نیم‌نگاه زنان به بازار ارزهای دیجیتال

زنان، نه فقط در ایران، در جهان هم سهم کمتری از اشتغال دارند و همین سهم کم، باعث شده دارایی مادی زنان نیز همواره کمتر از مردان باشد؛ اوضاع در ایران و کشورهای کمتر توسعه‌یافته بدتر است. سهم زنان از اشتغال رسمی در ایران، با وجود سهم تقریبا برابر در تحصیلات دانشگاهی، بین 15 تا 20 درصد است.

البته مشاغل خانگی، کشاورزی، مشاغل غیررسمی مثل دستفروشی و... در این آمار قرار نمی‌گیرند اما سهم این مشاغل از سرانه درآمد مردم، چندان چشمگیر نیست. با توجه به اینکه درآمدی از شغل خانه‌داری نیز به زنان در ایران تعلق نمی‌گیرد، در مجموع خانم‌ها درآمد و دارایی کمتری دارند. همین موضوع باعث شده سهم آنها در بازارهای مالی مثل بورس و ارزهای دیجیتال هم کمتر از مردان باشد.

درحالی که زنان در آمریکا سهم 40 درصدی در بورس دارند، در ایران این رقم حدود 27 درصد است. دلیل این موضوع نیز مشخص است؛ افراد معمولا بخشی از دارایی خود را وارد بازارهای مالی مثل بورس یا ارزهای دیجیتال می‌کنند که دارایی مازاد یا پس‌اندازشان محسوب می‌شود. زنانی که اشتغال کمتری دارند و در صورت اشتغال، بعضا درآمد کمتری نسبت به مردان کسب می‌کنند، پس‌انداز کمتری نیز برای وارد کردن به بازارهای مالی و افزایش درآمد و دارایی خود از این طریق دارند. از این رو صرف نظر از تعداد کمتر زنان در بازارهای مالی، میانگین دارایی آنها نیز از مردان پایین‌تر است.

در بازار ارزهای دیجیتال نیز که هنوز بازاری نوپا در ایران و جهان محسوب می‌شود، وضعیت به همین شکل است، اما بررسی‌ها نشان می دهد که حضور زنان در این بازار نسبت به سال قبل بیشتر بوده و رو به افزایش است. همچنین آمارها نشان می‌دهد، رمزارزها فرصت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری و کسب درآمد برای زنان ایجاد کرده و اقبال آنها به این بازارها رو به افزایش است.

بر اساس گزارش سال 2022 صرافی ارز دیجیتال نوبیتکس که بیشتر کاربران رمزارز در ایران در این پلتفرم حضور دارند، 22 درصد کاربران این صرافی را زنان تشکیل داده‌اند؛ این درحالیست که این رقم در سال 2021 نزدیک به 16 درصد بوده است و نشان‌دهنده رشد 6 درصدی حضور زنان ایرانی در بازار رمزارزهاست؛ بازاری که ریسک‌های خاص خود را دارد و به نظر می‌رسد حداقل تا کنون مردان آمادگی بیشتری برای پذیرش این ریسک‌ها داشته‌اند.

گرچه زنان حدود 22 درصد از کاربران بازار ارزهای دیجیتال را تشکیل داده‌اند، اما میانگین دارایی آنها کمتر از مردان است، به‌طوریکه تنها 16 درصد از دارایی‌های موجود در کیف پول نوبیتکس کاربران، متعلق به زنان بوده و 86 درصد از دارایی‌ها در اختیار کاربران مرد است. در مجموع میانگین دارایی زنان، حدود 23 درصد از میانگین کل دارایی کاربران کمتر است.

از سوی دیگر، با وجود سهم 22 درصدی زنان از تعداد کاربران، اما سهم آنها از معاملات انجام‌شده کمتر است و به 18.6 درصد معاملات می‌رسد. با این حساب می‌توان گفت به طور میانگین آقایان بیشتر از خانم‌ها اهل خرید و فروش رمزارز بوده‌اند. البته این قاعده در سال 2021 برعکس بوده است که شاید ریزشی شدن بازار باعث شده زنان اندکی کمتر دست به ریسک برای انجام معامله بزنند.

مقایسه معاملات انجام شده توسط کاربران مرد و زن در نوبیتکس نشان می‌دهد عموما خانم‌ها علاقه کمتری به خرید و فروش میم‌کوین‌ها دارند چراکه هم در بازارهای ریالی و هم در بازارهای تتری، رتبه معامله شیبا برای زنان کمتر از مردان است.

اما این تمام ماجرا نیست. نظر مردان و زنان در مورد رمزارزهای مختلف اندکی متفاوت است. مقایسه ترکیب دارایی‌های نگهداری‌شده در کیف پول نوبیتکس خانم‌ها و آقایان نشان می‌دهد، دوج‌کوین بین هر دو گروه محبوبیت ویژه‌ای دارد و صرفا نسبت آن در پرتفوها متفاوت است، به‌طوری که آقایان 18.3 درصد دارایی‌هایشان را به دوج‌کوین اختصاص داده‌اند و این رقم برای زنان 16.8 درصد است. دومین رمزارز محبوب بین زنان و مردان نیز تتر است که سهم آن در پورتفوی زنان 15.1 درصد و در بین مردان 13.7 درصد است. رمزارزهای محبوب بعدی برای زنان، پس از دوج‌کوین و تتر، به ترتیب اتریوم، بیت‌کوین، شیبا، ترون و کاردانو بوده، اما آمارها نشان می‌دهد که علاقه مردان به بیت‌کوین بیشتر از اتریوم است، از این رو بیت‌کوین در رده سوم رمزارزهای محبوب برای مردان قرار دارد و اتریوم، شیبا و کاردانو نیز در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

همچنین، در حالی که میانگین سنی کل کاربران 35.1 سال بوده، این میانگین سنی برای زنان 36.3 و برای مردان 34.7 سال است.

این گزارش می‌تواند رویکرد کلی زنان و مردان ایرانی به بازار رمزارزها در ایران را پیش روی کارشناسان این حوزه قرار دهد و همچنین نشان‌دهنده احتمال افزایش حضور زنان در این بازار در ماه‌ها و سال‌های آینده باشد.