روانشناسی چگونه به حجاب می نگرد؟

به گزارش عصر دنا، در ماه‌های اخیر بحث حجاب از مسائل مهم و چالش برانگیز کشور شد. بحث‌های زیادی درباره آن شکل گرفت و هر کس از دیدگاهی به آن نگریست. برخی حتی آن را تا حد یک سلاح سیاسی برای تغییر نظام جمهوری اسلامی بردند. بیشتر بحث‌های صورت گرفته درباره مسائل اجتماعی یا مذهبی حجاب بود اما از بعد روانشناسی، کمتر به آن پرداخته شد.

ما در این گفت و گو با دکتر علی روزیان، روانشناس به موضوع حجاب از دیدگاه روانشناسی می پردازیم.

عصر دنا: آیا بی حجابی یا بدحجابی یک پدیده ناهنجار است؟
دکتر روزیان: در جامعه رفتارهای اجتماعی به دو دسته تقسیم می شوند الف_ بهنجار ب_ نابهنجار
رفتارهای بهنجار رفتارهای پذیرفته شده توسط حداکثر جامعه بوده و برای آحاد جامعه ضرر و خسرانی را بوجود نمی آورد برعکس ناهنجاری های منشا انحرافات اجتماعی و برای جامعه ضررهایی را به دنبال خواهد داشت . یکی از بهنجار ها سلام کردن به دیگران است یکی از نابهنجار ها سرقت اموال دیگران است.
بد حجابی بر اساس اعتقادات دینی و شریعت نوعی ناهنجاری اجتماعی تلقی می شود.
به دلیل آنکه در تعریف نابهنجاری های اجتماعی برای جامعه زیان های فراوانی خواهد داشت اثرگذاری بد حجابی امری بدیهی است و باید تلاش کرد تا این شیوه اصلاح و تغییر یابد و به بهنجاری تبدیل گردد.

آیا بد حجابی بر امنیت عمومی تاثیر دارد؟
دکتر روزیان: بد حجابی می تواند امنیت زنان محجبه را به خطر بیاندازد. دلیل این امر این است که انسانی موجودی اجتماعی است در جمع متولد می شود در جمع زندگی می کنند و در جمع می‌میرد.
در جمع اثرگذاری و اثرپذیری هر دو موجود هستند و این ناهنجاری با توجه به ساخت الگوهای غلط ایجاد و شکل گیری تعارضات رفتاری سبب ایجاد تشتت اجتماعی خواهد شد تا جایی که زنان محجبه ممکن است مورد تمسخر و برچسب های گروه های اجتماعی قرار گرفته و به بهانه کم فرهنگی بروز نبودن و ..... مورد اتهام رفتاری قرار بگیرند. پس می توان نتیجه گرفت که بد حجابی بر امنیت عمومی اثرگذار است.

با توجه به تحقیقات شما آیا حجاب ویژه ایران بعد از اسلام است یا این پدیده همواره در تاریخ این مرز و بوم رایج بود؟
دکتر روزیان: عرف و سنت ایران بر پایه مبانی دینی است و حجاب یک واجب دینی است قطعا بد حجابی جایی در فرهنگ سنت و عرف ایران ندارد.

آیا بدحجابی یا بی حجابی می تواند تاثیر منفی روی نوجوانان داشته باشد؟
دکتر روزیان: کنجکاوی و الگو پذیری از ویژگی های نوجوانان است . سن نوجوانی سن بلوغ و انتخاب الگو است . هنرپیشه‌ها بواسطه کارهای هنری و تصویری با بیان خاص و ژست خاص می‌توانند بر روی اذهان عمومی اثر گذار باشند. نوجوانان بواسطه الگو گیری در معرض پیروی از الگوهای محیط هستند پس می توان نتیجه گرفت که اگر موضوع حجاب و عفاف به خوبی تبیین نشود، اقشار مختلف جامعه خصوصا نوجوانان آنان در معرض الگو گیری های کاذب ‌و غلط قرار می گیرند.

شرایط صحیح امر به معروف و نهی از منکر در زمینه حجاب چگونه است؟
دکتر روزیان: شخصیت افراد با شخص آنان فرق دارد. شخصیت مجموعه ای از خلق و خوی ها و منش های ذاتی افراد است که سیرت فرد را تشکیل داده است. در ارتباط اجتماعی قرآن کریم واژه «لقد کرمنا بی آدم...» را به کار می برد. انسان موجود کریم و با کرامت است . و حرمت انسان فوق العاده مهم است.
در خصوص امر به معروف و نهی از منکر هم موضوع تغییر رفتار مطرح است. برای اینکه امر به معروف ونهی از منکر به خوبی صورت گیرد نباید کرامت انسان‌ها آسیب ببیند.
اول، زمان امر به معروف مد نظر قرار گیرد.
دوم، مکان امر به معروف مد نظر قرار گیرد.
سوم، موضوع و محتوای مطالب به کار برده می شود باید با سن و ویژگی های افراد متناسب باشد.
چهارم، قبل از آنکه خودمان به امر به معروف و نهی از منکر اقدام کنیم باید عامل باشیم.
مربی باید مربی باشد.
پنجم، خودمان را به جای طرف مقابل قرار دهیم و این موضوع را با خود در میان بگذاریم که چقدر امکان اثر گذاری وجود دارد. چون اگر شرایط رعایت نشود طرف مقابل از طریق حس لجبازی به تکرار بیشتر دامن خوا هم زد.

آیا زنان محجبه واپس گرا هستند؟
دکتر روزیان: دیدگاه افراد بر اساس اصل تفاوتهای فردی با هم متفاوت هستند. اما اینکه عده ای عقیده دارند زنان محجبه عقب مانده هستند. اینها مفهوم عقب ماندگی را نمی دانند.

شهید مطهری نقد خیلی جالبی بر مسایل مهم بی حجابی دارند و می نویسند اگر بی حجابی ملاک تمدن و ترقی است پس حیوانات از انسانها متمدن ترند. پس آنانکه تصور می کنند که حجاب نشان از عقب ماندگی است خود در تبیین مفهوم بی حجابی وحجاب عقب مانده هستند.

فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی جز به تاراج رفتن نقش زن و مرد چیزی تاکنون نصیب دنیا نکرده است. اگر کسانی معتقدند که بی حجابی می تواند نشان از واپس زدگی باشد به مقالات علمی و کتب رسمی غربی ها مراجعه کنند نه صدای رسانه را بشنوند. چون رسانه مامورند و معذور... اگر کسی علاقمند باشد به راستی آزمایی موضوع حجاب و عفاف باید کتاب معروف «جنسیت و سکولاریسم »نوشته جون والاک اسکات تاریخ نگار معروف آمریکایی را مطالعه کند. او در این کتاب به خوبی مفاهیم را برای دنیا تشریح کرده است.