ریزش بازار ادامه دارد؟

در این مدت رکوردهای بسیاری در بورس تهران جابه‌‌‌‌‌‌جا شد و شاهد بازگشت مجدد شاخص‌های سهامی به سقف‌های تاریخی و حتی پیشروی به سطوحی بالاتر از این مقادیر بودیم. با تداوم روند خوب بازار سهام در سال‌جاری، نگرانی‌هایی نیز پیرامون بازار سهام ظاهر شد. با اینکه رشد بورس تهران در مقطع فعلی رشد حبابی نبود، اما جهش مستمر قیمت‌ها در بازار سهام این شائبه را در اذهان تقویت می‌کرد که در صورت ادامه‌‌‌‌‌‌دار‌بودن ماجرا، بازار سرمایه شاید مجددا گرفتار حباب قیمتی شود و قیمت سهام شرکت‌ها به مقادیری بالاتر از ارزش ذاتی خود برسد که این موضوع ریسک سرمایه‌گذاری را افزایش می‌داد، اما بالاخره شاهد چرخش روند در کلیت بازار سهام بودیم و از اوایل هفته گذشته شاهد عقب‌‌‌‌‌‌نشینی خریداران و جولان و خودنمایی فروشندگان در صحنه معاملات سهام بودیم که این موضوع موجبات عقب‌‌‌‌‌‌نشینی شاخص‌های سهامی را از قله‌‌‌‌‌‌های تاریخی خود فراهم آورد.

شاخص‌‌‌‌‌‌ها در آینه آمار

شاخص‌کل بورس تهران که در روند صعودی اخیر تا سطح ۲‌میلیون و ۵۴۸‌هزار‌واحدی پیش‌روی کرده و توانسته بود ۲/ ۲۱‌درصد نیز از سقف تاریخی سال‌۹۹ فاصله بگیرد، در روزهای اخیر بخشی از این مسیر پیموده‌شده را بازگشت و با افت ۱/ ۱۳‌درصدی از قله تاریخی خود، شاهد عقبگرد به کانال ۲‌میلیون و ۲۰۰‌هزار‌واحدی بود. نماگر اصلی بازار سهام در روز گذشته نیز با افت ۸/ ۲‌درصدی همراه شد تا در آستانه از دست‌دادن کانال ۲‌میلیون و ۲۰۰‌هزار‌واحدی قرار بگیرد.

این شاخص با ثبت افت روز شنبه، برای پنجمین روز متوالی، با کاهش ارتفاع مواجه شد. محدوده ۲/ ۲‌میلیون‌واحدی برای شاخص‌کل از اهمیت خاصی برخوردار است و به گفته تکنیکالیست‌‌‌‌‌‌ها در صورت ازدست‌رفتن این ناحیه، شاهد موج دیگری از فشار فروش در بورس تهران خواهیم بود و امکان افت شاخص تا سطوح پایین‌تر نیز وجود دارد. حال باید دید که روند معاملات بورس تهران در روزهای آتی چگونه پیش خواهد رفت. نماگر هم‌‌‌‌‌‌وزن نیز که نشانی از اثرگذاری یکسان کلیه نمادهای معاملاتی است و چهره بازار را به نحو مطلوب‌تری نمایش می‌دهد، در روز قبل با افت ۹۱/ ۳‌درصدی همراه شد تا برای سومین‌بار در پنج روز معاملاتی اخیر، افت بیش از ۳‌درصد را تجربه کرده باشد.

همچنین این شاخص نیز به مانند شاخص‌کل، پنجمین روز متوالی منفی خود را سپری کرد. سقف تاریخی شاخص هم‌‌‌‌‌‌وزن در سال‌۹۹، محدوده ۵۳۷‌هزار‌ واحدی بود که این شاخص در اسفند سال‌گذشته موفق به بازپس‌‌‌‌‌‌گیری مجدد این مرز روانی مهم شد.

شتاب رشد نماگر هم‌‌‌‌‌‌وزن از قله تاریخی سال‌۹۹، بیشتر از شاخص‌کل بود و این شاخص توانست در روند صعودی اخیر بازار سهام تا محدوده ۸۷۴‌هزار‌ واحدی نیز پیشروی کند که این رقم ۶۲‌درصد بالاتر از قله تاریخی سال‌۹۹ است. شاخص هم‌‌‌‌‌‌وزن با ثبت عملکرد روز گذشته، افت ۱۶‌درصدی نسبت به سقف تاریخی خود داشته است.

