حفاظت از پهنه‌های آبی کشور با مشارکت ملی و برنامه ریزی مدون

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از سازمان محیط زیست، دهم اردیبهشت ماه در تقویم کشور به عنوان «روز ملی خلیج فارس» نامگذاری شده است. به این مناسبت، نگاهی به جایگاه و اهمیت این پهنه بی نظیر آبی و ویژگی‌های محیط زیستی آن انداخته‌ایم و برنامه‌ها و اقدامات معاونت محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای حفظ و صیانت از پهنه‌های آبی و تالاب‌های کشور را مرور کرده‌ایم.

دریاها و اقیانوس‌ها، نه تنها بخش اصلی حیات روی کره زمین را تشکیل می‌دهند، بلکه به عنوان سیستم پشتیبان حیات روی خشکی‌ها هستند. دریاها و اقیانوس‌ها از عوامل اصلی تعیین کننده شرایط اقلیمی کره زمین هستند. بخش عمده‌ای از ذخایر فسیلی و معدنی جهان در دریاها نهفته است. سهم عمده‌ای از تأمین غذای مردم جهان بر عهده دریاهاست. بخش بزرگی از صنایع دارویی و بهداشتی به منابع دریایی وابسته است. دریاها می‌توانند به عنوان منشأ انرژی پاک و رایگان، در نظام جدید انرژی جهان نقش آفرینی کنند.

بنابراین بهره برداری از دریاها و اقیانوس‌ها باید در راستای توسعه متوازن فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، امنیتی و صیانت محیط زیستی عمل کند. چرا که دریاها و اقیانوس‌ها سیستم‌های به هم پیوسته‌ای هستند که ایجاد تغییر در آنها واجد پیامدهای بدون مرز محلی، منطقه‌ای و جهانی خواهد بود.

میهن عزیز ما، ایران نیز از این موهبت الهی متنعم است و به مراتب بیشتری از اهمیت، مسئولیت حفظ محیط زیست دریایی بر عهده حاکمیت و مردم قرار دارد.

ما یکصد و نود هزار کیلومتر مربع دریا در اختیار داریم، دریاهایی سرشار از منابع قابل استحصال و متصل به آبراهه‌های بین المللی. یک سوم از کل خطوط مرزی کشور، حدود ۵۸۰۰ کیلومتر، مرز دریایی است. فعالیت‌های گسترده دریانوردی، صنایع دریایی ساحلی و فراساحلی، کشتی سازی، خدمات دریایی و بندری، نفت و گاز، شیلات، گردشگری دریایی، صنایع نظامی دریایی، جستجو و نجات دریایی، جایگاه قابل ملاحظه‌ای را در توسعه اقتصادی کشور ایجاد نموده است.

بی تردید یکی از مهم‌ترین پهنه‌های آبی کشور ما، «خلیج فارس» است. پهنه آبی ارزشمندی که حفاظت از آن همچون سایر پهنه‌های آبی کشور نیازمند برنامه و عزم ملی و منطقه‌ای است.

اکوسیستم‌های دریایی و ساحلی خلیج فارس دارای تنوع زیادی از انواع تالاب‌ها از جمله جنگل‌های حرا، تالاب‌های مصبی، خلیج‌های کوچک، خورها، سواحل صخره‌ای وآبسنگ های مرجانی است که دارای ارزش‌های بالای اکولوژیک و اقتصادی و اجتماعی هستند.

تالاب‌ها و مناطق حفاظت شده‌ای همچون منطقه حفاظت شده چرا و تالاب خورخوران استان هرمزگان و شادگان در استان خوزستان از محبوب‌ترین جاذبه‌ها و ثروت‌های خلیج فارس است. ثروتی که بدون مشارکت ملی و برنامه مدون امکان حفاظت و حراست از آن برای نسل‌های امروز و فردا وجود ندارد و به واسطه سیاست سازمان حفاظت محیط زیست بر همین نگاه مشارکتی و بهره‌برداری خردمندانه، امروز کارنامه‌ای موفق در مدیریت این مناطق پیش‌روی عموم قرار دارد.

