سیمای کتاب مرد هنرمند در سال‌خوردگی؛ نسخه‌ مصور «اولیس»

چاپ نسخه‌ای مصور از «اولیس» جیمز جویس با تصویرسازی ادواردو آرویو

در دنیا آدم‌هایی داریم که بهشان می‌گویند «کلکسیونر اولیس». تعدادشان اندک است، اما همین‌ که این تعداد اندک وجود دارند هم به خودی خودش عجیب است. کلکسیونرهای اولیس کسانی هستند که سعی می‌کنند از تمام چاپ‌های موجود «اولیس»، که در سال‌ها مختلف، با قطع‌ها و طرح جلدهای متفاوت بیرون آمده است، یک نسخه داشته باشند. بدیهی است که تعداد آن‌ها حداکثر می‌تواند به اندازه چاپ نخست «اولیس» انتشارات شکسپیر و شرکای پاریس باشد و به همین خاطر رقابت مالی شدیدی برای تصاحب آن چاپ وجود دارد.

برای دیدن تصویرها در اندازه بزرگ‌تر، روی آن‌ها کلیک کنید

کلکسیونرهای اولیس در سالی که گذشت، ناچار شدند یکی از عجیب‌ترین نسخه‌های اولیس را به کتابخانه‌شان اضافه کنند؛ نسخه مصور اولیس. تا پیش از این، نسخه‌های مصوری از اولیس وجود داشت، اما بیشتر آن‌ها درواقع یا خلاصه‌ای از کتاب بودند، یا بازنویسی ساده‌ای از آن برای نوجوانان، یا نمونه‌های کمیک و امثال آن. نسخه‌ای که داریم از آن حرف می‌زنیم، کتابی است که برای آن تصاویری طراحی شده است، با متن کامل و دقیق کتاب در بیش از ۸۰۰ صفحه.

تصویرساز این «اولیس» مصور جدید ادواردو آرویوی اسپانیایی است که پنج سال پیش از دنیا رفت. آرویو از صاحب‌نام‌ترین نقاشان پاپ‌آرت زنده دنیا به حساب می‌آمد. بعید است اگر به خود جویس می‌گفتند کسی قرار است کتابش را با سبک پاپ‌آرت تصویرسازی کند، چندان استقبال می‌کرد. جویس علاقه وافری به مدرنیست‌ها و جنبش‌های آوانگارد داشت. بااین‌حال، حاصل کار ادواردو آرویو نظر بیشتر اولیس‌شناسان را جلب کرده است.

آرویو مجموعه کاملی از تصاویر برای کتاب طراحی کرده است. از المان‌های کوچکی برای شماره فصل‌ها گرفته تا طرح‌های رنگی تمام‌صفحه در رنگ‌ها و سبک‌های مختلف و طرح‌های سیاه و سفید و ساده کوچک برای بعضی صفحات. همه زیرسبک‌های پاپ‌آرت از کولاژ گرفته تا استفاده از ترکیب حروف و تصاویر و… کتاب را به کلکسیونی از هنر پاپ هم تبدیل کرده است.

ماه فوریه هم زادروز جیمز جویس است و هم زادروز ادواردو آرویو. به همین مناسبت بد ندیدیم نگاهی به بعضی تصاویر «اولیس» مصور بیندازیم.

نویسنده: ابراهیم قربان‌پور

هفته‌نامه چلچراغ، شماره ۸۹۸