گلوکوفاژ چیست؟ نحوه مصرف، عوارض و تداخلات دارویی آن

گلوکوفاژ یکی از انواع داروهای دیابت است که برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ تجویز می‌شود. این دارو همراه با رژیم غذایی و ورزش به کنترل قند خون در این بیماران کمک می‌کند. اگر مبتلا به دیابت هستید و پزشک این دارو را برای شما تجویز کرده است، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید. در ادامه توضیح می‌دهیم که قرص گلوکوفاژ چیست؟ چگونه باید این دارو را مصرف کرد؟ در چه مواردی پزشک آن را تجویز می‌کند؟ مقدار دوز مصرفی آن چقدر است و چه عوارض جانبی دارد؟ در چه مواردی نمی‌توان این دارو را مصرف کرد؟ کدام داروها با آن تداخل داشته و مشکل ایجاد می‌کنند؟ این دارو برای درمان کدام بیماری‌ها استفاده می‌شود؟

درصورتی‌که مبتلا به دیابت هستید و نیاز به مصرف داروهای ضد دیابت دارید، حتما با دکتر غدد یا دکتر داخلی مشورت کنید. پزشک باتوجه‌به نوع دیابت و شرایط کلی شما بهترین دارو را تجویز می‌کند. برای ارتباط با بهترین پزشکان می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد. همچنین می‌توانید از مشاوره دارویی در دکترتو استفاده کرده و سوالات خود را در مورد داروی مورد نظر از داروساز بپرسید.

گلوکوفاژ چیست؟

گلوکوفاژ یک داروی خوراکی است که برای تنظیم قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 تجویز می‌شود. این دارو برای افراد مبتلا به دیابت نوع 1 مناسب نیست. پزشک ممکن است دارو را به تنهایی یا همراه با داروهای دیگر تجویز کند. گلوکوفاژ یکی از اسامی تجاری متفورمین است. متفورمین از داروهای دیابت است که برای بسیاری از این بیماران تجویز می‌شود.

قرص گلوکوفاژ در کنار رژیم غذایی و ورزش می‌تواند به بهبود وضعیت دیابت و کنترل قند خون کمک کند. این دارو پاسخ مناسب به انسولین طبیعی بدن را بازگردانده و همچنین میزان قند کبد را کاهش می‌دهد.

نام ژنریک

• متفورمین

اسامی رایج دارو

• فورتامت
• گلوکوفاژ
• گلوکوفاژ XR
• گلومتزا

قرص گلوکوفاژ در کنار رژیم غذایی و ورزش می‌تواند به بهبود وضعیت دیابت و کنترل قند خون کمک کند.

نحوه مصرف قرص گلوکوفاژ

این دارو را باید طبق نظر پزشک مصرف کنید. حتما پیش از مصرف دستورالعمل روی جعبه را مطالعه کنید. معمولا قرص گلوکوفاژ ۱ تا ۳ بار در روز همراه با غذا مصرف می‌شود. همراه با آن آب زیاد بنوشید تا دستگاه گوارش شما دچار ناراحتی نشود.

حتما پیش از مصرف دارو به پزشک خود در مورد سوابق داروهای مصرفی اطلاع دهید. دوز دارو باید توسط پزشک تعیین شود. معمولا دارو با دوز پایین شروع شده و به‌مرور افزایش پیدا می‌کند. دارو باید به طور منظم مصرف شود تا تاثیر خود را ایجاد کند.

اگر قبلا از داروی دیگری (به‌عنوان‌مثال کلرپروپامید) برای دیابت استفاده می‌کردید، حتما به پزشک اطلاع دهید. نحوه قطع داروی قدیمی و شروع مصرف گلوکوفاژ باید توسط پزشک تعیین شود. قند خون را به طور مرتب چک کنید. اگر سطح قند خون خیلی بالا یا پایین است، به پزشک اطلاع دهید. ممکن است دوز دارو را تغییر دهد یا داروی دیگری را جایگزین کند.

درصورتی‌که می‌خواهید در مورد نحوه مصرف قرص گلوکوفاژ اطلاعات کاملی داشته باشید، حتما با دکتر غدد و متابولیسم یا دکتر داخلی مشورت کنید. برای ارتباط با بهترین پزشکان می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.

