11 تاکتیک اردوغان برای کیش‌ومات قلیچدار اغلو و دوستان

فرارو- انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه در ۱۴ می ۲۰۲۳ (۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۱) برگزار خواهد شد. این انتخابات در ۸۱ استان ترکیه و خارج از کشور برگزار می‌شود و ۳۶ حزب سیاسی در آن مشارکت دارند. در انتخابات اخیر ۶۴ میلیون و ۱۹۱ هزار و ۲۸۵ نفر حق رای دادن دارند. از این تعداد ۶۰ میلیون و ۹۰۴ هزار و ۴۹۹ نفر در داخل ترکیه و ۳ میلیون و ۲۸۶ هزار و ۷۸۶ رای دهنده هم شهروندان ترکی هستند که در خارج از کشور اقامت داشته و حق رای دادن دارند. ۶ میلیون نفر از رای دهندگان نیز رای اولی محسوب می‌شوند.

به گزارش فرارو، با نزدیک شدن به زمان انتخابات تلاش‌های دو جریان اصلی رقابت یعنی ائتلاف «جمهور» و «ملت» برای غلبه بر یکدیگر افزایش پیدا کرده است. در یک سوی ماجرا، احزاب اپوزیسیون تلاش دارند، به قدرت دو دهه‌ای اردوغان و آک‌پارتی پایان دهند. در سوی دیگر ماجرا، اردوغان با همراهی متحدانش امیدوار است که جایگاه خود و حزب مطبوعش را در صحنه حکمرانی ترکیه حفظ کند.

در چنین بستری رقابت رجب طیب اردوغان به عنوان رهبر ائتلاف جمهوری با کمال قلیچدار اغلو در مقام رهبر ائتلاف ملت، به بالاترین سطح ممکن رسیده است. شاید در ابتدا چنین تصور می‌شد، شکست حزب عدالت و توسعه و اردوغان حتمی خواهد بود، اما حالا به نظر می‌رسد او برنامه‌ای منسجم را برای تکرار پیروزی‌های متوالی خود در صحنه حکمرانی ترکیه دارد. برنامه‌ای که می‌توان آن را در ۱۱ محور مورد بازخوانی و تحلیل قرار داد.

۱- اتهام نزدیکی قلیچدار اغلو به پ‌ک‌ک

طرح اتهام همکاری اپوزیسیون با شبه‌نظامیان حزب کارگران کردستان (PKK) یکی از جدی‌ترین راهبرد‌های اردوغان برای تخریب جناح رقیب و پیروزی در انتخابات بوده است. اخیرا کمال قلیچدار اغلو، در ویدئویی که ۱۰۰ میلیون بازدیدکننده نیز داشت، مدعی شد، او از علوی‌های ترکیه است. علوی‌های ترکیه جریانی هستند که زبان آن «زازایی» بوده که آن را بخشی از زبان کردی می‌دانند.

این ویدئوی قلیچدار اغلو که ظاهرا با هدف جلب آرای جامعه علوی‌ها و کرد‌ها صورت گرفته، به کانونی برای حملات شدید اردوغان و دیگر مقام‌های حزب مطبوع او تبدیل شده است. اردوغان در سخنرانی اخیر خود در استان ساکاریا، با صراحت تاکید می‌کند: «قلیچدار اغلو با پ ک‌ک ارتباط دارد. برای مخفی نگه داشتن این ارتباط نیز تلاش می‌کند برادران کرد را تهییج کند. او قصد دارد با ابزار مذهب رای کرد‌ها را کسب کند. این در شرایطی است که تا کنون او حتی یکبار هم در ارتباط با این موضوع سخن نگفته بود.»

اردوغان تلاش می‌کند با استفاده از کلیدواژه پ‌ک‌ک قلیچدار اغلو و احزاب اپوزیسیون را در صحنه رقابت‌های انتخاباتی تضعیف کند. او به خوبی می‌داند که اکثریت جامعه ترکیه تا چه اندازه نسبت به این موضوع حساسیت دارند.

