تبیین خدمات فرهنگی-اجتماعی سپاه در بیانات رهبر انقلاب اسلامی

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ سپاه پاسداران ازجمله نهادهای انقلابی است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به فرمان امام خمینی (ره)، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی اعلام موجودیت کرد؛ نیرویی که در بدو تشکیل، شاید کمتر کسی تصور می کرد بعدها به بازوی حافظ انقلاب اسلامی تبدیل شود.

تشکیل نهادهای انقلابی در دوران گذار و پیروزی انقلاب های جهان مسبوق به سابقه است و بسیاری از نظام‌ها با اهداف متفاوتی اقدام به تأسیس چنین سازمان های نوپدیدی کردند، اما ویژگی متفاوت سپاه پاسداران تأثیرگذاری بی بدیل آن در عرصه ملی و حتی فراملی است که می توان گفت، میان سازمان های انقلابی معاصر کم سابقه است.

نوآوری و خلاقیت

ازجمله موفقیت ها و دستاوردهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که مدت‌هاست آغاز شده و همچنان ادامه دارد، نوآوری و خلاقیت در موضوعات مربوط به امور نظامی و دفاعی است. این موضوع باعث قدرت فزاینده تدافعی و بازدارندگی جمهوری اسلامی در عرصه منطقه ای و حتی بین المللی شده است.

بخش مهمی از تحریم های ادعایی غرب علیه ایران نیز به دلیل نوآوری های خلاقانه است. طبق فرمایش مقام معظم رهبری این مقوله را می توان به دو بخش تقسیم کرد؛

الف) نوآوری در ابزاری که مورد استفاده نیروهای زمینی، دریایی و هوافضا قرار می گیرد: نکته قابل توجه در این مورد خودکفایی سازمان سپاه با وجود تحریم های همه جانبه غرب است. نمونه‌های زیادی وجود دارد که بارزترین آن‌ها موشک ها و پهپادهای نظامی ساخت ایران هستند. انواع آلات نظامی در ابعاد و بُردهای متفاوت به‌وسیله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تولید می شوند که نه‌تنها نشان بازدارندگی در داخل هستند، بلکه به کشورهای خارجی و حتی قدرت های جهانی صادر می شوند.

موضوعات نظامی در ابزار و آلات خلاصه نمی شوند و روش ها نیز اهمیت زیادی دارند. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در این زمینه نیز پیشرفت فزاینده ای داشته است

چندی پیش نیز نیروهای مسلح از وجود شهرهای زیرزمینی متعدد در سراسر کشور پرده برداشتند که انواع موشک ها و پهپادها در آنجا ذخیره شده اند. این رونمایی تنها نوک کوه یخ آلات نظامی است و مواردی وجود ندارند که همچنان رسانه‌ای نشده اند.

ب) پیشرفت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در روش ها و فنون نظامی: موضوعات نظامی در ابزار و آلات خلاصه نمی شوند و روش ها نیز اهمیت زیادی دارند. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در این زمینه نیز پیشرفت فزاینده ای داشته و این تا حدی است که نیروهایش به عنوان مستشار نظامی در کشورهای دیگر حضور می‌یابند یا برای یاد دادن کاربرد ابزار نظامی ای که خود تولید کرده اند، کارشناسانی را از دیگر کشورها که بعضاً خود از قدرت های نظامی هستند، آموزش می دهند.

عرصه خدمات اجتماعی

یکی از مقوله‌هایی که برای آن مصادیق بسیاری می توان یافت و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از دیرباز به آن اهتمام داشته، ورود پر توان به عرصه خدمات اجتماعی است. البته در این زمینه نقش سازمان ها و قرارگاه هایی که به وسیله سازمان سپاه تأسیس و مدیریت می شوند نیز پر رنگ است.

ازجمله سازمان های باسابقه که تأثیر بسزایی در این عرصه داشته، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاست که قطعاً نمی توان نقش مهم آن را در مقوله سازندگی و عمران نادیده گرفت. بسیاری از تأسیسات زیربنایی و خدماتی کشور که به صورت روزمره مورد استفاده مردم قرار می گیرند، محصول همین سازمان است.

به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی، قرارگاه خاتم الانبیا بازوی اجرایی قوی برای دولت های مختلف بوده است. البته نقش سازمان های زیرمجموعه این قرارگاه را نیز نباید نادیده گرفت.