در صورت فراموشی مصرف داروی گلوکوفاژ چه کنیم؟

اگر مصرف یک دوز از داروی گلوکوفاژ را فراموش کردید، به‌محض یادآوری همراه با غذا آن را مصرف کنید. اما اگر نزدیک به نوبت بعدی است، آن را نادیده گرفته و به‌هیچ‌وجه دوز مصرفی را دوبرابر نکنید.

مصرف بیش از حد گلوکوفاژ

در صورت مصرف بیش از حد قرص گلوکوفاژ ممکن است دچار علائم جدی مانند مشکلات تنفسی و غش کردن شوید. در این شرایط باید به طور اورژانسی به پزشک مراجعه کنید. همچنین مصرف بیش از حد این دارو احتمال عارضه‌ای به نام اسیدوز لاکتیک را افزایش می‌دهد. علائم آن عبارتند از:

• خواب‌آلودگی شدید
• تهوع
• استفراغ
• اسهال شدید
• تنفس سریع
• ضربان قلب آهسته یا نامنظم.

موارد مصرف گلوکوفاژ

قرص گلوکوفاژ برای درمان دیابت نوع ۲ تجویز می‌شود. به‌ویژه برای بیمارانی که دارای اضافه‌وزن بوده و رژیم غذایی و ورزش به‌تنهایی نمی‌توانند به بهبود وضعیت قند خون کمک کنند، این دارو تجویز می‌شود. برای بزرگسالان ممکن است پزشک آن را به‌تنهایی یا همراه با سایر داروهای دیابت تجویز کند. برای کودکان معمولا قرص گلوکوفاژ به‌تنهایی یا همراه با انسولین تجویز می‌شود.

مقدار دوز مصرفی گلوکوفاژ

مقدار دوز مصرفی قرص به شرایط و سن بیمار بستگی دارد. افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ معمولا به‌صورت زیر دارو را مصرف می‌کنند.

دوز مصرفی بزرگسالان برای کنترل دیابت نوع دو

اگر قرص از نوع انتشار فوری باشد، مقدار دوز مصرفی به‌صورت زیر است.

• دوز اولیه: دو بار در روز قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ یا یک بار در روز قرص گلوکوفاژ ۸۵۰
• میزان افزایش دوز: هر هفته یک قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ به‌صورت روزانه اضافه می‌شود. ممکن است پزشک هر دوهفته یک بار قرص گلوکوفاژ ۸۵۰ را اضافه کند.
• مقدار دوز ثابت و نگهدارنده: روزانه ۴ عدد قرص گلوکوفاژ ۵۰۰
• حداکثر دوز: ۲۵۵۰ میلی‌گرم در روز.

اگر قرص از نوع رهش طولانی باشد، مقدار دوز مصرفی به‌صورت زیر است.

• دوز اولیه: یک بار در روز قرص گلوکوفاژ 500 یا قرص گلوکوفاژ 1000
• میزان افزایش دوز: هر هفته یک قرص گلوکوفاژ 500 به‌صورت روزانه اضافه می‌شود.
• مقدار دوز ثابت و نگهدارنده: روزانه ۴ عدد قرص گلوکوفاژ 500 یا ۲ عدد قرص گلوکوفاژ 1000
• حداکثر دوز: ۲۵۰۰ میلی‌گرم در روز.

دوز مصرفی کودکان برای کنترل دیابت نوع دو

این دارو برای کودکان بالای ۱۰ سال و نوجوانان تجویز می‌شود.

• دوز اولیه: دو بار روز قرص گلوکوفاژ ۵۰۰
• میزان افزایش دوز: هر هفته یک قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ به‌صورت روزانه تا زمان رسیدن به دوز قابل‌تحمل اضافه می‌شود.
• مقدار دوز ثابت و نگهدارنده: روزانه ۴ عدد قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ یا ۲ عدد قرص گلوکوفاژ ۱۰۰۰
• حداکثر دوز: ۲۰۰۰ میلی‌گرم در روز.

عوارض جانبی مصرف گلوکوفاژ

برخی عوارض جانبی این دارو رایج بوده و پس از مدتی برطرف می‌شود. اگر این عوارض به‌مرور از بین نرفت یا بدتر شد، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

• تهوع
• استفراغ
• ناراحتی معده
• اسهال
• ضعف
• طعم فلز در دهان.