۲- جلب آرا از دریچه گفتمان ملی‌گرایی

در تمامی انتخابات گذشته رجب طیب اردوغان، بر تهییج احساسات ملی‌گرایانه برای جلب آرای عمومی بهره گرفته است. او در ماه‌های منتهی به انتخابات، از سیاست برافروختن جنگ خارجی در شمال سوریه و مبارزه علیه گروه تروریستی پ‌ک‌ک بهره گرفته. در آستانه انتخابات اخیر نیز به نظر می‌رسد اردوغان از سیاست بزرگ‌نمایی دشمن خارجی برای جذب سبد رای ملی‌گرایان بهره می‌گیرد.

رئیس حزب عدالت و توسعه در سخنرانی‌های چند هفته اخیر خود، با تاکید بر جدی بودن تهدید تروریسم، تاکید کرده که امنیت ملی ترکیه از ورای مرزهایش آغاز می‌شود. اردوغان در گردهمایی انتخاباتی خود در استان شانلی‌اورفا تاکید می‌کند: «اگر صلح در منطقه‌مان برقرار نباشد، ترکیه نمی‌تواند آرامش خاطر داشته باشد. مادامی که تروریست‌ها در شمال سوریه و عراق با قدرت هوایی، قدرت زمینی و تسلیحات نامتقارن تجهیز می‌شوند، هرگز نمی‌توانیم در امنیت باشیم.» او با بیان این اظهارات تلاش دارد که مجددا رای ملی‌گرا‌های ترک را برای خود حفظ کند.

۳- رایگان کردن گاز خانگی

یکی از عجیب‌ترین تاکتیک‌های اردوغان که بسیاری از ناظران سیاسی آن را یک اقدام پوپولیستی در آستانه انتخابات ارزیابی کرده‌اند، تحویل گاز رایگان به شهروندان است. دولت مستقر در ۲۰ آوریل (۳۱ فروردین) پمپاژ اولین بخش از گاز طبیعی تولید داخل به شبکه توزیع ملی گاز را راه اندازی کرد.

اردوغان در مراسم بهره‌برداری از این پروژه در شهر زونگولداغ در ساحل دریای سیاه اعلام کرد، گاز مصرفی مناطق مسکونی ترکیه به مناسبت این رویداد برای مدت یک ماه رایگان شده و هزینه‌ای معادل ۶۲۵ لیر (۳۲.۲ دلار) را برای هر خانوار صرفه جویی می‌کند. فراتر از این وعده، اردوغان تاکید کرد: گاز مصرفی مربوط به حمام‌ها و آشپزخانه‌های خانه‌های مسکونی نیز به مدت یک سال با نرخ توزیع ۲۵ متر مکعب در هر ماه رایگان می‌شود.

اردوغان با این وعده که ماهانه حدود ۱۲۵ لیر (۶.۴۴ دلار) و سالانه ۱۵۰۰ لیر (۷۷.۲ دلار) از هزینه‌های شهروندان ترک را کاهش می‌دهد، امیدوار است که بتواند نظرات مثبت رای‎‌دهندگان را به سوی خود جلب کند. هدف اصلی حزب حاکم این است که این فرضیه را به عموم جامعه بقبولاند که در صورت عدم پیروزی آن‌ها طرح گاز رایگان نیز اجرایی نخواهد شد.

۴- تمرکز ویژه بر جلب رای کرد‌ها

بسیاری از ناظران سیاسی و مراکز تحقیقاتی بر این باور هستند که در انتخابات جدید ترکیه در هر دو سطح پارلمانی و ریاستی، آرای کرد‌ها می‌تواند تعیین کننده پیروز انتخابات باشد. حزب حاکم عدالت و توسعه و احزاب اپوزیسیون نیز با آگاهی از این گزاره‌ها در تلاش هستند تا از هر طریق ممکن رای جامعه کرد را به سوی خود جلب کنند.