نمونه دیگر ورود سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عرصه خدمات اجتماعی، محرومیت زدایی است. به‌طور مشخص از زمان دوران پهلوی، با وقوع جنگ تحمیلی و سپس محرومیت های گسترده در کشور که به ویژه در مناطق حاشیه ای و مرزنشین به وجود آمده بود، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ورود کرد و اکنون به صورت گسترده در ابعاد مختلف آموزشی، عمرانی، اقتصادی و ... آثار این حضور را می توان مشاهده کرد.

از موارد دیگر خدمت در عرصه اجتماعی، امداد در حوادث را می توان نام برد. حوادثی که گاه و بی‌گاه در کشور رخ می دهند، هزینه و خسارت‌های سنگینی بر کشور تحمیل می کنند و دولت به‌تنهایی از پس حل آن بر نمی آید. از این رو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نقش بسزایی در جبران خسارت‌ها و امداد رسانی فوری در حوادث طبیعی و غیر طبیعی کشور داشته است. از نمونه های آن می توان زلزله کرمانشاه و سیل های اخیر کشور را بیان کرد که در آن‌ها این سازمان به کمک مردم شتافت.

وادی فرهنگ، اندیشه و هنر

عرصه دیگر فعالیت های گسترده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز قرار گرفته، مشارکت مؤثر در زمینه های فرهنگی و هنری است. این بخش از فعالیت های سپاه پاسداران نیز نمونه های فراوان و مصادیق مهمی دارد که به تعبیر رهبر انقلاب گویی موجود جدیدی در عالم اندیشه و هنر متولد می شود یا شده است.

در این زمینه می توان به فعالیت های معاونت فرهنگی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پرداخت که نقش بسزایی در توسعه و ترویج مبانی اندیشه انقلابی در جامعه داشته است. ازجمله آن می شود به مشارکت و حمایت این معاونت در برگزاری هرچه باشکوه‌تر مناسبت های مذهبی و ملی پرداخت که گویی فضای جامعه رنگ و بوی آن را به خود می گیرد.

عرصه دیگر فعالیت های گسترده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز قرار گرفته، مشارکت مؤثر در زمینه های فرهنگی و هنری است

پشتیبانی این معاونت در تولید فیلم های مربوط به دفاع مقدس را که یادآور آن حماسه مردمی و ملی است، نمی توان نادیده گرفت. در این زمینه می توان فعالیت های موفق و مداوم سازمان هنری رسانه ای اوج را بیان کرد که در سال های اخیر تولیدات باکیفیت و پر مخاطبی در حوزه سینما و سریال سازی داشته است.

یکی دیگر از معاونت های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که فعالیت مهمی را مدت‌هاست در پیش گرفته، معاونت اردویی و گردشگری است. فعالیت های مختلف و گسترده این معاونت که به طور خاص در مناطق جنگی و عملیاتی دفاع مقدس انجام می‌شود، بسیار برجسته و با نفوذ میان جوانان و نوجوانان است.

نگاه گسترده به جغرافیای مقاومت

موضوع دیگری که شایسته است به آن پرداخته شود، دورنمای گسترده و عمیق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نسبت به انجام رسالت مقاومت و پایداری است. این سازمان وظیفه پاسداری از انقلاب اسلامی را برعهده دارد. طبعاً انقلاب اسلامی مکان مند و زمان مند نیست و جغرافیای آن بسیار گسترده تر از مرزهای ایران است، به همین دلیل ایجاب می‌کند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی افق دیدی وسیع‌تری اتخاذ کند.

این را می توان با قاطعیت گفت و برای آن دلایل زیادی آورد که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هر کجا که مفهوم مقاومت به نوعی در آن تبلور یافته، نقش خود را ایفا کرده است. به عبارتی، مقاومت در برابر جبهه جهانی غرب و استکبار در سطح منطقه ای و بین المللی مصادیق متفاوتی دارد که در هر مصداق، با توجه به شرایط مکانی و زمانی، سپاه پاسداران به رسالت خود پایبند بوده است.

