لسیتین چیست؟ فواید، عوارض و روش نگهداری آن

لسیتین نام گروهی از چربی‌ها به‌نام فسفولیپید است. مکمل‌های لسیتین معمولا از دانه سویا، تخمه آفتابگردان، دانه کلزا، زرده تخم‌مرغ یا سایر محصولات حیوانی مانند ماهی به دست می‌آیند. هرآنچه لازم است درباره این خوراکی بدانید، در این مقاله خواهید خواند.

لسیتین سویا چیست؟

اگر برچسب‌های مواد غذایی را بخوانید، مطمئنا ماده‌ای به‌نام «لسیتین سویا» به چشمتان می‌خورد، این ماده یکی از پرمصرف‌ترین افزودنی‌های غذایی موجود در بازار است.

لسیتین سویا فقط حاوی مقادیر کمی از پروتئین سویاست و به همین دلیل محققان معتقدند لسیتین سویا در بیشتر افرادی که به سویا حساسیت دارند، سبب واکنش‌های آلرژیک نمی‌شود. به عبارت دیگر آلرژن‌های سویا در بخش پروتئینی آن یافت می‌شوند که تقریباً به‌طور کامل در فرایند تولید حذف می‌شوند.

با این حال افرادی که حساسیت بیشتری به سویا دارند، ممکن است به لسیتین سویا هم حساسیت داشته باشند و باید غذاهای حاوی این ماده را محتاطانه‌تر مصرف کنند.

لستین برای چه مواردی مفید است؟

۱. زوال عقل یا اختلال شناختی

محققان در مجموعه‌ای از پژوهش‌ها، اثرات لسیتین بر بیماری آلزایمر، زوال عقل، پارکینسون و مشکلات حافظه را بررسی کردند. طبق این پژوهش‌ها، این ماده ممکن است تأثیر مثبتی بر مشکلات حافظه داشته باشد، اما نتایج تأثیر آن بر درمان زوال عقل نامشخص بود.

در تحقیق دیگری مشخص شد که کولین ممکن است تا حدودی برای اختلالات ناشی از آسیب به سر مفید باشد. در حالی که کولین بخشی از فسفاتیدیل کولین است که آن هم بخشی از لسیتین است، تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است.

۲. کلسترول بالا

به‌اعتقاد برخی متخصصان، لسیتین بر سیستم قلبی‌عروقی اثرات ضدالتهابی و محافظتی دارد. طبق پژوهشی کوچک که در این زمینه انجام شد، مصرف روزانه ۵۰۰ میلی‌گرم لسیتین سویا به‌مدت ۲ ماه، باعث کاهش کلسترول کل و کلسترول LDL (لیپوپروتئین‌های کم‌چگالی) می‌شود.

در پژوهش دیگری که سال ۲۰۱۰ انجام شد، دانشمندان مقادیر کلسترول کل و LDL را پس از تجویز لسیتین سویا برای بیماران مبتلا به هیپرکلسترولمی (زیادبودن کلسترول در خون) را ارزیابی کردند. ۳۰ داوطلب روزانه مکمل ۵۰۰میلی‌گرمی لسیتین سویا مصرف کردند و نتایج بسیار شگفت‌انگیز بود. پس از مصرف مکمل، محققان با این نتایج روبه‌رو شدند:

• کاهش ۴۱درصدی کلسترول کل پس از ۱ ماه مصرف؛
• کاهش ۴۲درصدی کلسترول کل پس از ۲ ماه مصرف؛
• کاهش ۴۲درصدی کلسترول LDL پس از ۱ ماه مصرف؛
• کاهش ۵۶درصدی کلسترول LDL پس از ۲ ماه مصرف.

طبق نتایج این پژوهش، لسیتین سویا ممکن است به‌عنوان مکمل غذایی مفیدی برای درمان هیپرکلسترولمی استفاده شود.

