365 سال اسلام در آفریقای جنوبی؛ مسلمانان و مساجد چگونه در «کیپ تاون» جای گرفتند ؟

خبرگزاری شبستان،جهان اسلام: وقتی صحبت از آفریقای جنوبی به میان می‌آید کلماتی مانند «آپارتاید» یا «نلسون ماندلا» به ذهن همه متبادر می‌شود، اما بخشی از تاریخ آفریقای جنوبی که مربوط به اسلام و مسلمانان است، اغلب نادیده گرفته می شود.

روایت تاریخی مسلمانان و اسلام به اواخر قرن هفدهم باز می گردد؛ زمانی که مسلمانان به دلیل مقاومت در برابر مستعمره هلند به عنوان تبعیدی به منطقه کیپ آورده شدند.

این مسلمانان، افراد معمولی نبودند. مسلمانان اولیه ای که به منطقه کیپ آفریقای جنوبی رسیدند نه تنها نجیب زادگان بودند، بلکه بسیار آگاه نیز به حساب می آمدند و بسیاری از آنها از تبار سلطنتی بودند.

اما مسلمانان چگونه در «کیپ تاون» قرار گرفتند؟

برای پاسخ به این سوال و اسلام در آفریقای جنوی که 365 سال تا کنون ادامه پیدا کرده است، باید زمان را به عقب برگردانیم و خود را در زمان مستعمره هلند قرار دهیم در قرن 17 و 18 قرار دهیم.شرکت هند شرقی هلند، یک شرکت بازرگانی که در آن زمان در آسیا فعالیت می‌کرد برای بسیاری از کشتی‌هایی که از شمال به سمت شرق آسیا از طریق نوک آفریقای جنوبی حرکت می‌کردند، نیاز به تأسیسات توقفگاهی داشت. نبرد با شرایط سخت اقیانوس اطلس کار آسانی نبود، به این معنی که توقف در جایی در این بین ایده عاقلانه ای برای تجدید قوا و قبل از ادامه مسیر آنها در آسیا بود.

در قرن هفدهم، مردی به نام «یان ون ریبیک»، چنین تاسیساتی را در منطقه کیپ آفریقای جنوبی ایجاد کرد، جایی که اکنون کیپ تاون، یکی از پربازدیدترین شهرهای آفریقا است. پس از تکمیل چنین تاسیساتی، هلندی ها به پتانسیل های منطقه کیپ پی بردند و بلافاصله شروع به آوردن بردگان و زندانیان سیاسی برای کار در مزارع از گینه نو، مالزی، ماداگاسکار، هند و اندونزی کردند.

به غیر از هزاران برده ای که به کیپ رسیدند، 182 شاهزاده، امیر و مشاور از مجمع الجزایر اندونزی از سال 1667 تا 1793 تبعید شدند.

در سال 1658، اولین گروه آزاد از مسلمانان برای تامین نیروی کار به کیپ آمدند که به طور موجه در برابر بردگی مقاومت می کردند، اما از انجام علنی مناسک اسلام منع شده بودند.

در سال 1694 یک روحانی به نام «شیخ یوسف» وارد کیپ شد. وی در سال 1626 در «ماکاسار» اندونزی به دنیا آمده بود. در سال 1644 شیخ یوسف عازم حج شد و برای تحصیل در خاورمیانه ماند.

نیروهای هلندی در سال 1683 به «بانتم» حمله کردند و شیخ یوسف مجبور شد به جنگل فرار کند. او در سال 1684 بازداشت و به سریلانکا تبعید شد.

پادشاه گوا که به عنوان یک قدیس شناخته می شود، درخواست آزادی شیخ یوسف را داد اما نیروهای هلندی از ترس نفوذ شیخ یوسف اورا به کیپ تبعید کردند.

نوشته‌های شیخ یوسف، که بیش از 20 نسخه خطی از آن‌ها موجود است، تأثیر او از ابن‌عربی را آشکار می‌کند.