البته این مهم، تنها با جامع‌نگری و حذف نگاه‌ها و منافع بخشی و در رأس قرار گرفتن منافع ملی تحقق می‌یابد و منتج به توسعه همه جانبه و متوازن کشور می‌شود.

با توجه به ارزش‌های بالای اقتصادی مستقیم و غیر مستقیم تالاب‌ها و دریا، حفاظت از این اکوسیستم‌های ارزشمند در جهت بهره برداری خردمندانه از آنها ضروری است.

حفاظت از اکوسیستم‌های آبی نیازمند درک صحیحی از چگونگی اثرگذاری فعالیت‌های هر یک از بخش‌های توسعه‌ای و تولیدی بر آنها بوده و باید فرصت‌های برد-بردی که متضمن همزمان توسعه متوازن و حفاظت منابع طبیعی به عنوان میراث نسل‌های بعد باشد، در برنامه‌های توسعه و اسناد بالادست پیش بینی و اجرایی شوند.

در راستای حفاظت و بهره برداری خردمندانه و معقول از تالاب‌ها استقرار مدیریت زیست بومی و تهیه برنامه‌های جامع همچنین پهنه بندی این اکوسیستم‌ها با مشارکت کلیه ذینفعان و جوامع بومی صورت پذیرفته و اجرای آنها در دستور کار می‌باشد.

در همین راستا معاون اول ریاست جمهور نیز به عنوان دبیر ستاد هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور خواستار ارائه گزارش اجرایی از برنامه‌های مصوب مدیریت زیست بومی از استانداران استان‌های مربوطه شدند که به زودی گزارش اقدامات تکمیل و به ستاد ارائه خواهد شد.

بهره برداری معقول و خردمندانه از تالاب‌ها که مورد تاکید کنوانسیون رامسر نیر هست بر اساس قوانین و ضوابط ملی، جز راهبردهای اصلی برای تالاب‌ها و اکوسیستم‌های آبی است و این امر در فرایند مشارکتی با جوامع محلی در رویکرد مدیریت زیست بومی دنبال می‌شود.

در بازدید اخیر ریاست جمهور از تالاب شادگان به عنوان یکی از مهمترین اکوسیستم‌های آبی کشور که معیشت و اقتصاد قشر کثیری از مردم و جوامع بومی نیز بااین تالاب گره خورده و از ارزش اقتصادی بسیار بالایی برخوردار است، موضوع اقتصاد وگردشگری در تالاب و برخورد با متخلفین بهره برداری غیر مجاز از تالاب شادگان مورد تاکید ایشان بوده و دستورات لازم را در این خصوص صادر کرده‌اند.

گسترش الگوی توسعه متوازن در حوضه آبریز تالاب‌ها به عنوان اصلی ترین راهبرد برای حفاظت و احیای تالاب‌های کشور می‌باشد. سازمان حفاظت محیط زیست نیز اقدامات اجرایی خود را بر پیاده سازی این راهبرد متمرکز کرده است.

سازمان براساس ضوابط و قوانین موجود و بهره برداری از این اکوسیستم‌های ارزشمند براساس حد بستر و حریم قانونی تعیین شده توسط وزارت نیرو، همراهی لازم را در راستای توسعه متوازن کشور و ارائه خدمات به مردم خواهد کرد.

همچنین تعیین و پیگیری تأمین نیاز آب محیط زیستی تالاب‌ها به عنوان یکی از مهمترین محورهای کاری بر اساس قوانین و اسناد بالادست در دستور کار جدی سازمان حفاظت محیط زیست می‌باشد. ضمن اینکه علاوه بر قوانین موجود، ریاست محترم جمهور نیز بر این موضوع همواره تاکید داشته‌اند.

امید آنکه، انتخاب‌ها و اقدام‌های ما در مسیر منافع ملی و حفاظت از تالاب‌هایِ ارزشمند و وجب به وجب خاکِ ایرانِ عزیزمان باشد.