بازگشت بازار به اوج رویکردها و چالش ها

بازار سرمایه سال ۱۴۰۲ را با بیم و امید شروع کرده است. شروع سال هم‌زمان با رکوردشکنی شاخص و عبور از سقف تاریخی مرداد ۱۳۹۹ بوده است. بازگشتی که ۳۱ ماه به طول انجامید. از سوی دیگر، ریسک‌های بازار سرمایه بیش‌ازپیش افزایش‌یافته و سهم سایر ذی‌نفعان همچنان ناچیز است.

تأمین مالی بازار سرمایه برای تشکیل سرمایه در بخش واقعی اقتصاد از طریق تأسیس شرکت پروژه در محاق است و تأمین مالی بخش خصوصی در بورس بسیار ناچیز است و در مقابل دولت و بخش عمومی، تأمین مالی سنگینی در این بازار انجام داده‌اند که سبب افزایش نرخ‌های بهره به سطوح جدید شده است. از سوی دیگر، افزایش سرمایه از محل آورده نقدی به دلیل دشواری‌های اداری و عملیاتی و عدم مشوق‌ها، عملا از دستور کار شرکت‌ها حذف‌شده و درنتیجه تأمین مالی از این طریق نیز ابتر مانده است. هرچند سیاست‌های مجلس شورای اسلامی در معافیت مالیاتی افزایش سرمایه از محل سود انباشته توانسته برخی شرکت‌ها را به عدم تقسیم سود و هدایت سرمایه به سمت اشتغال و رشد تولید علاقه‌مند سازد. در این میان، اصلاح نظام پرداخت سود نقدی از طریق سجام باوجود کاستی‌هایی در اجرا، گام مؤثری در افزایش کارایی عملیاتی بازار بوده است. درعین‌حال، بازار نیازمند اصلاح فرآیندهای قانون تجارت است تا بتواند چابک‌تر و پویاتر عمل نماید. ورود شرکت‌های جدید رو به کاهش گذاشته است که علاوه بر رکود بازار، سوء تدبیرها و برخوردهای سلیقه‌ای در آن بی‌تأثیر نبوده است. هرچند پس از سال‌ها یک شرکت از بخش اقتصاد دیجیتال وارد بازار سرمایه شده است، اما همچنان شرکت‌های زیادی پشت صف ورود هستند.

درحالی‌که بازار سرمایه سال ۱۳۹۹ به افزایش کدهای سهامداری به بیش از ۴۰ و ۵۰ میلیون از طریق قابلیت معامله مستقیم و غیرمستقیم سهام عدالت بر اساس دستور مقام معظم رهبری به خود می‌بالید، حالا بیش از دو سال است که فروش مستقیم سهام عدالت و بیش از یک سال است که فروش غیرمستقیم سهام عدالت برخلاف قانون و آیین‌نامه آن متوقف‌شده است و حقوق سهامداران عدالت که سهامدار عادی شرکت‌ها هستند به‌طور برابر با سایر سهامداران رعایت نمی‌گردد.

در کنار این موضوعات، سرمایه‌گذاران در بازار نگرانی‌های متعددی دارند. قطعی‌های برق و گاز، عوارض در حوزه‌های مختلف، تغییرات سریع مقررات و قیمت‌گذاری دستوری ریسک‌هایی است که این روزها بازار سرمایه با آن دست‌به‌گریبان است. در شرایطی که در شفاف‌ترین و نقد شونده ترین بازار، سهامداران نگرانی‌های فوق را دارند، عجیب نیست که سرمایه‌گذاری بیش از یک دهه است که در اقتصاد منفی بوده است. به نظر می‌رسد باید بازار سرمایه و دغدغه فعالین آن را گوشه‌ای از مشکلات بخش واقعی اقتصاد دانست و برای اهتمام به رشد تولید نسبت به حل آن اقدام عاجل نمود.

سید محمد بحرینیان