نقی شعبانیان در گفت‌وگو با ایران اکونومیست، با بیان اینکه در قرن اخیر تخریب جنگل‌ها و کاهش درختان بسیار شدید بوده است؛ به طوری که سالانه ۱۵ میلیارد درخت در دنیا از دست می‌دهیم، اظهار کرد: این وضعیت در کشور ما بدتر است. یعنی به دلیل اینکه اغلب عرصه‌های کشور بر روی کمربند اقلیمی خشک و نیمه خشک قرار گرفته تخریب جنگل‌ها از میانگین دنیا بالاتر رفته و تخریب جنگل‌های ما از نظر کمیت و کیفیت وضعیت خوبی ندارد. البته در کنار اقلیم خشک و نیمه خشک مسائلی چون وابستگی معیشت مردم به جنگل، بهره‌برداری، ویلاسازی و... نیز وجود دارد.

وی افزود: عواقب این تخریب ها در دنیا باعث بروز و ظهور معضلات و مشکلات زیست محیطی مانند ریزگردها، افزایش گازهای گلخانه‌ای، آلودگی آب و خاک با فلزات سنگین و فرسایش خاک شده که همه این موارد ناشی از بی توجهی و کم توجهی به منابع طبیعی به ویژه جنگل‌ و درخت است. جنگل و درخت نگین منابع طبیعی هستند.

کاشت یک تریلیون درخت در دنیا تا ۲۰۳۰

معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی افزود: با وقوع این معضلات در دنیا کنوانسیون‌های زیست محیطی مانند کنوانسیون تغییر اقلیم، کنوانسیون مقابله با بیابان زایی و نظایر آنها تشکیل شده که ایران هم عضو بسیاری از آنها است. این کنوانسیون‌ها تلاش می‌کنند تا معضلات و مشکلات زیست محیطی ناشی از تخریب منابع طبیعی را کاهش دهند. یکی از اقدامات خوبی که این کنوانسیون ها هدف گذاری کرده اند کاشت یک تریلیون یعنی هزار میلیارد درخت در دنیا تا سال ۲۰۳۰ است.

عربستان قصد دارد با کاشت درخت اقلیم خود را تغییر دهد

وی در تشریح این برنامه گفت: بسیاری از کشورها پای کار آمده اند. کشور چین به عنوان اولین تولیدکننده کربن و گازهای گلخانه‌ای در دنیا، کاشت ۷۰ میلیارد درخت را تا سال ۲۰۳۰ هدف گذاری کرده است. عربستان کاشت ۵۰ میلیارد درخت را هدف‌گذاری کرده است که ۱۰ میلیارد در درون سرزمین خود و ۴۰ میلیارد خارج از سرزمین است و ادعا می‌کند با این کار می‌خواهد اقلیم عربستان را تغییر دهد. ترکیه کاشت ۴.۵ میلیارد درخت را تمام کرده و برای کاشت ۶.۵ میلیارد درخت دیگر برنامه‌ریزی کرده است. به طور کل کشورها در حال رقابت با یکدیگر در این زمینه هستند.

شعبانیان با اشاره به اینکه در ۵۰ سال گذشته یک میلیارد درخت نکاشتیم، گفت: اگر با مقیاس خودمان بسنجیم یک میلیارد عدد بزرگی است، ولی در مقیاس جهانی و کشورهای همسایه‌ یک میلیارد عدد کوچکی است.

سالی حداقل ۲۵۰میلیون درخت کاشته می‌شود

وی اضافه کرد: طرح کاشت یک میلیارد درخت چهارساله بوده و تا ۱۴۰۶ ادامه خواهد داشت و قرار است سالی حداقل ۲۵۰ میلیون درخت کاشته شود. همچنین تمام جوانب طرح بررسی شده مثلا اینکه در کجا بکاریم، چه گونه‌هایی کاشته شود، سالانه چقدر کاشته شود و چه زمانی باشد. از طرفی برای اینکه خطای کار کمتر باشد یک کمیته علمی هم تشکیل شد. اعضای کمیته اساتید باتجربه دانشگاه‌ها، محققان و کارشناسان بخش اجرا هستند و به صورت مدعو هم اساتید بزرگی را دعوت خواهیم کرد. علاوه بر آن ستادی هم تحت عنوان "ستاد طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت" تشکیل شده که این ستاد هر هفته صبح در دفتر وزیر جهادکشاورزی با حضور وزیر و هر روز در سازمان منابع طبیعی با تمام مدیران استانی به صورت وبیناری جلسه برگزار می کند.

به دنبال گونه‌های سازگار با اقلیم و اثرگذار هستیم

وی با اشاره به اینکه در این طرح علاوه بر کمیت به کیفیت هم توجه خواهد شد، گفت:به دنبال گونه‌های سازگار با شرایط اقلیمی هستیم. همچنین گونه‌ها باید پاسخگوی نیازهای امروز و فردای ما باشند. برای مثال یکی از مشکلات موجود در کشور ریزگرد است. بنابراین در مناطقی که مشکل ریزگرد داریم جدا از اینکه باید گونه‌های سازگار با منطقه کشت کنیم باید گونه‌هایی بکاریم که در کاهش ریزگردها بیشترین اثر را داشته باشند. مثلا در شهر تهران که آلودگی هوا داریم باید علاوه بر کاشت گونه های سازگار گونه‌هایی بکاریم که بیشترین نقش را در کاهش این گازهای آلاینده داشته باشند. یافته‌های علمی در داخل و خارج کشور این اطلاعات را به ما می دهند که گونه یکسان عمل نمی کنند و متفاوت هستند.