زمانی نگرانی اردوغان در رابطه با رای کرد‌ها بیشتر می‌شود که از یک سو، حزب کردی دموکراتیک خلق‌ها (HDP) با وجود عدم حضور رسمی در ائتلاف شش‌گانه اپوزیسیون، همراهی خود را با آن‌ها نشان داده است.

از سوی دیگر، اپوزیسیون طی تبلیغات انتخاباتی شعار‌های جذابی را برای جلب‌نظر کرد‌ها سر می‌دهند. برای نمونه، کمال قلیچداراوغلو ضمن دفاع از کرد‌های ترکیه می‌گوید: «در حال حاضر با میلیون‌ها کرد به عنوان تروریست رفتار می‌شود. هرگاه ما در مورد انتخابات صحبت می‌کنیم، هر زمان که کاخ (ریاست جمهوری) ببیند که در انتخابات شکست خواهد خورد، یک انگ جمعی و اتهام زنی به کرد‌ها به عنوان تروریست آغاز می‌شود. این شرم آور است.» حتی قلیچدا اغلو پا را فراتر گذاشته و وعده داده، در صورت پیروزی در انتخابات صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر سابق حزب دموکراتیک خلق‌ها را که در زندان است، آزاد خواهد کرد.

در چنین وضعیتی، اردوغان در چند سخنرانی آخر خود توجه ویژه‌ای به کرد‌ها داشته است. او در ابتدای امر تاکید کرده که عبدالله اوجالان، رهبر حزب کارگران کردستان و صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر سابق حزب دموکراتیک خلق‌ها، از زندان آزاد نخواهند شد. همچنین، او از نیرو‌های حزب کارگران کردستان درخواست کرده که سلاح‌های خود را بر زمین بگذارند و تسلیم شوند.

او طی هفته‌های اخیر، بار‌ها از واژه «برادران کرد» بهره گرفته و تاکید کرده که بعد از پیروزی در انتخابات، خدمت‌رسانی را در مناطق آن‌ها افزایش خواهد داد. اردوغان از کرد‌ها درخواست می‌کند که برادران کرد را به فاشیزم حزب جمهوری‌خواه خلق، انحراف حزب دموکراتیک خلق‌ها و ستم پ‌ک‌ک نمی‌سپارد. او خواهان آن شده که کرد‌ها فریب تبلیغات کمال کلیچدار اغلو را نخورند.

۵- گفتمان مذهبی برای جلب حداکثری آرای اسلام‌گرایان

رجب طیب اردوغان در کنار بهره‌گیری از گفتمان ملی‌گرایی، در تمامی متینگ‌های انتخاباتی نیم‌نگاهی به جذب هر چه بیشتر آرای اسلام‌گرایان دارد. هر چند ریخته شدن آرای جریان‌های مذهبی به صندوق حزب عدالت و توسعه حتمی به نظر می‌رسد، اما سران حزب عدالت و توسعه تلاش دارند این رویه را به حداکثر ممکن افزایش دهند. در همین راستا، سران حزب عدالت و توسعه، حملات لفظی علیه آمریکا داشته‌اند.

آن‌ها ترکیه را قربانی امپریالیست معرفی و از تنفر تمام جهان نسبت به آمریکا سخن به میان آورده‌اند. حتی آن‌ها مدعی شده‌اند که غرب دیگر سلطه‌ای بر جهان ندارد و عملا قواعد بازی در صحنه جهانی در حال دگرگون شدن است. اخیرا نیز رئیس‌جمهور ترکیه، از عدم سکوت در برابر تهدیدات علیه مسجد الاقصی سخن به میان آورده است.

