تجهیز ایستگاه تقلیل فشار گاز و سد‌ها به دستگاه‌های شتابنگاری ساخت ایران

علی سیف‌پور، مدیر عامل این شرکت دانش‌بنیان ، با بیان اینکه سنسور‌های آنالوگ زلزله را به تولید رساندیم، گفت: این سنسور‌ها که برای پایش شتاب زلزله کاربرد دارند، تاکنون از کشور‌های امریکا، کانادا، انگلستان و سوئیس خریداری می‌شدند و با کسب دانش فنی این محصول توانستیم ایران را در رده پنجمین کشور دارنده این فناوری معرفی کنیم.

وی با بیان اینکه این سنسور قادر به اندازه گیری ارتعاشات ناشی از زلزله با دقت بالا است، اظهار کرد: این سنسور‌ها در حوزه‌های مختلفی از ساختمان‌ها برای مقاوم‌سازی و پایش سلامت سازه تا حوزه بررسی فعالیت گسل‌ها و پیش‌بینی زلزله کاربرد دارند و به طور کلی با استفاده از این شتابنگار‌ها می‌توانیم طول عمر مستحدثات و سازه‌های کشور را ارتقاء و مخاطرات ناشی از زلزله را کاهش دهیم.

سیف‌پور، افزایش تاب‌آوری را از دیگر کارکرد‌های این فناوری عنوان کرد و یادآور شد: از این رو این محصول جزو فناوری‌های زیر ساختی مهم کشور‌ها به شمار می‌رود. ایران جزو کشور‌های در معرض خطرات طبیعی، چون سیل و زلزله است و این محصول در پروژه‌های عمرانی بزرگ کشور، چون سد‌ها که با سرمایه‌های چند میلیارد دلاری ساخته شده‌اند، کاربرد دارد؛ ضمن آنکه این سازه‌ها این الزام را دارند تا در برابر بلایای طبیعی حفظ شوند.

مجری طرح با اشاره به نحوه کاربرد آن برای پایش زلزله، خاطر نشان کرد: شبکه‌های شتابنگاری می‌توانند در پیرامون سازه‌های بزرگ مانند سد‌ها در شعاع ۵۰ کیلومتری و یا بر روی سازه‌ها و یا پل‌ها نصب شوند.

مدیر عامل این شرکت دانش‌بنیان خاطرنشان کرد: پل "شماره ۶" آزادراه تهران-شمال که در بالای دره سولقان به عنوان بزرگترین پل مسیر به شمار می‌رود، به منظور پایش مستمر این پل، به این شتابنگار‌ها مجهز شد. این سنسور‌ها قادر هستند کوچکترین مخاطره‌ای که این پل را تهدید کند، مورد مطالعه قرار دهند؛ علاوه بر آن در صورت نیاز پیشنهاداتی برای دور شدن از این مخاطرات به کارفرما ارائه می‌دهیم.

سیف‌پور با اشاره به کاربرد‌های دستگاه‌های شتابنگاری برای ایمن سازی ایستگاه‌های گاز، گفت: ما برای کلیه شرکت‌های گاز استانی برنامه داریم تا تاسیسات آن‌ها را مجهز به دستگاه‌های شتابنگاری کنیم که در زمان وقوع زلزله ایستگاه‌های تقلیل فشار گاز را از مدار خارج کنیم تا پیامد‌های منفی ناشی از زلزله، چون انفجار و آتش سوزی را کاهش دهیم.

وی با بیان این که این سنسور تجاری‌سازی شده است، تاکید کرد: ۲۵ درصد از تجهیزات موجود در شبکه هشدار سریع استان تهران از محصولات تولید شده در این شرکت است.

دستگاه‌هایی که حرکت زمین را ثبت می‌کنند به دو دسته "لرزه‌نگار" و "شتابنگار" تقسیم می‌شوند. دستگاه‌هایی که لرزش­‌های کوچک زمین را ثبت می‌کنند، دستگاه‌­های لرزه‌نگاری شهرت دارند و قادر به ثبت حرکت شدید یا جنبش نیرومند زمین نیستند و معمولا از این دستگاه‌­ها در کاربرد‌های زلزله‌شناسی استفاده می‌شود.