افت قیمت‌ها در بازار فرابورس نیز همپای بورس تهران صورت‌ گرفته‌است و شاخص‌کل فرابورس نیز به مانند شاخص هم‌‌‌‌‌‌وزن در روز گذشته، برای سومین‌بار در پنج روز معاملاتی اخیر، افت بیش از ۳‌درصد را تجربه کرد. این شاخص نیز موفق شده‌بود تا قله ۳۲‌هزار و ۲۴۶‌واحدی را در رالی صعودی اخیر ثبت کند که اکنون از سطح مذکور افت ۶/ ۱۳‌درصدی داشته است. همچنین در روز گذشته شاهد خروج ۲‌هزار و ۷۶۹‌میلیارد تومنی پول حقیقی از معاملات سهام بودیم که تبدیل به روند غالب چند روز اخیر شده‌است.

دلیل افت بیشتر کوچک‌‌‌‌‌‌ها

همان‌‌‌‌‌‌طور که بالاتر گفته شد، در چند روزی که بازار سهام شاهد افت قیمت‌ها در کلیت خود بوده، شاخص هم‌‌‌‌‌‌وزن که اثر همه شرکت‌های بازار بر روی آن یکسان است و وضعیت بازار را بهتر از شاخص‌کل نشان می‌دهد، افت بیشتری از شاخص‌کل داشته است. افزون بر این در روزهای اخیر بسیاری از نمادهای گروه‌های کوچک و باارزش بازار پایین با افت‌‌‌‌‌‌های بیش از ۲۵‌درصد از سقف‌های تاریخی ثبت‌‌‌‌‌‌شده در روند صعودی اخیر همراه شده‌اند.

در توصیف دلایل این قضیه می‌توان گفت که به‌خاطر اینکه در روند صعودی بازار سهام در ماه‌های اخیر بسیاری از این نمادها با رشدهای بیشتری نسبت به نمادهای بزرگ مواجه شده‌بودند، در هنگامه افت قیمت‌ها نیز به تناسب افزایش قیمت بیشتری که نسبت به نمادهای بزرگ بازار داشته‌‌‌‌‌‌اند، افت قیمت بیشتری را نیز تجربه می‌کنند تا توازن بین این دو گروه از نمادها برقرار شود. دومین موضوع نیز به حمایت حقوقی‌‌‌‌‌‌ها و نهادهایی مانند صندوق تثبیت بازار سرمایه از سهام شاخص‌‌‌‌‌‌ساز برمی‌گردد که اندک تقاضایی در نمادهای بزرگ بازار داشته‌اند و همین موضوع باعث‌شده تا معاملات این گروه از نمادها روند متعادل‌‌‌‌‌‌تری از نمادهای کوچک بازار سهام داشته باشد.

به هرحال انباشته‌‌‌‌‌‌شدن سفارش‌های فروش در کف قیمتی روزانه موجبات تشکیل صفوف فروش گسترده در نمادهای کوچک بازار را فراهم کرده‌است، اما به‌نظر می‌رسد که این موضوع ادامه‌‌‌‌‌‌دار نخواهد بود و به‌زودی شاهد متعادل‌شدن قیمت‌ها در این گروه از نمادهای بازار سهام نیز خواهیم بود.

سناریو‌های آتی بازار سهام

در گزارش‌های قبلی «دنیای‌اقتصاد» بارها اشاره کردیم که بازار سهام در مقطع فعلی با سال‌۹۹ تفاوت‌‌‌‌‌‌های بنیادینی دارد و بازار سهام افت ادامه‌‌‌‌‌‌داری به مانند سال‌۹۹ را تجربه نخواهد کرد. همچنین یکی از عواملی که موجب‌شده تا روند قیمت‌ها زودتر از سال‌۹۹ متعادل شود، افزایش دامنه‌نوسان در بازارهای اول بورس و فرابورس به ۷‌درصد است که به نوبه خود نقش تاثیرگذاری در کمک به تعادل زودهنگام این گروه از سهام بازار ایفا کرده‌است. بازار سهام در سال‌۹۹ و در شاخص بالای ۲‌میلیون‌واحدی، دلار ۲۱‌هزار‌تومانی را در کنار خود می‌‌‌‌‌‌دید، درحالی‌که اکنون قیمت دلار در بازار غیررسمی بیش از ۵۰‌هزار‌تومان است.