در عرصه منطقه ای نقش مهم و راهبردی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سوریه غیر قابل انکار است و بدون آن معلوم نبود اکنون این کشور به چه سمت و سویی می رفت. همچنین در انقلاب و مقاومت یمن نیز گرچه سپاه حضور فیزیکی و عینی ندارد، ولی تأثیر حمایت و پشتیبانی نامحسوس آن را می توان مشاهده کرد.

حضور قدرتمند و همه جانبه این نیرو در قضایای عراق و نبرد با داعش نیز که نیاز به گفتن ندارد و همگان از نقش کلیدی و تعیین کننده آن مطلع هستند.

وقتی رهبر انقلاب اسلامی از نگاه گسترده به جغرافیای مقاومت سخن به میان می آورند، ناگفته مشخص است منظورشان صرفاً موضوعات منطقه ای و غرب آسیا نیست و به زمان و مکانی خاص محدود نمی شود. نمونه بارز آن موضوع فلسطین است. با اینکه به‌طور مشخص سرزمین فلسطین در غرب آسیا قرار دارد، ولی نیاز به تحلیل و توضیح ندارد که موضوع آن فرامنطقه ای و بین المللی است.

وقتی رهبر انقلاب اسلامی از نگاه گسترده به جغرافیای مقاومت سخن به میان می آورند، ناگفته مشخص است منظورشان صرفاً موضوعات منطقه ای و غرب آسیا نیست

در زمینه موضوع فلسطین نیز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی توانسته است با حمایت همه جانبه از گروه های مقاومت مرتبط مانند جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) و جهاد اسلامی، نقش خود را به صورتی مؤثر ایفا کند.

از این گذشته نمی توان نقش نیروی قدس سپاه پاسداران را صرفاً به موضوع فلسطین محدود دانست، بلکه مأموریت‌های این نیرو بسیار فراتر و گسترده تر است و قطعاً طیف وسیعی از موضوعات بین المللی را دربر می گیرد که احتمالاً در آینده ابعاد جدیدی از نقش مؤثر آن آشکار می شود.

تلاش برای حفظ معنویت

طبق بیانات رهبر انقلاب اسلامی، مهم ترین مشخصه و ویژگی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ایجاد و حفظ فضای معنوی در خود و جامعه است. این معنویت می تواند ابعاد بسیار گسترده و حتی ناشناخته داشته باشد که به تعبیر مقام معظم رهبری چنان بارانی است که هم حیات بخش جامعه و هم طراوت بخش آن است.

نکته قابل توجه اینکه گرچه در تمامی سازمان های جمهوری اسلامی معنویت وجود دارد، اما در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به دلیل وجه شکل‌گیری و کارکردی که دارد، این معنویت بسیار گسترده تر است. اعضا و کادر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که از مراحلی خاص برای ورود به این سازمان عبور کرده اند، عموماً اهدافی غیر مادی دنبال می کنند و این نوع نگاه به وظیفه در سازمان های دیگر کمتر به چشم می خورد.

روبنایی ترین سطح معنویت در سازمان سپاه پاسداران جلسات هفتگی یا ماهانه برای تقویت آن میان اعضاست؛ جلساتی که به تبیین و مرور اهداف انقلاب اسلامی و سپاه پاسداران می گذرد و مانع فراموشی و غفلت از آرمان های اصلی انقلاب و رهبری معظم آن می شود. نماینده ولی فقیه در این زمینه نقش بسزایی برعهده دارد.

گرچه در تمامی سازمان های جمهوری اسلامی معنویت وجود دارد، اما در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به دلیل وجه شکل‌گیری و کارکردی که دارد، این معنویت بسیار گسترده تر است

معنویت در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی موج می‌زند و ابعاد عمیق تر و قابل توجه تری دارد که آن را به سازمانی متمایز با اهدافی عالی تبدیل می کند. به عبارتی این نوع از معنویت رسالتی را بر دوش سازمان قرار می دهد که بر آرمان هایی عالی متمرکز شود و به نوعی زمینه ساز ظهور منجی بشریت باشد.

برای رسیدن هرچه سریع‌تر به این آرمان، این نیرو تمام ظرفیت‌ها و روش های ممکن را به کار می گیرد. ظرفیت ها و روش هایی که محدود به یک ارگان سپاه پاسداران نمی شود، بلکه همه معاونت ها و زیرمجموعه های آن را به فعالیت مداوم و انقلابی فرا می خواند.