دستگاه‌­هایی که جنبش نیرومند زمین را ثبت می‌کنند، به دستگاه شتابنگار معروف هستند. مزیت این دستگاه‌ها در مقایسه با لرزه‌نگار‌ها امکان ثبت لرزش‌های شدید زمین است. این دستگاه‌ها معمولا قادر به ثبت شتاب زمین در حد چندین برابر شتاب ثقل (g) است. امروزه در شبکه‌های لرزه‌نگاری پیشرفته دنیا در هر ایستگاه، هم دستگاه لرزه‌نگاری و هم شتاب­نگاری نصب شده و به این ترتیب امکان ثبت ارتعاشات کوچک و شدید زمین فراهم شده است.

دستگاه شتابنگاری تولید شده در این شرکت قادر به ثبت داده‌های لرزه‌ای با دقت زمانی بسیار بالاست، ضمن آنکه امکان ایجاد بانک اطلاعاتی از زلزله‌های ثبت شده را دارد. طراحی نرم‌افزار ارتباط دور با ایستگاه‌های لرزه‌نگاری بر بستر وب، نرم‌افزار ارتباط بر بستر وب بر روی گوشی‌های هوشمند موبایل و نرم‌افزار‌های تله متری با هدف انتقال داده‌ها تحت بستر‌های مختلفی، چون Wireless، Satellite، LAN از دیگر مزایای نرم‌افزار این دستگاه به شمار می‌رود.

این دستگاه تاکنون در بسیاری از پروژه‌های عمرانی کشور نصب شده است که نمونه آن سد البرز (پاشاکلا) است. این سد از سد‌های خاکی کشور با هسته رسی با حجم مخزن حدود ۱۵۰ میلیون متر مکعب در استان مازندران، جنوب قائمشهر و در غرب شهرستان شیرگاه واقع شده و دارای طول تاجی معادل ۸۳۸ متر و ارتفاع آن از پی حدود ۷۸ متر است. این شرکت مسؤولیت راه‌اندازی و نگهداری از شبکه‌های شتابنگاری و لرزه‌نگاری این سد را بر عهده داشته است.

سد "بختیاری" با ارتفاع ۳۱۵ متر از دیگر سازه‌های مهمی است که مجهز به دستگاه شتابنگاری این شرکت شده است. این سد روی رود بختیاری که در حوضه آبریز "دز" قرار دارد، واقع شده و به عنوان بلندترین سد بتنی دو قوسی جهان مطرح است. طراحی اولیه شبکه لرزه‌نگاری بر روی این سد مشتمل بر پنج ایستگاه است.

پنج ایستگاه اصلی تقلیل فشار شرکت گاز تهران بزرگ نیز بر اساس توصیه کارشناسان ژاپنی توسط این شرکت به تجهیزات شتابنگاری مجهز شد. این پروژه به عنوان گام اول مقاوم‌سازی تاسیسات و ابنیه شرکت گاز و قطع سیستم گازرسانی در زمان بروز رخداد‌های مهم لرزه‌ای اجرا شده است.

شبکه حاضر مشتمل بر پنج ایستگاه شتابنگاری است که بهره‌برداری و پردازش اطلاعات آن تا قبل از تحویل به کارفرما بر عهده این شرکت بوده است. زلزله سال ۱۳۸۹ منطقه جنوب شرق تهران که اولین رکورد شتاب ناشی از یک زلزله در خود شهر تهران را بر روی دستگاه‌های شبکه شتابنگاری کشوری به دست داد، در شبکه پنج ایستگاه شرکت گاز تهران بزرگ نیز به خوبی ثبت شده است. هر ایستگاه مجهز به سنسور‌های پیشرفته شتابنگاری و رکوردر‌های مربوط است که توان ثبت بالایی از نظر دستگاهی دارند.