۶- ایجاد صندوق حمایت از خانواده و جوانان

یکی دیگر از تاکتیک‌های خاص اردوغان برای پیروزی در انتخابات ۱۴ می، وعده ایجاد صندوق حمایت از خانواده و جوانان بوده است. اردوغان در یکی از آخرین سخنرانی‌های خود با بیان این که ایجاد صندوق حمایت از خانواده و جوانان را در دستور کار دارند، تاکید کرد: «ما منابع ایجاد این صندوق را از منابع گاز طبیعی تامین می‌کنیم. از زنان خانه‌دار و جوانان حمایت می‌کنیم. این صندوق مشابه با صندوق حمایت از خانواده و جوانان کشور نروژ خواهد بود. کشور نروژ ۲۵ درصد درآمد‌های حاصل از فروش منابع زیرزمینی را برای حمایت از خانواده‌ها و جوانان به کار می‌گیرد.»

۷ - معرفی اپوزیسیون به عنوان جریان ضددینی و ضدحقوق اقلیت‌ها

یکی از واپسین تاکتیک‌های اردوغان برای پیروزی در انتخابات معرفی جریان‌های اپوزیسیون به عنوان جریان‌های ضددین و سنت‌ها است. او در سخنرانی‌های اخیر خود احزاب جمهوری‌خواه خلق، دموکراتیک خلق‌ها و حزب خوب را نماینده جامعه LGBT معرفی می‌کند. او حتی مدعی شده که در صورت پیروزی این احزاب در انتخابات، آن‌ها عهد بسته‌اند که مرکز امور مذهبی را در ترکیه تعطیل کنند. اردوغان این جریان‌ها را ضدارزش‌ها خانواده معرفی و از احزاب عدالت و توسعه و حرکت ملی به عنوان حافظان بنیاد خانواده یاد می‌کند.

در سطحی دیگر سران حزب حاکم تلاش می‌کنند خود را به عنوان مدافع حقوق اقلیت‌ها دینی و قومی در ترکیه معرفی کنند. این در شرایطی است که احزاب اپوزیسیون دائما مدعی هستند که اردوغان زمینه‌ساز افزایش تنش‌های قومی در این کشور است تا از آن بهره‌برداری سیاسی کند.

۸- تحویل خانه‌ در شهر‌های زلزله‌زده

یکی دیگر از اقدامات انتخاباتی اردوغان، تحویل واحد‌های مسکونی به استان زلزله‌زده الازیغ یا خارپوت بعد از سه سال است. در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰ زلزله‌ای به بزرگی ۶.۷ ریشتر در استان الازیغ رخ دادکه در نتیجه آن ۴۴ نفر جان باختند و ۷۰۷ نفر زخمی شدند. در نتیجه این زلزله ۷۶ ساختمان تخریب و ۶۴۵ ساختمان به شدت آسیب دیدیدند.

از ابتدای سال ۲۰۲۰ تا اکنون، دولت ترکیه به ریاست حزب عدالت و توسعه وعده بازسازی و تاسیس واحد‌ها مسکونی جدید را به شهروندان این شهر زلزله‌زده داده است. بعد از گذشت قریب به سه سال، در آستانه انتخابات ۱۴ می، رجب طیب اردوغان نسبت به تحویل واحد‌های مسکونی جدید به مالکان اقدام کرده است. اقدامی که به طور رسمی می‌توان از آن به عنوان یک تبلیغ انتخاباتی آشکار جهت کسب آراء یاد کرد.

بنابر آمار‌های ارائه شده از سوی مسئولان استان الازیغ طی سه سال گذشته ۵ هزار و ۷۵۵ واحد منزل مسکونی احداث شده‌اند و ۴ هزار و ۵۹۵ واحد واحد به مالکان تحویل داده شده است. مقرر شده که طی روز‌های آتی ۴۹۲ واحد مسکونی دیگر نیز به مالکان تحویل داده شود.

البته اقدامات تبلیغاتی اردوغان در این حوزه تنها به شهر خارپوت محدود نمی‌شود بلکه او در دیگر شهر‌ها نیز پروژه‌های مشابهی را در پیش گرفته است. برای نمونه اردوغان در ۲۲ آوریل (۲ اردیبهشت) با همراهی دولت باغچلی، رهبر حزب حرکت ملی در مراسم تحویل کلید منزل‌های نوساز در روستا‌های مستیوک و بالپناری در حوزه شهری نورداغی از استان غازی آنتپ (دیلوک) حضور پیدا کرد.

