دستاوردهای سفر آیت‌الله رئیسی به سوریه

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ پس از گذشت ۱۲ سال از بحران داخلی سوریه، آیت‌الله رئیسی، رئیس جمهور کشورمان در سفری تاریخی به همراه جمعی از مقام های کشوری و لشگری برای دیدار با مقام های سوری راهی دمشق شد. این سفر در حالی انجام شد که دولت قانونی بشار اسد پس از یک دهه مقاومت برابر تروریست‌های تکفیری و معارضان داخلی موفق شد با کمک‌های محور مقاومت علاوه بر صیانت از دمشق، حاکمیت خود را در بیشتر مناطق این کشور احیا کند.

این سفر در حالی انجام شد که دمشق پس از پیروزی تاریخی بر دشمنان منطقه‌ای- بین‌المللی به مقصد اصلی سفر مقام های ارشد کشورهای عرب منطقه بدل شده است و امروز نه تنها صحبت از عادی سازی روابط دیپلماتیک با دولت اسد مطرح می‌شود، بلکه اتحادیه عرب آماده تحویل مجدد کرسی سوریه است.

توسعه روابط راهبردی در دوران بازسازی

با خاموش شدن آتش جنگ و تروریسم در سوریه؛ حال قدرت‌های بین‌المللی و کشورهای منطقه به دنبال حضور پررنگ در بازار این کشور مدیترانه‌ای هستند. در چنین شرایطی کشورها و گروه‌هایی که بیشترین سهم را در کمک به دولت سوریه در مبارزه با تروریسم سلفی- تکفیری داشتند، طبعاٌ در دوران بازسازی نیز نقش بیشتری در احداث زیرساخت‌ها و تأمین‌های نیازهای داخلی این کشور جنگ زده خواهند داشت. به عبارت دیگر، «دوستان زمان سختی» بر مهمانان تازه رسیده اولویت خواهند داشت.

اکنون نه تنها دولت اسد سقوط نکرده، بلکه دامنه پایگاه‌ها و استقرار نیروهای وابسته به محور مقاومت در مناطق مشرف بر جولان اشغالی تقویت شده است

برهمین اساس در سفر آیت الله رئیسی به دمشق، رؤسای جمهور ایران و سوریه یادداشت تفاهم همکاری جامع راهبردی بلندمدت امضا کردند که طبق آن نقشه راه آینده روابط دو کشور برای سال‌های آینده ترسیم شد. در این تفاهم‌نامه راهبردی، دو کشور قرار است در زمینه‌هایی همچون کشاورزی، راه‌آهن، نفت (حفاری، واردات و صادرات)، ترانزیت، مناطق آزاد، ارتباطات و فناوری‌های اطلاعاتی، شناسایی گواهینامه‌های دریایی و ... به همکاری متقابل بپردازند. همکاری‌ همه‌جانبه دو کشور در حوزه‌های اقتصادی، نظامی و امنیتی می‌تواند نوید فصلی جدید از اتحاد قدیمی و راهبردی تهران- دمشق را دهد.

تداوم راهبرد ضدصهیونیستی در میدان شام

«کوچک‌ترین اقدام رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران به نابودی این رژیم منجر خواهد شد» این جمله یکی از آخرین اظهارنظرهای آیت‌الله رئیسی در واکنش به تهدیدهای مکرر تل‌آویو مبنی بر اقدام نظامی علیه تأسیسات دفاعی- هسته ای ایران است. با آغاز ناآرامی‌های داخل سوریه، رژیم صهیونیستی امیدوار بود یکی از دشمنان قدیمی این رژیم سقوط و تل آویو بتواند حاکمیت نامشروع بر بلندی‌های جولان را تثبیت کند، اما ایستادگی دولت اسد با همراهی محور مقاومت و روسیه توانست جلوی تحقق این سناریو را بگیرد.

اکنون نه تنها دولت اسد سقوط نکرده، بلکه دامنه پایگاه‌ها و استقرار نیروهای وابسته به محور مقاومت در مناطق مشرف بر جولان اشغالی تقویت شده است. در سال‌های اخیر رژیم صهیونیستی سعی کرده است با حملات هوایی علیه اهداف مقاومت، میدان سوریه را به «ویتنامِ ایران» بدل کند؛ اما در مقام اجرا نه تنها این طرح با شکست مواجه شده، بلکه امروز موشک‌ها، پهپادها، سامانه‌های راداری و پدافندی ایران روبه سرزمین‌های اشغالی آماده مقابله با هرگونه ماجراجویی دشمن صهیونیستی است.