۳. ماستیت

ماستیت التهاب بافت سینه است که ممکن است زنان در دوره شیردهی دچارش شوند. گرفتگی مجاری شیر ممکن است منجر به ورم پستان شود. طبق برخی از تحقیقات، لسیتین ممکن است مسدودشدن مجاری شیر را درمان یا از آن جلوگیری کند. البته برای تعیین دوز و اطمینان از اثربخشی این محصول باید تحقیقات بیشتری انجام شود. همچنین لازم است قبل از مصرف لسیتین یا هر مکمل دیگری در دوران شیردهی، با متخصص مشورت کنید.

۴. علائم یائسگی

محققان در پژوهشی از دوز بالا (۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز) یا دوز پایین (۶۰۰ میلی‌گرم در روز) لسیتین سویا یا دارونما به‌مدت ۸ هفته برای افرادی استفاده کردند که به‌تازگی یائسه شده بودند. طبق گزارش‌ها، گروهی که دوز بالا را دریافت کرده بودند دچار افزایش میزان انرژی، کاهش فشار خون دیاستولیک و کاهش شاخص عروقی قلبی–مچ پایی (CAVI) شده بودند. البته برای تأیید این نتایج تحقیقات بیشتری لازم است.

۵. پوکی استخوان

طبق پژوهش‌ها، سویا و ترکیبات حاوی سویا از جمله لسیتین سویا همچون تقویت‌کننده استخوان عمل کرده و از پوکی استخوان پیشگیری می‌کنند. بر اساس بررسی‌های علمی، زنان مسن آسیایی کمتر از زنان قفقازی دچار شکستگی لگن می‌شوند و مصرف محصولات سویا در میان آسیایی‌ها بسیار بیشتر از قفقازی‌هاست.

محققان معتقدند محصولات مبتنی بر سویا میزان تحلیل و شکستگی استخوان‌ها را کاهش می‌دهند. این ممکن است به‌علت اثرات استروژنی سویا باشد، چون کمبود استروژن ناشی از یائسگی باعث تسریع تحلیل استخوان در زنان مسن می‌شود.

۶. کولیت روده

فسفاتیدیل کولین ممکن است از روده بزرگ در برابر باکتری‌های مضر و التهاب محافظت کند. با بررسی تعدادی از افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو (نوعی بیماری التهابی روده) مشخص شد که این افراد مقادیر کمی فسفاتیدیل کولین داشتند. بر اساس مجموعه‌ای از پژوهش‌ها، فسفاتیدیل کولین موجود در لسیتین باعث بهبود افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو شده است.

در پژوهش دیگری، محققان شرکت‌کنندگان را به ۳ گروه تقسیم کردند و مقادیر ۰٫۸ گرم، ۱٫۶ گرم و ۳٫۲ گرم از مکمل حاوی بیش از ۹۴درصد لسیتین سویا غلیظ‌شده با فسفاتیدیل کولین را به‌مدت ۱۲ هفته به آنها دادند. بهبودهایی در شاخص فعالیت بیماری کولیت مشاهده شد، به‌ویژه در گروهی که مکمل ۳٫۲گرمی مصرف کرده بودند. البته برای تأیید این نتایج به تحقیقات بیشتری نیاز است.

عوارض لسیتین

در کل مکمل‌های لسیتین بی‌خطر تلقی می‌شوند، بااین‌حال ممکن است واکنش آلرژیک به این ماده ایجاد شود. قبل از مصرف این ماده یا هر مکمل دیگری با متخصص مشورت کنید، به‌خصوص اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید یا آلرژی خاصی دارید.

عوارض جانبی رایج

• ناراحتی شکمی؛
• سردرد.

عوارض جانبی شدید

• استفراغ.