۹- پاتک به اپوزیسیون در موضوع همه‌پرسی و اصلاح قانون اساسی

یکی از برنامه‌های اصلی مورد تمرکز ائتلاف شش‌گانه اپوزیسیون متشکل از احزابِ جمهوری خواه خلق، خوب، سعادت، دموکرات ترکیه، دموکراسی و پیشرفت و آینده برنامه‌ریزی برای برگزاری همه‌پرسی و تغییر قانون اساسی ترکیه بوده است. در مقابل این وعده به نظر می‌رسد اردوغان نقشه‌ای حساب شده برای خنثی کردن این ابزار اپوزیسیون دارد.

او در مراسم کلنگ‌زنی برای احداث مسکن و واگذاری بیش از ۱۴۰۰ واحد مسکونی و ۱۷ مغازه در استان دیاربکر تاکید می‌کند: بیایید یک قانون اساسی جدید، مدنی و آزادی‌خواه وضع کنیم که رویا‌های تمامی مردم این کشور را در برگیرد. این درخواستی برای کل ۸۵ میلیون جمعیت ترکیه است.» این اظهارات اردوغان به وضوح می‌تواند تلاش او برای بر هم زدن نقشه اپوزیسیون باشد.

۱۰- تداوم اکتشافات گازی و استخراج برای مصرف داخلی

در کنار طرح موضوع تحویل گاز رایگان یک ماهه به شهروندان ترک، رجب طیب اردوغان و مشاوران او در دولت تلاش دارند، موضوع اکتشاف و استخراج منابع گاز را به عنوان ابزار کسب رای در سبد خود داشته باشند. در جریان سخنرانی‌های اردوغان در شهر‌های مختلف ترکیه، او تلاش می‌کند از این موضوع به عنوان یک ابزار انتخاباتی بهره بگیرد.

رئیس‌جمهوری ترکیه در یکی از آخرین سخنرانی‌های خود تاکید می‌کند: «گاز طبیعی دریای سیاه را برای خدمت به مردم ترکیه به کار خواهیم گرفت. اردوغان می‌گوید: در «گابار» (منطقه‌ای در استان شرناق) بالغ بر یک میلیارد متر مکعب، گاز طبیعی را کشف کرده‌ایم که آن را استخراج خواهیم کرد.

۱۱- بازخوانی دستاورد‌های ۲۰ ساله حزب عدالت و توسعه

عیان‌ترین و تکراری‌ترین تاکتیک انتخاباتی رجب طیب اردوغان و حزب عدالت و توسعه برای پیروزی در انتخابات پیش‌رو، تاکید مداوم و چدین باره به دستاورد‌های حزب عدالت و توسعه برای کشور طی دو دهه گذشته است. مقام‌های حزب حاکم طی انتخابات گذشته بار‌ها بر دستاورد این حزب در زمینه مهار تورم، رشد اقتصادی و بهبود وضعیت رفاه شهروندان ترک انگشت گذاشته‌اند.

در جریان تبلیغات انتخاباتی جاری نیز اردوغان و دیگر مقام‌های سیاسی حزب حاکم بر اقدامات و دستاورد‌های خود تاکید می‌کنند. برای نمونه اخیرا مولود چاووش اغلو، وزیر امور خارجه و نامزد حزب عدالت و توسعه در حوزه انتخاباتی آنتالیا برای پارلمان، در روز عید فطر با بیان این‌که از ۲۰۰۲ تا کنون اقدامات بزرگی برای ترکیه انجام شده، تاکید کرد: «تولیدات داخلی در زمینه صنایع دفاع به ۸۰ درصد افزایش داشته است. ترکیه طی دو دهه گذشته به یک قدرت جهانی در حوزه سیاست خارجی تبدیل شده و شاهد افزایش میزان صادرات در کشور از ۳۶ میلیارد دلار به ۲۶۰ میلیارد دلار بوده‌ایم.»