پیام عزت و اقتدار ایران از مسقط و بیروت به جهان

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ «توافق پکن» میان ایران و پادشاهی سعودی نقطه آغازی برای تغییر تاکتیکی سیاست‌های نظام در منطقه غرب آسیا و ایجاد فضای مناسب برای ازسرگیری مذاکرات هسته ای با بروکسل و واشنگتن است. پس از خروج دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا از برجام و شکل‌گیری کمپین فشار حداکثری علیه تهران، بسیاری از کارشناسان بر این اعتقاد بودند نوعی پیوستگی میان موضوعات داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی وجود دارد که بدون توجه هم‌زمان به آنها امکان حل چالش‌های اصلی در حوزه سیاست خارجی وجود ندارد.

به عبارت دیگر، برای دستیابی به توافق هسته‌ای پایدار با غرب یکی از اقدامات راهبردی ایران بهبود روابط با کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس است. تجربه بن بست در برجام به تهران نشان داد مذاکره مستقیم با غرب بدون در نظر گرفتن متغییر اتحاد لابی کشورهای عربی، لابی صهیونیستی و نیاز سعودی و امارات برای ارتقای برند ملی در فضای بین‌المللی، می‌تواند جلوی هرگونه توافق پایدار میان تهران و غرب را بگیرد.

این سفر در حالی انجام شد که زمزمه‌هایی درباره افزایش فعالیت نمایندگان جمهوری‌خواه برای تصویب 6 طرح تحریمی علیه برجام به گوش می‌رسد

برهمین مبنا، حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه دولت سیزدهم با سفر به مسقط و بیروت در حال پیشبرد هم‌زمان پرونده‌های مذاکرات هسته‌ای و صلح منطقه‌ای است. سه‌شنبه گذشته در حالی وزیران امور خارجه ایران و عمان در مسقط با یکدیگر دیدار کردند که کارشناسان، پرونده هسته‌ای و موضوع تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا را دستور کار اصلی این سفر اعلام کردند.

این سفر در حالی انجام شد که زمزمه‌هایی درباره افزایش فعالیت نمایندگان جمهوری‌خواه برای تصویب 6 طرح تحریمی علیه برجام به گوش می‌رسد. طبق اخبار منتشر شده در رسانه‌ها، ظاهراً جمهوری‌خواهان در این بسته تحریمی قصد دارند دست بر روی موضوعات حیاتی همچون اختیارات اجرایی دولت جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا برای رفع یکجانبه تحریم‌ها علیه ایران بگذارند تا به این وسیله احتمال هرگونه توافق میان تهران و واشنگتن مسدود شود.

شاید این طرح بیش از آنکه برای تنبیه ایران باشد، گرفتن فرصت توافق هسته‌ای میان تهران با دولت بایدن است تا دموکرات‌ها نتواند از فرصت بازگشت به برجام یا «توافق جدید هسته‌ای» به عنوان برگ برنده در تبلیغات انتخاباتی بهره ببرند.

وزیر امور خارجه کشورمان علاوه بر پیگیری پرونده مذاکرات لغو تحریم‌ها، با محمد عبدالسلام مذاکره کننده ارشد دولت نجات ملی یمن در محل سفارت جمهوری اسلامی ایران در مسقط دیدار و گفت و گو کرد. پس از سفر هیئت سعودی- عمانی به صنعا و مذاکره مستقیم میان نمایندگان سعودی- یمنی، حال فضای مناسبی برای گشایش‌های اقتصادی و تبادل اسیران میان دو طرف درگیر ایجاد شده است.

همان‌گونه که ایران در مذاکرات امنیتی بغداد و گفت و گوهای پکن نیز تأکید کرده بود؛ تهران از هرگونه راه‌حلی که به رفع محاصره یمن و برقراری آتش‌بس ختم شود، حمایت خواهد کرد و نقش میانجی‌گرایانه خود را برای تسهیل گفت و گوها میان دو طرف درگیری ایفا خواهد کرد.