موارد احتیاطی

• واکنش آلرژیک شدید: اگر به لسیتین، مواد تشکیل‌دهنده یا منابع آن (مانند تخم‌مرغ، سویا، ماهی) آلرژی دارید، از مصرف آن خودداری کنید.
• بارداری: لسیتین به کولین تجزیه می‌شود. مقدار ایمن کولین در دوران بارداری ۴۵۰ میلی‌گرم در روز است. اگر باردار هستید، بیشتر از این مقدار مصرف نکنید.
• شیردهی: مقدار ایمن کولین در دوران شیردهی ۵۵۰ میلی‌گرم در روز است. در حالی که بر اساس برخی از تحقیقات لسیتین ممکن است انسداد مجاری شیر را درمان یا از انسداد آن جلوگیری کند، قبل از مصرف هر مکملی با متخصص مشورت کنید.
• کودکان: تحقیقات محدودی درباره ایمنی لسیتین برای کودکان انجام شده است و به همین دلیل بهتر است کودکان از مصرف آن خودداری کنند.

منابع لسیتین

زرده تخم‌مرغ یکی از غنی‌ترین منابع لسیتین است و هر زرده بزرگ حدود ۲۵۰ میلی‌گرم لسیتین دارد. در واقع این کلمه از کلمه یونانی «لکیتوس» به‌معنای «زرده تخم‌مرغ» گرفته شده است. سایر منابع لسیتین خوراکی عبارت‌اند از:

• سویا و روغن سویا؛
• روغن ذرت؛
• دانه آفتابگردان؛
• روغن کانولا؛
• جوانه گندم؛
• بادام‌زمینی؛
• ماهی؛
• گوشت اندام.

مقدار مصرف

همیشه قبل از مصرف مکمل با متخصص مشورت کنید تا مطمئن شوید که مکمل و دوز آن برای نیازهای فردی شما مناسب باشد. طبق پژوهش‌های انجام‌شده، برای هرکدام از این شرایط، این مقادیر پیشنهاد شده است:

• کلسترول بالا: روزانه ۵۰۰ میلی‌گرم به‌مدت ۲ ماه؛
• ورم پستان: روزانه ۶۰۰ میلی‌گرم؛
• علائم یائسگی: روزانه ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی‌گرم؛
• کولیت اولسراتیو: ۰٫۸، ۱٫۶ و ۳٫۲ گرم از مکمل حاوی بیش از ۹۴درصد لسیتین سویا به‌مدت ۱۲ هفته.

هرگز بیش از دوز پیشنهادی روی برچسب محصول مصرف نکنید.

تداخل دارویی

• داروهای کاهش‌دهنده فشارخون: مسدودکننده‌های بتا مانند کارودیلول، پروپرانولول، متوپرولول، سوتالول، اتنولول، تیمولول و لابتالول و دیورتیک‌هایی مانند بومتانید، کلروتیازید، تریامترن، اپلرنون، فوروسماید، تریامترن و هیدروکلروتیازید.
• داروهای کاهش‌دهنده کلسترول: مانند لومیتاپید، آتورواستاتین، نیاسین، کلستیرامین، اولوکوماب، فنوفیبرات، ازتیمیب و سیمواستاتین.

نحوه نگهداری

دستورالعمل‌های نگهداری برای محصولات مختلف متفاوت است. دستورالعمل‌های روی برچسب محصول را با دقت بخوانید. مکمل‌ها را در جای خشک و خنک و دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری کنید. بعد از یک سال یا طبق زمان مشخص‌شده روی برچسب محصول، آن را دور بریزید.

سؤالات رایج

– لسیتین از کجا تهیه کنیم؟

از فروشگاه‌های محلی می‌توانید لسیتین تهیه کنید. برای اطمینان از کیفیت، آن را از مراکز معتبر و دارای مجوز تهیه کنید.

– قیمت لسیتین چقدر است؟

قیمت لسیتین بسته به نوع و برند آن متفاوت است.

– قرص لسیتین چیست؟

قرص لسیتین یکی از شکل‌های مختلف مکمل‌های لسیتین است. مکمل‌ها در شکل‌های مختلفی مانند پودر، قرص و کپسول موجودند.

شما بگویید

در این مقاله با انواع لسیتین آشنا شدید و متوجه شدید کاربرد لسیتین چیست. شما چه تجربه‌ای درباره استفاده از این محصول دارید؟ لطفا نظرات و تجربیات ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.