«توافق پکن»؛ چشم‌انداز منطقه باثبات

عادی‌سازی روابط میان تهران و ریاض سبب فروکش کردن آتش اختلافات میان محور مقاومت و بلوک محافظه‌کار عربی در سراسر منطقه غرب آسیا شده است. در دوران جدید دولت‌- ملت‌های منطقه با کنار گذاشتن فصل تخاصم و رقابت‌های ژئوپلیتیکی به دنبال بازتعریف روابط بر مبنای منافع اقتصادی، سرمایه‌گذاری هدفمند و همکاری‌های مشترک در زمینه‌های راهبردی همچون الحاق به طرح «یک کمربند- یک جاده» چین هستند. این مهم در حالی حاصل شد که در دو دهه حضور آمریکا در غرب آسیا، ایجاد اختلاف میان کشورهای مسلمان و حفظ امنیت رژیم صهیونیستی اولویت نخست دولتمردان آمریکایی (دموکرات یا جمهوری‌خواه) بود.

با کمرنگ شدن نوع حضور آمریکا در غرب آسیا و گسترش روزافزون نقش قدرت‌های نوظهور همچون چین، هند و روسیه در معادلات منطقه، الگوی تنش و درگیری به الگوی کاهش اختلافات و همکاری‌های مشترک بدل شده است. برهمین اساس ایران و سعودی پس از اعلام ازسرگیری روابط دیپلماتیک و بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور، به دنبال حل اختلافات منطقه‌ای در یمن، لبنان، سوریه، عراق و بحرین هستند.

با کمرنگ شدن نوع حضور آمریکا در غرب آسیا و گسترش روزافزون نقش قدرت‌های نوظهور همچون چین، هند و روسیه در معادلات منطقه، الگوی تنش و درگیری به الگوی کاهش اختلافات و همکاری‌های مشترک بدل شده است

سفرهای متقابل وزیران امور خارجه سوریه و عربستان و افزایش تحرکات دیپلماتیک برای بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور نشان دهنده آغاز فصل جدید در روابط دوجانبه دمشق- ریاض است. در چنین نوع روابطی ایران و سعودی در سوریه از حالت تنش‌زا خارج و وارد مسیری مبتنی بر احترام به منافع و همکاری مشترک در حوزه‌های مختلف، به‌ویژه سرمایه گذاری و پروژه‌های اقتصادی شده اند.

برگزاری نشست پنج‌جانبه و مشورتی سوریه، اردن، سعودی، مصر و عراق در امان، پایتخت اردن یکی از آخرین اقدامات ایجابی ریاض برای بازگشت دمشق به اتحادیه عرب به شمار می‌رود. با وجود این، حضور نداشتن کشورهایی همچون کویت و قطر در این نشست مشورتی نشان دهنده آماده نبودن برخی کشورهای عربی برای بازگشت به دمشق و عادی‌سازی روابط با دولت بشار اسد است. به هر ترتیب تأخیر در این روند بی‌شک به زیان دولت‌های مذکور تمام خواهد شد، زیرا سایر کشورها می‌توانند گوی سبقت را از آنها در بازسازی زیرساخت‌ها و حضور در بازار سوریه بربایند.

بهره سخن

سفر رئیس دولت سیزدهم به دمشق برای دیدار با بشار اسد نوید دهنده آغاز دوران پسا تروریسم و بازسازی زیرساخت‌ها و اقتصاد ملی سوریه است. در دوران جدید، سوریه با تکیه بر تجربه مقاومت بار دیگر به جهان عرب بازخواهد گشت و احیای جایگاه تاریخی خود را در منطقه دنبال خواهد کرد. حال سواحل مدیترانه ای سوریه می‌توانند علاوه بر میزبانی پایگاه‌های نظامی، به مقصد ترانزیت کالا از منطقه خلیج فارس به سمت بازارهای قاره سبز بدل شوند.

تثبیت حاکمیت سیاسی و امنیت داخلی در سوریه می‌تواند زمینه لازم را برای بازسازی و تجهیز قوای مسلح سوری و تقویت گروه‌های مقاومت برای مقابله تجاوزات مکرر رژیم صهیونیستی فراهم کند. به عبارت دیگر در دوران جدید به تدریج نیروهای پدافندی و آفندی سوریه توان لازم را برای پاسخ به حملات هوایی رژیم صهیونیستی به دست خواهند آورد.