پریسا عباسی- نمایشی در دنیای علم کوسه‌ها و در اعماق دریا در حال اتفاق افتادن است. اما این ثبت علمی هیجان‌انگیز از مشاهده یک گونه کوسه ماهی نادر در مکانی جدید، در واقع ممکن است فقط تصویری از یک اسباب بازی پلاستیکی باشد.

زیست‌شناسان، علاقه‌مندان به کوسه‌ها، و دیگر کارشناسان با انتشار توییت‌هایی و در گفتگو با مجله « Gizmodo»، نظراتشان را نسبت به واقعی بودن تصویر دیو کوسه بیان کرده و اعلام کردند در خصوص واقعی بودن آن تردید دارند.

اگر این عکس واقعی باشد، یعنی ثبت اولین مورد از این گونه در دریای مدیترانه اتفاق افتاده است، که به معنای گسترش و پراکنده شدن قلمرو این موجود نادر است، که در نوع خود بسیار مهم و درخور توجه است. اما اگر همانطور که منابع متعدد بیان می‌کنند، تصویری که از دیو کوسه منتشر شده است، عکس یک اسباب‌بازی باشد، می‌تواند یک داستان هشداردهنده در مورد «دانشوری شهروندی» در خصوص پژوهش‌های علمی، سهل‌انگاری در انجام وظایف و بررسی دقیق آنها، و نهایتا فشاری باشد که دانشمندان مکررا برای انتشار یافته‌های جدید در کوتاه‌ترین زمان ممکن با آن مواجه هستند.

برای حل مساله این کوسه، بیایید از ابتدا شروع کنیم

سال گذشته، دانشمندان مقاله‌ای را منتشر کردند که در آن اسنادی مبنی بر پیدا شدن یک دیو کوسه جوان مرده در ساحلی در یونان نشان داده می‌شد. بر اساس مقاله منتشر شده در مجله علوم دریایی مدیترانه در ماه می ۲۰۲۲، این اولین باری بود که یکی از کوسه‌های کابوس‌مانند دریاهای عمیق، در دریای مدیترانه مشاهده شده بود. در آن مقاله، محققان گفته‌ بودند عکس این کوسه توسط یک دانشمند که شهروند آنجاست برای آنها ارسال شده و هیچ یک از اعضاء تیم شخصاً نمونه را از نزدیک ندیده، یا آن را بررسی نکرده است.

کوسه‌های گابلین موجوداتی زیرک هستند که به ندرت مرده یا زنده آنها دیده می‌شوند. از آنجاییکه که آنها بیشتر عمر خود را در عمق هزار متری اقیانوس‌ها می‌گذرانند، بنابراین اطلاعات زیادی در مورد تولید مثل یا عادت‌های آنها وجود ندارد. نمونه‌های تایید شده‌ای از وجود این گونه کوسه در مناطق مختلف اقیانوس اطلس، اقیانوس آرام و هند یافت شده‌اند، که نشان‌دهنده پراکندگی گسترده آنها در سرتاسر جهان است. با این حال، تا قبل از انجام این مطالعه، هیچ‌کس سندی از وجود یک دیو کوسه در دریای مدیترانه منتشر نکرده بود.

چندین ماه پس از انتشار اولین عکس این کوسه، در نوامبر ۲۰۲۲، گروهی از محققان مستقل و گیاه‌شناسان، با ارائه نظریاتی در مورد مقاله اولیه در همان مجله علمی، درستی و واقعی بودن این نمونه را زیر سوال بردند. آنها نوشتند:«با بررسی دقیق این تصویر، شک و تردیدهایی در مورد واقعی بودن آن ایجاد شده است.» این افراد ۱۰ دلیل برای اثبات تردید خود بیان کردند؛ از شکل فک کوسه گرفته تا تعداد نادرست آبشش‌های آن، و سفتی و خشکی باله‌ها و سایر قسمتهای بدن که در توضیحات مقاله جزئیاتی از آنها ذکر نشده است.

در پاسخ به گروه اول، نویسندگان مطالعه اولیه، نظرات بعدی خود را در ژانویه منتشر کردند و با ارائه مستندات بیشتر سعی کردند تا تردیدها در خصوص اصالت نمونه یافت شده را برطرف کنند. نظرات هر دو گروه برای اولین بار در روز دوشنبه به صورت آنلاین منتشر شد.

تکذیبی بر یک تکذیب

با این حال، رد این نظریات باعث ایجاد مسائل و ابهامات بیشتری شد و جویندگان حقیقت در مورد دیو کوسه متقاعد نشدند. یورگن پولرسپوک، محقق مستقل در مورد کوسه‌ها و نویسنده اصلی نظریه نوامبر ۲۰۲۲، در ایمیلی به Gizmodo نوشت:«به نظر من این یک مدل ساخته شده از این کوسه است، زمانی که اولین بار تصویر این کوسه را دیدم، بلافاصله متوجه ظاهر غیرطبیعی آن شدم. بر روی بدن حیوانات مرده یا اسیر شده، اغلب نشانه‌ای از جراحت یا تجزیه دیده می‌شود. اما نمونه موجود در عکس اینچنین نیست.»

