد از توافق روسیه و اوکراین در صادرات این محصول، دستور کاهش ۱۰ تا ۲۰ درصدی روغن از نیمه مردادماه اجرایی شد و با ابلاغ دستور دولت به کارخانه‌ها برای کاهش نرخ روغن، نرخ این محصول در فروشگاه‌ها هم کاهشی و حتی تولیدات قبل نیز با تخفیف عرضه شد. بر همین اساس، مهدی برادران معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به دستور وزیر صمت برای کاهش نرخ انواع روغن نباتی اعلام کرده بود، دستورالعمل کاهش نرخ انواع روغن نباتی از هشتم مردادماه برای تمام کارخانجات روغن کشور لازم‌الاجرا شده و هدف از این اقدام حمایت از مصرف‌کنندگان بوده است.

در روزهای گذشته نیز حسین فرهیدزاده، سرپرست سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان خبر از آغاز روند کاهشی نرخ ۱۰۰ قلم کالای شاخص مصرفی مردم را در هفته‌های اخیر داده و آن را تحت تأثیر تغییرات بین‌المللی عنوان کرده است. بر اساس اظهارات فرهیدزاده، کاهش نرخ روغن خوراکی را باید در فهرست روند کاهشی نرخ ۱۰۰ قلم کالای اساسی عنوان کرد. اگرچه یکی از دلایل مهم در روند کاهشی نرخ روغن را می‌توان به توافق روسیه و اوکراین در صادرات دانه‌های روغنی و غلات و اقدامات دولت در مدیریت بازار نیز مرتبط دانست که منجر به کاهش نرخ این محصول خوراکی در کشور شده است.

جنگ اوکراین و روسیه منجر به افزایش جهانی نرخ غلات و روغن در دنیا شد، اما توافق این دو کشور برای از سرگیری صادرات، باعث شد نرخ جهانی این محصولات نیز روند کاهشی پیدا کند که همین امر در قیمت‌گذاری شرکت‌ها در بازار داخلی بی‌تأثیر نیست.

سود بازرگانی واردات روغن خام و دانه‌های روغنی صفر شد

در کنار افت نرخ در بازارهای جهانی، با دو اقدام دولت در حوزه گمرکی و مالیاتی یعنی کاهش مالیات بر ارزش افزوده و حذف سود بازرگانی، افت قابل توجه نرخ در بازار روغن را شاهد هستیم. دولت بعد از اصلاح ارز ترجیحی و ضرورت تأمین امنیت غذایی جامعه و جلوگیری از افزایش نرخ کالاهای اساسی از جمله روغن و برنج که بخش عمده‌ای از آنها از طریق واردات به کشور وارد می‌شوند، تصمیم گرفت مالیات بر ارزش افزوده روغن را از ۹ به یک درصد برساند.

در همین راستا، مدیرکل دفتر واردات گمرک در بخشنامه‌‌‌ای به گمرکات اجرایی سراسر کشور، نرخ اخذ مالیات بر ارزش افزوده برای واردات کالاهای اساسی از قبیل گندم، برنج، دانه‌‌‌های روغنی، انواع روغن خام، گوشت مرغ، گوشت قرمز و... را معادل یک درصد اعلام و ابلاغ کرد.

علاوه بر بخشنامه گمرک، ابلاغ مصوبات ستاد تنظیم بازار درخصوص صفر شدن سود بازرگانی برای واردات روغن خام و دانه‌های روغنی و نیز معافیت از محدودیت سقف و سابقه در واردات روغن خام و کاهش نرخ روغن خوراکی در سراسر کشور نیز تأثیر مثبتی در کاهش نرخ روغن داشته است. ابلاغ مصوبه تنظیم بازار در خصوص صفر شدن سود بازرگانی روغن و دانه‌های روغنی اقدامی مؤثر در رفع مشکلات واحدهای تولیدی روغن بود که هماهنگی‌های لازم را برای کاهش نرخ انواع روغن‌های خوراکی با تولیدکنندگان این حوزه فراهم آورد.

جلوگیری از رشد بی‌رویه قاچاق روغن

پس از اصلاح ارز ترجیحی و مردمی‌سازی یارانه‌ها، تقاضای کاذب در بازار روغن از بین رفت و میزان تقاضا در وضعیت فعلی بسیار منطقی شد. طی سال‌های گذشته به دلیل تخصیص ارز ترجیحی و پایین بودن نرخ برخی محصولات در کشور نسبت به سایر کشورهای منطقه، قاچاق روغن خوراکی از ایران افزایش پیدا کرد تا جایی که ورود روغن خام به کشور به مرز بیش از ۲.۵ میلیون تن در سال رسید، در حالی‌ که سهم قابل توجهی از این محصول به خارج از کشور قاچاق می‌شد.

نیاز مصرفی روغن نباتی در کشورمان سالانه بین ۱.۵ تا ۲ میلیون تن بود، اما در سال گذشته تولید این محصول به بیش از دو میلیون تن رسید و در زمستان سال قبل نیز کشورمان در برخی محصولات با مشکل کمبود روغن مواجه شد. آمار روابط عمومی انجمن روغن نباتی حاکی از آن است که تولید انواع روغن نباتی خانوار در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱، نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۸ درصد کاهش داشته و از ۱۳۶هزار تن در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ به ۸۴ هزار تن رسیده است. همچنین در تولید انواع روغن نباتی صنف و صنعت روند کاهشی مشاهده می‌شود، به ‌طوری که این شاخص نسبت به اردیبهشت‌ماه سال گذشته از ۷۲ هزار تن به سطح ۵۰ هزار تن رسیده و ۳۰ درصد کاهش داشته است.

اقدامات دولت در راستای کنترل نرخ روغن خوراکی در بخش‌های گمرکی و مالیاتی، واقعی‌سازی نرخ روغن و جلوگیری از قاچاق روغن به کشورهای همسایه، ملزم شدن همه کارخانجات تولیدکننده به کاهش قیمت‌ها در راستای حمایت از مصرف‌کنندگان و کنترل نرخ در بازار بوده است.

اکنون برنامه‌ریزی‌های دولتی در این بخش جواب داده و این محصول پرمصرف در مدار کاهشی نرخ قرار گرفته است. انتظار می‌رود با توجه به عدم محدودیت در بازار روغن خوراکی و کاهش قیمت‌ها در بازارهای جهانی، باز هم نرخ روغن خوراکی در جهت نزولی قرار بگیرد.