حمایت اوغان از اردوغان؛ آیا کار قلیچدار تمام است؟

فرارو- رجب طیب اردوغان، حمایت نامزد حذف شده از رقابت انتخابات ریاست جمهوری را کسب کرد تا شانس او برای باقی ماندن در قدرت بیش از بیش افزایش پیدا کند.

به گزارش فرارو، سینان اوغان، کاندیدای ائتلاف «آتا» در دور اول انتخابات ریاست جمهوری ترکیه که در ۱۴ می (۲۴ اردیبهشت) برگزار شد، در یک کنفرانس خبری حمایت خود را از نامزد ائتلاف «جمهور»، یعنی رجب طیب اردوغان اعلام کرد.

انتخاب اوغان در شرایطی است که پیش‌بینی می‌شد او به عنوان یک سیاست‌مدار ملی‌گرا و مخالف نظام ریاستی در دور دوم انتخابات از کمال قلیچدار اوغلو، نامزد ائتلاف «ملت» حمایت کند.

بعد از تصمیم اوغان تمامی معادلات بر روی کاغذ از این امر حکایت دارند که حمایت اوغان با پایگاه رای ۵.۲ درصدی، پیروزی اردوغان را در دور دوم حتمی کرده است. اردوغان در دور اول ۴۹.۵ درصد آرا را حائز شده و اضافه شدن ۵ درصد اوغان به معنای پیروزی حتمی او خواهد بود. در سوی مقابل کمال قلیچدار اوغلو که ۴۴.۹ درصد آرا را کسب کرده، نیاز مبرم‌تری به پایگاه رای نامزد ائتلاف آتا داشت.

یک پست دولتی

اوغان که در دور اول انتخابات ۵.۲ درصد آرا را کسب کرده بود، هنگام اعلام حمایت خود از اردوغان تاکید کرد: «مهم است که پارلمان و ریاست جمهوری در اختیار یک گروه سیاسی قرار بگیرد تا ثبات را حفظ کند.» ظاهرا او معتقد است، با توجه به این‌که ائتلاف جمهور کنترل نیمی از ۶۰۰ کرسی پارلمان را در اختیار دارد، اگر پست ریاست جمهوری به کمال قلیچدار اوغلو برسد، عملا صحنه تضاد پارلمان و نهاد ریاست جمهوری ایجاد خواهد شد. این امر نیز در درون خود می‌تواند عامل بی‌ثباتی در صحنه حکمرانی کشور باشد.

اما واقعیت ماجرا شاید فراتر از دغدغه اوغان برای آینده کشور و کلیت نظام سیاسی ترکیه باشد؛ چرا که او در اعلام حمایت از اردوغان به منافع شخصی چشم دوخته است. او در چند هفته اخیر با صراحت اعلام کرده بود که در ازای حمایت از هر یک از نامزدها، خواهان یک پست دولتی بالا یا معاونت ریاست جمهوری است. به نظر می‌رسد این آکادمیسین سابق با یک حساب سرانگشتی شانس اردوغان را برای پیروزی بالاتر دیده و از نظر می‌رسد از نگاه خود روی اسب برنده شرط‌بندی کرده است.

تردید در پایگاه رای اوغان

ظواهر امر از این امر حکایت دارند که در فاصله تنها پنج روز مانده تا دور دوم انتخابات ریاست جمهوری در ۲۸ می (۷ خرداد) همه چیز به نفع ائتلاف جمهور و نامزدشان رقم خورده است، اما در این بین چند تردید قابل طرح هستند. اول این‌که باید دید تا چه اندازه اوغان از پایگاه رای قابل اعتمادی برخوردار بوده و می‌تواند سبد رای خود را به نفع اردوغان انتقال دهد. ائتلاف آتا متشکل از پنج حزب کوچک بوده و به نظر می‌رسد شرکای اوغان از تصمیم او چندان خرسند نیستند.

اومیت اوزداغ سیاست‌مدار راست افراطی و رهبر حزب ظفر، بعد از تصمیم اوغان به حمایت از اردوغان رسما انحلال ائتلاف آتا را اعلام و تایید کرده که تصمیم او برای حزب ظفر و طرافدارن‌اش الزام‌آور نیست. اوزداغ، به عنوان مهم‌ترین عضو تشکیل دهنده ائتلاف آتا اعلام کرده که به زودی می‌گویند از چه نامزدی حمایت می‌کنند. همین امر شائبه‌ها را نسبت به عدم نفوذ سازمانی اوغان در میان رای‌دهندگان افزایش داده است.

تکرار واقعه انتخابات استانبول ۲۰۱۹

در سطح دوم باید توجه داشت که صرف کشیده شدن انتخابات ریاست جمهوری و دوئل‌گونه شدن رقابت می‌تواند زنگ هشداری برای تداوم حضور اردوغان در قدرت بعد از ۲۰ سال باشد. این اولین بار است که انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم کشیده می‌شود. همین امر در درون خود می‌تواند اتفاقاتی مشابه با انتخابات شهرداری استانبول در ژوئن ۲۰۱۹ را رقم بزند.

جایی که در یک دوئل تمام‌عیار، اکرم امام اوغلو نماینده حزب جمهوری‌خواه خلق با حمایات تمام عیار کرد‌ها با ۵۴ درصد آرا در مقابل بینالی یلدیریم، نامزد حزب عدالت و توسعه پیروزی‌ای بزرگ را کسب کرد. در انتخابات پیش‌رو نیز با توجه به دو قطبی شدن شدید فضا، شاید یک بار دیگر یک سورپرایز بزرگ انتخاباتی را شاهد باشیم.

