ماجرای کسری بودجه 794 هزار میلیارد تومانی دولت چیست؟

به گزارش ایران اکونومیست، رحیم ممبینی معاون بودجه سازمان برنامه و بودجه روز گذشته (شنبه) در همایش معرفی سند برنامه پنج ساله هفتم توسعه، در خصوص محور اصلاح ساختار بودجه در این برنامه توضیحاتی را بیان کرد.

برخی رسانه‌های فارسی زبان و کانال‌های فضای مجازی با برداشت غیراقتصادی از سخنان معاون سازمان برنامه و بودجه و از قول وی نوشتند که دولت ۷۹۴ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ کسری واقعی بودجه داشته است؛ اما این میزان کسری بودجه در سال ۱۴۰۱ صحت ندارد و این رسانه‌ها یک برداشت نادرست از سخنان معاون سازمان برنامه و بودجه داشتند.

بر اساس این گزارش و از آنجایی ‌که تدوین سند برنامه هفتم توسعه مبتنی بر سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری تنظیم می‌شود که بند ۳ این سیاست‌ها مربوط به اصلاح ساختار بودجه دولت است. در این بند «احصا و شفاف‌سازی بدهی‌ها و تعهدات عمومی دولت و همچنین واقعی کردن منابع و مدیریت مصارف» آمده است.

در همین راستا اعلام شده که در بودجه ۱۴۰۱ مبلغ ۳۰۴ هزار میلیارد تومان کسری در قالب تراز عملیاتی وجود دارد که این مبلغ در جدول شماره ۲ قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور نیز آورده شده است.

این مبلغ در واقع کسری از محل «درآمدهای عمومی» است، یعنی تفاضل «هزینه‌های جاری دولت» با «درآمدهای عمومی» که اساساً مالیات می‌باشد و این کسری معمولاً از محل درآمدهای نفتی و نیز انتشار اوراق مالی که مجوز آن در قانون بودجه داده شده است تأمین می‌گردد.

این به معنای کسری بدون محل که منجر به استقراض از بانک مرکزی شود، به‌هیچ‌ عنوان نیست، بلکه ناترازی بین هزینه‌های جاری و درآمدهای مالیاتی است و محل تأمین آن نیز کاملاً روشن است که در قانون بودجه آمده است.

در خصوص کسری هدفمندی یارانه‌ها نیز از آنجایی که بودجه هدفمندی جزء بودجه عمومی دولت نیست، این کسری جداگانه احصا شده است و جزء کسری بودجه عمومی دولت نباید تلقی شود. از طرفی پرداخت‌های هدفمندی در سقف وصول منابع آن صورت می‌گیرد و عملاً کسری که دولت مجبور باشد از محل‌های غیرمتعارف تأمین کند، محسوب نمی‌شود.

آنچه بیان ‌شده است تفاوت ارقام مصوب در قانون بودجه و عملکرد آن می‌باشد یعنی مصارف آن با استحصال منابع آن تنظیم و تراز می‌شود.

بر اساس این گزارش در خصوص ۳۰۰ هزار میلیارد تومان تعهدات سال ۱۴۰۱ به تأمین اجتماعی و نظام بانکی نیز به دلیل پرداخت آن طی بازه زمانی نسبتاً طولانی نمی‌توان به‌عنوان کسری یک سال تلقی کرد، ولی ایجاد آن در سال ۱۴۰۱ صورت گرفته است.

با توجه به موارد فوق، کسری واقعی همان ارقامی است که قبلاً اعلام شده است و ارقام اعلامی در همایش برنامه هفتم توسعه از بعد شفاف‌سازی و چگونگی ایجاد آن بوده است و دوگانگی با آنچه قبلاً گفته شد ندارد، البته این مباحث تخصصی است و در انتشار آن باید به ابعاد فنی و تخصصی آن توجه کرد و صرف اعلام ارقام به عنوان کسری بودجه، صحیح و منصفانه نیست.