او همچنین خاطرنشان کرد، در مقاله اصلی عنوان شده که طول تقریبی کوسه گوبلین ۸۰ سانتیمتر است. نویسندگان در پاسخ به این حرف گفتند که در واقع، شهروند دانشمند یابنده این کوسه، طول این نمونه را بین ۱۷ تا ۲۰سانتیمتر تخمین زده است و به طور بالقوه این می‌تواند جنین یک کوسه باشد، نه یک کوسه نوجوان. به نظر پولرسپوک، اندازه ۲۰سانتیمتر کوچک‌تر از آن است که بتوانیم آن را یک دیو کوسه قابل زنده‌ماندن، نابالغ، یا حتی جنین بدانیم.

تحریریه Gizmodo با محقق اصلی و سردبیر مجله‌ای که اولین بار شناسایی دیو کوسه را اعلام و منتشر کرده بود تماس گرفت، ولی تا زمان انتشار این مطلب آنها پاسخی نداده‌اند.

اینترنت راه را باز می‌کند

در همین حال، بحث بر سر این موضوع که آیا «این یک کوسه واقعی است» یا نه، به صورت آنلاین داغ شده بود. دیوید شیفمن، بوم‌شناس کوسه‌ها و زیست‌شناس علوم دریایی، حداقل دو موضوع مختلف را در توییتر بررسی کرد. شیفمن در یکی از توئیت‌ها، لینک فروش کوسه اسباب‌بازی مدل گابلین در eBay را منتشر کرد که درست شبیه به عکس کوسه یافت است.

اندرو تالر، اکولوژیست اعماق دریا نیز در توییتر اعلام کرد که با دیدن عکس این اسباب‌بازی خاص در eBay متقاعد شده است. او گفت: "دیگر رازی در میان نیست. این تصویر یک کوسه اسباب بازی است،» همچنین او در ایمیلی به Gizmodo توضیح داد: "این موضوع خارج از حوزه تخصصی من است... اما تنها توضیح من این است که این عکس بسیار شبیه یک کوسه اسباب بازی است."

همچنین به دنبال توئیت‌های تالر و شیفمن، بسیاری از علاقه‌مندان به کوسه‌ها نیز با تایید مشاهدات خود، عکس گرفته شده از "کوسه" را بسیار شبیه به کوسه اسباب بازی اعلام کردند.

اما یک محقق علوم دریایی این تلاش‌ها را فراتر برد. متیو مک داویت، یک وکیل است، و در اوقات فراغت خود به تحقیق در مورد کوسه‌ها می‌پردازد، او درباره این موضوع جنجالی گزارشی تهیه کرده و به مقایسه تصویر اصلی این کوسه و تصویر منتشر شده پرداخته است. او این اطلاعات را با Gizmodo به اشتراک گذاشته است.

مک داویت در گفتگویی تلفنی به Gizmodo گفت: عکس اصلی گمراه‌کننده است. او از اجزایی نظیر پوزه، دم و دهان این کوسه نام برد که با اطلاعات او در مورد دیو کوسه مطابقت ندارد. همچنین او به نظریه پولرسپوک در مورد اندازه این کوسه پرداخت و تاکید کرد به نظر او هم «این عکس درست به نظر نمی‌رسد.»

مک داویت می‌گوید: این اولین بار نیست که عکسی غیرواقعی به عنوان شاهدی بر گستردگی یک گونه از ماهی‌ها منتشر می‌شود(تعجب نکنید، زیرا کوسه هم یک نوع ماهی است!). این محقق به داستان انتشار تصویری از یک wedgefish نادر آفریقایی اشاره می‌کند که شاهدی بر وجود این گونه ماهی در سواحل جزیره سائوتومه و جایی که هرگز در آنجا دیده نشده، بود. او گفت: نهایتا مشخص شد که این تصویر مربوط به گونه دیگری از این خانواده، یعنی خانواده wedgefish تایوانی بوده و عکس آن در یک آکواریوم در پرتغال گرفته شده است. یک عکاس متقلب، گفته بود که این عکس را در هنگام غواصی گرفته است!

او گفت: چنین موقعیت‌هایی می‌توانند تأثیرات منفی واقعی بر روی محققان بگذارند. مک داویت خاطرنشان کرد در زمان انتشار عکس wedgefish ، برخی از دانشمندان آماده شده بودند تا به بررسی آب‌های سائوتومه بپردازند تا بتوانند نمونه‌های بیشتری از این ماهی کمیاب را پیدا کنند. و چنین خبری باعث نا امیدی آنها شد.

یک زیست‌شناس دریایی که به خاطر ترس از آسیب حرفه‌ای خواست نامش فاش نشود، در یک تماس تلفنی به Gizmodo گفت: کاملاً مطمئن است که عکس منتشر شده از دیو کوسه جعلی است. او گفت، با اولین نگاه به تصویر، احساس کرد که یک چیز آن درست نیست. این دانشمند توضیح داد که تنها با ارائه یک عکس، حتی بدون یک متر برای اندازه‌گیر در کنار آن، نمی‌توان وجود یک گونه را در مکانی ثبت کرد.