روی ناخوش اقتصاد به اردوغان

سقوط اقتصادی، شاید مهم‌ترین سنگرگاه و البته شانس قلیچدار اوغلو برای غلبه بر اردوغان باشد. در همان ساعات پایانی شب برگزاری دور اول انتخابات در ۲۴ اردیبهشت، بازار واکنشی منفی نسبت به پیشتازی اردوغان داشت. لیر ترکیه در آخرین ساعات معاملات روز یکشنبه، ۲۴ اردیبهشت به ۱۹.۷۰ لیر در برابر هر دلار آمریکا سقوط کرد. همزمان اوراق قرضه دلاری در این کشور با کاهش روبه‌رو شد و هزینه بیمه مربوط به بدهی‌های دولت ترکیه نیز افزایش یافت.

همچنین نمایش قوی اردوغان و آک‌پارتی در دور اول رای‌گیری با کاهش ۳.۷ درصدی شاخص بانک‌ها را در پی داشت. همچنین اوراق قرضه دلاری بدترین عملکرد را در بازار‌های مالی داشتند. فراتر از این آمار‌ها ذخایر ارزی ترکیه در هفته منتهی به ۱۲ می ۷.۶ میلیارد دلار کاهش یافت و به ۶۰.۸ میلیارد دلار رسید. این مقدار کاهش بیشترین کاهش هفتگی ثبت شده در ارقام تا سال ۲۰۰۰ است.

همچنین، بر اساس گزارش صندوق بین المللی پول، ذخایر خالص ارزی از جمله سوآپ نیز کاهش پیدا کرده و در حدود ۲.۴ میلیارد دلار است که کمترین میزان در دو دهه گذشته است. در چنین وضعیتی ناظران اقتصادی بر این باور هستند که روی کار آمدن مجدد اردوغان به معنای تداوم سیاست نرخ بهره پایین خواهد بود. سیاست‌هایی که از دید آن‌ها تورم‌زا، مخرب برای تعادل بازار ارز و عامل خروج سرمایه‌های خارجی است. پیروزی اردوغان فراتر از داده‌های عینی، در بُعد روانی نیز می‌تواند تداوم سقوط آزاد ارزش لیر را به همراه داشته باشد.

تمامی این وضعیت در شرایطی است که کمال قلیچدار اوغلو، به شهروندان ترکیه وعده داده که در صورت پیروزی در دور دوم انتخابات در تاریخ ۲۸ می، ذخایر ارزی ترکیه را تقویت کرده و به اصول بازار آزاد در بازار ارز پایبند باشد. او اعلام کرده که محدودیت‌های بانک مرکزی ترکیه برای کنترل لیر را برخواهد داشت تا بازار‌های موازی برداشته شوند.

اکنون، قلیچدار اوغلو مانده و استفاده از فرصتی که می‌تواند آخرین کارت او باشد. فرصتی که در دور اول نتوانست به خوبی از آن بهره بگیرد. او نتوانست یکی از بدترین دوران تاریخ اقتصاد ترکیه را به پایگاهی برای کسب آرا برای خود تبدیل کند. حتی در جلب آرای استان‌های زلزله‌زده ترکیه نیز ناکام بود. شاید بزرگ‌ترین ابزار او استفاده از کارت اقتصادی باشد. جایی که اردوغان نیز به خوبی می‌داند پاشنه آشیل او است.

مهاجرت و کردها؛ متغیر‌هایی برای سنجش ملی‌گرایی

دیگر متغیر مهم برای تعیین نتیجه انتخابات دور دوم، موضوع تمرکز هر دو نامزد بر متغیر مهاجرت است. در یک سوی ماجرا، قلیچداراوغلو قرار دارد که با طرح شعار احیای حاکمیت قانون و ترمیم روابط تیره با غرب، وعده داده است که همه پناهندگان از جمله سوری‌ها را از ترکیه اخراج کند. در سوی دیگر ماجرا، اردوغان قرار دارد که اخراج مهاجران را غیر اخلاقی می‌داند و معتقد است باید در یک روند آرام چنین رخدادی صورت بگیرد.

در دو سوی متغیر مهاجرت، هر یک از نامزد‌ها اهداف خاص خود را دنبال می‌کنند. قلیچدار اوغلو، قصد دارد با وعده اخراج سریع و کامل مهاجران، احساسات ملی‌گرایانه جامعه ترکیه را برانگیزد. اردوغان نیز در بحث مهاجرت قصد دارد چهره‌ای انسانی و نزدیک به موازین حقوق‌بشری از خود ارائه کند. رویه‌ای که هدف‌گذاری آن جلب آرای مخالفان ضدمهاجرت است.

در مقابل تمرکز ائتلاف ملت بر موضوع «مهاجرت»، اردوغان و ائتلاف جمهور، بر موضوع حمایت نامزد رقیب از تروریسم و حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) متمرکز هستند. آن‌ها تلاش دارند حمایت احزاب کردی از اردوغان را به عنوان حمایت از تجزیه ترکیه و تروریسم بازنمایی کنند. هر چند حزب کردی اسلام‌گرای هدی از اردوغان حمایت می‌کند، اما او در هفته‌های اخیر حمایت حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP) را به عنوان حمایت مستقیم گروهک پ‌ک‌ک از کمال قلیچدار اوغلو معرفی کرده است.

مجموع چهار متغیر اخیر نشان‌گر آن هستند که روی‌گردانی سینان اوغان از جریان اپوزیسیون و مخالفان نظام ریاستی و مهاجرت، نمی‌تواند ضمانتی قطعی برای پیروزی رجب طیب اردوغان در انتخابات روز یک‌شنبه آینده باشد. شکست اردوغان به طور قطع بسیار دشوار خواهد بود، اما ناممکن نیست.