همچنین P/ E FORWARD بازار سهام که در سال‌۹۹ به ارقام عجیب و غریب و بالاتر از ۳۰واحد افزایش‌یافته بود، اکنون در حوالی رقمی منطقی نوسان می‌کند. همچنین بازار از حیث پارامترهایی مانند ارزش دلاری بازار سهام نیز در حوالی ارقامی منطقی و نزدیک به میانگین بلندمدت خود قرار دارد. با وجود اینکه دلار اکنون در کانال ۵۲‌هزار‌تومان قرار دارد، تثبیت شاخص‌کل بورس تهران در پایین‌تر از کانال ۲‌میلیون‌واحدی امری محال به‌نظر می‌رسد. حتی در صورت شکستن این محدوده به سمت پایین نیز به‌سرعت شاخص‌کل با ورود گروه جدیدی از خریداران به گردونه معاملات به‌سرعت به بالای کانال ۲‌میلیون‌واحدی باز خواهد گشت، زیرا با توجه به شرایط اقتصاد کلان کشور و تورم آینده‌نگری که در دل آمارهای پولی بانک‌مرکزی و سایر مراجع آماری نهفته است، سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران در جست‌وجوی مامنی برای سرمایه‌های خرد خود هستند تا از حمله اژدهایی به‌نام تورم و کاهش قدرت خرید پول مصون بماند و مطمئنا با توجه به‌اضافه پرشی که در سایر بازارهای موازی نیز وجود دارد، سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران هیچ‌گاه فرصت جذابیت قیمت‌ها در بورس تهران را از دست نخواهند داد و موج جدیدی از تقاضا را در صحنه معاملات سهام رقم خواهند زد.

به هر روی آنچه که پیداست این است که اصلاح در مقطع فعلی برای بازار سهام لازم بود تا از تجربه اتفاقات تلخی مانند آنچه که در سال‌۹۹ تجربه شد جلوگیری شود، اما آنچه که در این میان به‌نوعی سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران خرد بورس تهران را تحت‌تاثیر قرار داد، سرعت و شتاب اصلاح قیمتی در بسیاری از نمادهای کوچک و بزرگ بازار بود که برای سهامداران یادآور ریزش‌‌‌‌‌‌های تلخ بازار سهام در سال‌۹۹ بود، اما همان‌طور که گفته شد بورس تهران با توجه به وزش باد موافق از سوی پارامترهای بنیادی ریزش ادامه‌‌‌‌‌‌داری مانند سال‌۹۹ را تجربه نخواهد کرد و می‌توان کاهش قیمت در بسیاری از نمادها را به منزله جذاب‌شدن قیمت ایمن سهم‌‌‌‌‌‌ها تلقی کرد تا در ماه‌های آتی برای سرمایه‌گذاران بازدهی‌‌‌‌‌‌های مناسبی را به ارمغان بیاورند.

همچنین نکته شایان‌توجه که در رشد اخیر بازار مغفول ماند، عملکرد مناسب صندوق‌های سرمایه‌گذاری بود که با توجه به اینکه این صندوق‌ها از معامله‌گران و تحلیلگران خبره‌‌‌‌‌‌ای بهره می‌برند در بسیاری از مقاطع برخی از این صندوق‌ها موفق شدند عملکرد بهتری از شاخص‌های بازار سهام ثبت کنند. الزامیست که سهامدارانی که از دانش و زمان کافی برای تصمیم‌گیری درباره سبد معاملاتی خود بهره‌‌‌‌‌‌مند نیستند، سرمایه‌گذاری از کانال غیرمستقیم مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری را نیز مدنظر قرار دهند.

• کانال‌شکنی جدید شاخص
• تیک‌آف بورس در فصل آخر؟
• معمای رفتاری بورس تهران
• قهر سرمایه‌گذاران با تالار شیشه‏‏‌ای؟
• گرایش سهامداران در ثلث دوم