امیرعبداللهیان پس از دیدار با مقام های عمانی- یمنی در مسقط راهی بیروت پایتخت لبنان شد. وی در این سفر با مقام های ارشد، رهبران سیاسی، نمایندگان مجلس و دبیرکل حزب‌الله لبنان دیدار و گفت و گو کرد

پایان آبرومندانه جنگ یمن برای سعودی می‌تواند مقدمه‌ای برای حل‌وفصل سایر پرونده‌های منطقه‌ای مورد مناقشه با تهران همچون بحران سیاسی در لبنان یا بازگشت سوریه به اتحادیه عرب باشد. با وجود این، تحرکات روزهای اخیر آمریکا برای ناامن کردن خلیج فارس و ارسال سیگنال‌های منفی در زمینه امنیت دریایی منطقه نشان دهنده برنامه واشنگتن برای برهم زدن توافقات میان تهران- ریاض است.

امیرعبداللهیان پس از دیدار با مقام های عمانی- یمنی در مسقط راهی بیروت پایتخت لبنان شد. وی در این سفر با مقام های ارشد، رهبران سیاسی، نمایندگان مجلس و دبیرکل حزب‌الله لبنان دیدار و گفت و گو کرد. به نظر می‌آید پس از جنگ یمن، بحران سیاسی لبنان دومین میدان محک توافق پکن باشد. اختلافات دامنه‌دار میان جریان «8 مارس» و «14 مارس» سبب شده است انتخاب رئیس جمهور و تشکیل دولت فراگیر در لبنان به گرهی کور و سردرگم تبدیل شود.

مشکلات اقصادی، کاهش خدمات عمومی، بازی «حاصل جمع صفر» احزاب سیاسی و رقابت سلبی بازیگران خارجی ذی‌نفع در بیروت سبب شده است مشکلات حیاتی همچون «مهاجرت معکوس» و «کاهش ارزش پول ملی» گریبانگیر این کشور مدیترانه‌ای شود. با آب شدن یخ روابط میان ایران و سعودی کارشناسان امیدوارند فرصت لازم برای نزدیک شدن نظرات گروه‌های لبنانی به یکدیگر فراهم شود.

یکی از نقاط برجسته سفر وزیر امور خارجه کشورمان به «عروس خاورمیانه»، بازدید از مرز مشترک لبنان و فلسطین اشغالی بود. سایت عبری «آی 24» حضور امیرعبداللهیان در مرزهای جنوبی لبنان را اقدامی متقابل در پاسخ به حضور الی کوهن در نزدیکی مرز مشترک ایران و ترکمنستان ارزیابی کرد.

در جریان درگیری‌های رمضان میان گروه‌های مقاومت و رژیم صهیونیستی، مرزهای جنوبی لبنان یکی از پایگاه‌های حماس برای هدف قرار دادن سرزمین‌های اشغالی بود. این اتفاق بی‌سابقه در حالی رخ داد که فرماندهان صهیونیست همواره از خطر نبرد هم‌زمان در جبهه جنوب و شمال سخن گفته بودند. حال وزیر امور خارجه کشورمان با حضور در کوه‌های مشرف بر فلسطین اشغالی، با تکیه بر تجربه تاریخی و زیست طبیعی مردم غرب آسیا، تنها زبان قابل فهم برای صهیونیست‌ها را «زبان زور» دانست.

بهره سخن

سفرهای سریالی وزیران امور خارجه و مقام های امنیتی ایران و سعودی به سوریه، یمن، لبنان و عراق نشان دهنده قرار گرفتن توافق پکن در مسیر صحیح عملیاتی‌شدن است. هر دو قدرت بزرگ منطقه غرب آسیا برای کاهش هزینه‌های ناشی از رقابت‌های ژئوپلیتیکی و مسدود کردن راه سوءاستفاده قدرت‌های خارجی، مسیر گفت و گو و همکاری را انتخاب کردند.

روند موفقیت‌آمیز تبادل اسرا میان سعودی و دولت نجات ملی یمن، سفرهای متقابل وزیران امور خارجه سعودی و سوریه، تقویت احتمال بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و اکنون سفر وزیر امورخارجه ایران به لبنان نشان دهنده روند رو به جلوی اجرای توافق پکن است. حال به نظر می‌آید دستگاه سیاست ‌خارجی دولت سیزدهم قصد دارد پس از عادی‌سازی روابط با محور محافظه‌کار عرب و کنترل تنش‌ها در منطقه قفقاز جنوبی، حل‌وفصل مذاکرات لغو تحریم‌ها را در دستور کار قرار دهد.