اگر علائم مربوط به معده با وجود تغییر نکردن دوز دارو، بعد از چند روز تا چند هفته بهتر نشد، حتما به پزشک اطلاع دهید. ممکن است نشانه اسیدوز لاکتیک باشد.

معمولا این قرص باعث افت شدید قند خون (هیپوگلیسمی) نمی‌شود. اما زمانی که با سایر داروهای دیابت مصرف می‌شود، ممکن است هیپوگلیسمی را ایجاد کند. علائم افت قند خون شامل موارد زیر می‌شود.

• تعریق ناگهانی
• لرزش
• افزایش ضربان قلب
• گرسنگی
• تاری دید
• سرگیجه
• سوزن سوزن شدن دست و پا.

ظاهرشدن علائم واکنش آلرژیک جدی بعد از مصرف این دارو بسیار نادر است. اما اگر علائم زیر ظاهر شد، حتما به پزشک اطلاع دهید.

• بثورات پوستی
• خارش
• تورم صورت، زبان و گلو
• سرگیجه شدید
• مشکل در تنفس.

به نقل از drugs در رابطه با خطر اسیدوز لاکتیک بعد از مصرف گلوکوفاژ:

یکی از عوارض جدی و خطرناک مصرف گلوکوفاژ اسیدوز لاکتیک است. این عارضه وضعیتی است که اسیدلاکتیک به طور خطرناک در خون تجمع پیدا می‌کند. این عارضه ممکن است در صورت داشتن سایر شرایط پزشکی، عفونت شدید، اعتیاد مزمن به الکل یا سن بالای ۶۵ سال به احتمال بیشتری ایجاد شود. از پزشک خود در مورد این خطر و احتمال آن سوال کنید.

در صورت بروز هر یک از عوارض جانبی گلوکوفاژ به کدام دکتر مراجعه کنیم؟

عوارضی که در این مطلب ذکر کردیم، کامل نبوده و ممکن است دچار عوارض دیگری هم شوید. برای اطلاع از هر نوع عارضه رایج و جدی این دارو باید با متخصص غدد و متابولیسم یا متخصص داخلی مشاوره داشته باشید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو به‌صورت حضوری، آنلاین یا تلفنی با این پزشکان ارتباط برقرار کنید.

در دکترتو علاوه بر امکان مشاوره تلفنی با دکتر غدد می‌توانید از مشاوره دارویی با دکتر داروساز هم استفاده کنید.

موارد احتیاط قرص گلوکوفاژ

درصورتی‌که دچار هر یک از مشکلات زیر هستید یا سابقه این شرایط پزشکی را دارید، حتما پیش از مصرف قرص گلوکوفاژ به پزشک اطلاع دهید.

• حساسیت به متفورمین یا سایر داروهای مشابه
• بیماری کلیوی
• سطح بالای کتون در خون یا ادرار
• بیماری قلبی و نارسایی احتقانی قلب
• بیماری کبدی
• استفاده از انسولین یا سایر داروهای خوراکی دیابت.

منع مصرف قرص گلوکوفاژ

مصرف این دارو برای برخی افراد توصیه نمی‌شود. درصورتی‌که هر یک از موارد زیر در مورد شما صدق می‌کند، حتما به پزشک اطلاع دهید.

• بیماری کلیوی شدید
• اسیدوز متابولیک
• کتواسیدوز دیابتی
• برای انجام عکس‌برداری با اشعه ایکس یا سی‌تی‌اسکن با استفاده از تزریق رنگ در رگ‌ها باید به طور موقت مصرف گلوکوفاژ قطع شود.

مصرف داروی گلوکوفاژ در بارداری و شیردهی

یکی از عوارض جدی در بارداری دیابت بارداری است. اگر قند خون بالا در دوران دیابت کنترل نشود، ممکن است به مادر و جنین آسیب جدی وارد کند. برای مصرف قرص گلوکوفاژ در دوران بارداری باید با پزشک مشورت کنید. اما مصرف آن در زمان شیردهی منع شده است. زیرا این دارو به شیر مادر منتقل شده و می‌تواند به نوزاد برسد.

این دارو همچنین می‌تواند تخمک‌گذاری در زنان یائسه را تحریک کند و احتمال بارداری ناخواسته را تحریک کند. در این مورد حتما با پزشک خود مشورت کنید تا از بارداری ناخواسته جلوگیری شود.