احاله مدیریت اراضی ملی برای زراعت چوب به سرمایه گذار

معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی با بیان اینکه این طرح در ۴ بخش انجام می‌شود، گفت: یک بخش در احیای جنگل‌های طبیعی است. باید جنگل‌ها را احیا و غنی سازی کنیم و در دل جنگل‌ها نهال‌ بکاریم. بخش دیگر جلوگیری از گسترش بیابان‌ها، طوفان‌ها و ریزگردها بوده که عمدتا در مناطق خشک و بیابانی است. بخش سوم این طرح در قالب زراعت چوب است. این طرح در باغات و مستثنیات مردم انجام می شود و نهال‌های رایگان به آنها داده می‌شود تا این اقدام صورت گیرد. علاوه بر این اراضی ملی را احاله مدیریت می کنیم و در مناطقی که مستعد باشد در اختیار سرمایه‌گذار برای زراعت چوب قرار می دهیم. بخش چهارم نیز ارتقای سرانه فضای سبز است. بر اساس ماده ۲۲ قانون هوای پاک مصوب شد طی ۱۰ سال سرانه فضای سبز کشور به ۱۵ مترمکعب برسد که با اجرای این طرح عملیاتی خواهد شد.

بنابر گفته این مقام مسئول در سازمان منابع طبیعی براساس طرحی که داریم می دانیم کدام استان باید چقدر نهال و چه گونه‌ای تولید کند و در کجا بکارد. برای آن نقشه و طرح وجود دارد.

از آب‌های خاکستری و سبز برای آبیاری درختان استفاده می‌کنیم

شعبانیان در پاسخ به این سوال که منابع آبی این تعداد درخت قرار است از کجا تامین شود؟، گفت:جنگل‌کاری به نوعی سرمایه‌گذاری در منابع آبی است و هزینه نیست و با باغات میوه فرق دارد. یک جنگل‌کاری می تواند به طور متوسط ۵۰۰ تا ۲۵۰۰ مترمکعب آب ذخیره کند. بنابراین درخت‌کاری یک سرمایه‌گذاری است. ثانیا بخشی از کاشت درخت در زون‌های جنگلی اتفاق می افتد که نیاز به آبیاری ندارد و زراعت چوب معمولا در مناطقی انجام می‌شود که آب‌های خاکستری وجود دارد. در اراضی دیگر از آب های سبز یعنی رطوبت خاک غیر اشباع استفاده می شود. از آب‌های آبی در این طرح کم استفاده می‌شود.

وی در ادامه افزود: در مورد آبیاری در اطراف شهرها و فضای سبز، تحقیقاتی انجام دادیم و اعلام کردیم با همین میزان‌ آبی که داریم و در فضای سبز شهرها استفاده می‌شود می‌توان فضای سبز را توسعه داد. متاسفانه ما فضای سبزمان را زیاد آبیاری می‌کنیم و به همین جهت نیازمند مدیریت منابع آبی هستیم. این یعنی آب کم نداریم، ولی باید همان میزان‌آبی که داریم را مدیریت کنیم.

تولید ۴۰ تا ۴۵ میلیون اصله نهال

معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی عنوان کرد: بیشترین نهالی که در سالهای قبل تولید می‌کردیم حداکثر ۲۵ میلیون اصله بود ولی امسال بیشتر شده است. در همین راستا نهالستان‌ها را به روز کردیم. در مناطق گرمسیری نهال هایی تولید کردیم و امسال می‌توانیم حدود ۴۰ تا ۴۵ میلیون نهال را بین مردم رایگان توزیع کنیم. کاشت ۴۰ میلیون درخت یک ماه است که شروع شده و برای سال آینده نیز هدف گذاری شده ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون نهال تولید و پخش کنیم.

وی در ادامه گفت: طرح کاشت یک میلیارد درخت طرح مردمی است و وقتی به سمت مردم دست دراز کردیم آنها هم استقبال کردند. جلساتی با آموزش و پرورش، هلال احمر، آموزش عالی، ارتش و سپاه برگزار کردیم تا از ظرفیت‌های آنها در این طرح استفاده کنیم و از صنایع نیز کمک گرفتیم. در حقیقت صنایعی که کربن تولید می‌کنند باید به همان میزان در کاهش آن کمک کنند. همچنین معتقدیم اگر قوانین نقص دارد باید تغییر کند.

تازه از خواب بیدار شده‌ایم

شعبانیان در پایان گفت: در حالی که دنیا مشغول کاشت درخت بود ما با اجرای این طرح انگار تازه از خواب بیدار شده‌ایم. انتقادات را می پذیریم. ممکن است در برخی مناطق ناموفق باشیم چه بسا که در بسیاری از کشورها هم همین طور هستند، ولی برای حفظ محیط زیست، آب و هوا و...باید این کار را انجام دهیم.