او در ادامه گفت: اگرچه خودش شخصا دانشمندانی که این عکس را منتشر کرده‌اند نمی‌شناسد، اما فکر می‌کند که آنها قصد بدی از انجام این کار نداشته‌اند. زیرا مشخص نیست آیا شهروند دانشمندی که این عکس را ارسال کرده می‌دانسته که این یک دیو کوسه واقعی هست یا خیر!

هم زیست شناس دریایی و هم مک داویت هر دو بر این باورند که مسئله مهم در اینجا بی توجهی مجله ناشر و فشار عمومی دانشگاه برای انتشار یافته‌های جدید و هیجان‌انگیز است. در اینجا مسئولانه‌ترین و بهترین نتیجه این است که یا محققین اصلی باید مقاله خود را پس بگیرند و یا نشریه‌ای که آن را منتشر کرده است، بیانه‌ای مبنی بر پس گرفتن این مقاله صادر کند.

پولرسپوک نیز با این کار موافق است. وی خاطرنشان کرد که محقق اصلی در مطالعه دیو کوسه، یک دانشجو است. او به Gizmodo نوشت: «به نظر من، بار مشکلات و مسئولیت بیشتر بر عهده سردبیر مجله و کسانی است که مطلب را منتشر می‌کنند»و به این باور رسیده که این یک تصادف از طرف نویسندگان اصلی بوده است.

فوق العاده است. آیا واقعا پلاستیکی است؟

دانشمندان علوم دریایی و علاقه‌مندان به کوسه‌ها، تنها کسانی نیستند که به Gizmodo گفته‌اند که عکس منتشر شده از"کوسه گابلین" مشکوک به نظر می رسد. دو کارشناس پلاستیک نیز نگرانی‌ خود در مورد درست بودن وجود این ماهی در این مکان را بیان کردند.

جوآنا سیپ، محقق اثرات مخرب پلاستیک در دانشگاه دوک، در یک تماس تلفنی به Gizmodo گفت: «من فکر می‌کنم ممکن است این یک اسباب‌بازی پلاستیکی تخریب‌شده باشد.» سیپ گفت تا زمانی که نتواند بطور مستقیم این شی‌ء را بازرسی کند، نمی‌تواند با اطمینان اظهارنظر کند. اما بسیاری از جنبه‌های موجود در عکس نشان می‌دهد که این کوسه ماهی می‌تواند یک قالب پلاستیکی ساخته شده باشد.

او فکر می‌کند که خط کنار دهان کوسه، به سادگی می تواند یک شکاف از پلاستیک‌های ماشینی ساخته شده باشد. سپس به ذراتی که روی بدن این کوسه قرار دارند و می‌توانند ماسه باشد اشاره می‌کند و می‌گویند که آنها می‌توانند رنگ‌های پلاستیکی چسبیده به مدل باشند. او در مورد نقش تیره«L» مانند روی دم این کوسه می‌گوید که چیزی است شبیه به سایه‌زدن عمدی توسط رنگ بر روی بدنه این اسباب‌بازی.

بیشتر بخوانید:

شبحی که در آب به رنگین‌کمان بدل می‌شود؛ راز «گربه‌ماهی رنگین‌کمانی» چیست؟

سیپ افزود: به علاوه، افتادگی در قسمت دم و پوزه این کوسه و رنگ محو آن می‌تواند نتیجه گرم یا سرد شدن و یا ساییده شدن این اسباب‌بازی پلاستیکی، خصوصا در سواحل یونان و در زیر نور خورشید باشد.

گرگ مریل، که دانشجوی فارغ التحصیل دانشگاه دوک است و در مورد آلودگی پلاستیک بر پستانداران دریایی مطالعه می‌کند، نیز معتقد است که عکس منتشر شده ، در واقع تصویر یک مدل پلاستیکی ساخته شده از این «حیوان» است. او در ایمیلی به Gizmodo نوشت: «من یک متخصص کوسه‌شناس نیستم. من در مورد پلاستیک و آثار آنها بر نهنگ‌ها مطالعه می‌کنم، اما مطمئن هستم که این یک اسباب بازی است.»

نقد او منعکس کننده نظرهای محققان دیگر بود. او همچنین به نبودن مقیاس اندازه‌گیری برای عکس و سهل انگاری در توضیحات در نسخه اصلی اشاره کرد. او خاطرنشان کرد که یافتن یک نمونه کاملاً دست نخورده از یک موجود دریایی در ساحل، بسیار نادر است. مریل می‌نویسد: «لاشخورهایی مانند خرچنگ‌ها، مرغان دریایی، و غیره، عاشق یک وعده غذای مجانی و آماده هستند. و اگر روزی هر حیوانی به ساحل برسد، آنها اغلب بدون درنگ بافت‌های نرمی مانند چشم‌ها را تخلیه می‌کنند و می‌خورند.»

منبع: gizmodo

۵۸۵۸

کد خبر 1745506