اختلالات دارویی گلوکوفاژ

برخی از داروها ممکن است با قرص گلوکوفاژ تداخل داشته باشند. تداخلات دارویی گاهی باعث تشدید عوارض جانبی شده و گاهی تاثیر هر یک از داروها را کاهش می‌دهد. برخی از داروهایی که ممکن است با قرص گلوکوفاژ تداخل داشته باشند، عبارت‌اند از:

• داروهای مسدودکننده بتا مانند متوپرولول، پروپرانولول و قطره چشمی گلوکوم
• هیدروکلروتیازید
• لازیکس
• لیزینوپریل
• سینتروید.

لیست تداخلات دارویی کامل نبوده و باید برای اطمینان از عدم تداخل میان داروهای مصرفی خود با پزشک مشورت کنید. حتما تمامی داروهای مصرفی خود را به پزشک اطلاع دهید. شما می‌توانید از مشاوره دارویی در دکترتو استفاده کرده و تمامی سوالات خود در مورد این دارو را از داروساز بپرسید.

اشکال دارویی گلوکوفاژ

این دارو معمولا به‌صورت قرص عرضه می‌شود. گاهی ممکن است شکل محلول یا سوسپانسیون آن هم تجویز شود. اشکال دارویی و دوز مصرفی به‌صورت زیر است.

قرص با اثر فوری:

• قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ میلی‌گرم
• گلوکوفاژ ۸۵۰ میلی‌گرم
• گلوکوفاژ ۱۰۰۰ میلی‌گرم

قرص با رهش طولانی:

• قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ میلی‌گرم (گلومتزا)
• گلوکوفاژ ۷۵۰ میلی‌گرم
• گلوکوفاژ ۱۰۰۰ میلی‌گرم

محلول خوراکی

• شربت گلوکوفاژ ۱۰۰ میلی‌گرم در میلی‌لیتر

گلوکوفاژ میزان قند خون تولید شده در کبد را کاهش داده و باعث افزایش حساسیت سلول‌های ماهیچه‌ای به انسولین می‌شود.

مکانیسم عملکرد گلوکوفاژ

همان‌طور که گفتیم این دارو برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ تجویز می‌شود. در این بیماران لوزالمعده نمی‌تواند به اندازه کافی انسولین تولید کند. همچنین ممکن است سلول‌ها در برابر انسولین مقاوم باشند. گلوکوفاژ حاوی متفورمین بوده و مشابه این دارو در بدن عمل می‌کند.

متفورمین میزان قند خون تولید شده در کبد را کاهش داده و باعث افزایش حساسیت سلول‌های ماهیچه‌ای به انسولین می‌شود. همچنین این دارو باعث کاهش جذب قند در روده شده سطح قند خون بعد از غذا را کاهش می‌دهد.

سوالات متداول شما

اگر مبتلا به دیابت نوع ۲ هستید و پزشک برای کنترل قند خون قرص گلوکوفاژ را تجویز کرده است، احتمالا با سوالاتی در این رابطه روبرو شده‌اید. به همین دلیل در ادامه تعدادی از سوالات پرتکرار شما را مطرح کرده و پاسخ آنها را ارائه داده‌ایم.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

گلوکوفاژ یکی از داروهای دیابت است. این دارو برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ تجویز می‌شود. گلوکوفاژ به شکل قرص تولید شده و در دوزهای گلوکوفاژ ۵۰۰، ۸۵۰ و ۱۰۰۰ میلی‌گرم عرضه می‌شود. این دارو را معمولا ۱ تا ۳ بار در روز توصیه می‌کنند. کودکان زیر ۱۰ سال نباید از قرص گلوکوفاژ استفاده کنند.

ممکن است در چند هفته اول دچار عوارضی مانند حالت تهوع، استفراغ و ناراحتی معده شوید. اگر این عوارض ادامه پیدا کرد، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. افرادی که بیماری‌های کلیوی یا کبدی دارند، باید در مورد مصرف این دارو با پزشک مشورت کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد داروی گلوکوفاژ باید با دکتر غدد و متابولیسم یا متخصص داخلی مشاوره داشته باشید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین متخصصان به‌صورت حضوری، آنلاین یا تلفنی ارتباط برقرار کنید. همچنین می‌توانید از مشاوره دارویی در دکترتو استفاده کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!