جالب اینجاست که در حالی که از شیخ یوسف به عنوان یک مجاهد بزرگ یاد می شود، هیچ یک از آثار او در مورد جنگ صحبن نمی کند. او در سال 1699 از دنیا رفت و به شرق دور منتقل شد. ضریح نمادین او، یک مقبره گنبدی شکل، در سال 1927 ساخته شد.

اینکه ریشه اسلام در آفریقای جنوبی از برده داری در کیپ نشات گرفته است، کاملا ثابت شده است.

این مورد توسط «یوسف دا کوستا»در فصلی از صفحات کتاب «تاریخ مسلمانان در کیپ» آمده است که نشان می دهد از سال 1652 تا 1818 بیشترین گروه بردگان (36.40٪) از هند آمده اند.

در سال 1780، چهار مرد از جزیره «مولوکان تیدور»، نه به عنوان تبعید بلکه به عنوان زندانی ایالتی به کیپ فرستاده شدند که یکی از آنها امام «عبدالله بن قادی عبدالسلام بود».

امام عبدالله معروف به «توان گورو» به جزیره روبن فرستاده شد و در آنجا قرآن را از حفظ کتیبه کرد و معرفت اسلامی را نوشت. او در سال 1793 درخواست ساخت یک مسجد را داد که رد شد. با این حال، او مدرسه ای اسلامی را در یکی از مکان‌های برده داری به نام «کوریدون سیلان» تأسیس کرد.

درهای این مدرسه به روی همگان باز بود و هیچ آموزش دیگری برای بردگان و سیاهان آزاد وجود نداشت.

تا سال 1797، توان گورو توانست مسجدی را تأسیس کند. او در سال 1807 در سن 95 سالگی درگذشت.

پس از سال 1798، اسلام به سریع ترین رشد خود در این مستعمره رسید و تا سال 1832 موضوعات اسلامی به زبان‌های انگلیسی و هلندی ارائه می‌شد. تا سال 1842، یک سوم جمعیت کیپ تاون یعنی بیش از شش هزار نفر را مسلمانان تشکیل می‌دادند.

با ملغی شدن برده‌داری در سال 1834، مسلمانان کیپ تاون به صنعتگران و شهر تبدیل شدند و تاثیر آنها در آشپزی، خیاطی، مبلمان و ساختمان های شهر دیده می شود.

در اواسط قرن نوزدهم، اسلام به خارج از مستعمره کیپ توسعه پیدا کرد.اواسط سال 1860 بود که کارگران هندی به دوربان رسیدند و در سال 1872 «حاجی ابوبکر احمد جاوری»، اولین فروشگاه هندی را در کشور راه اندازی کرد.

در سال 1895، یکی دیگر از مشاهیر بزرگ آفریقای جنوبی به نام «شاه غلام محمد چیستی» به ر دوربان رسید. او مرکز اسلامی «ریورساید» را در سواحل رودخانه زیبای «اومگنی» تاسیس کرد و در مدت 15 سال 12 مسجد ساخت و در سال 1911 چشم از جهان فرو بست.

در حال حاضر بیش از یک میلیون مسلمان در آفریقای جنوبی که نزدیک به 60 میلیون نفر جمعیت دارد،زندگی می کنند.

در همین حال، اکثریت جمعیت مسلمان این کشور را مسلمانان هندی و مالایی الاصل آسیایی تشکیل می دهند.

همبستگی مسلمانان و سیاه پوستان در مبارزه با رژیم آپارتاید که در سال های 1948 تا 1994 بر کشور حکومت می کرد، نقش مهمی در گسترش اسلام در میان جامعه سیاهان ایفا کرده است.

همچنین در حال حاضر آفریقای جنوبی دارای مساجد و موسسات آموزشی اسلامی شامل دانشکده‌های علوم اسلامی، مدارس آکادمی اسلامی خصوصی و مراکز دینی زیادی وجود دارد. در بعضی از دانشگاه‌ها مطالعات اسلامی بخشی از مطالعات علمی و آکادمیک آنان می‌باشد. همچنین سازمانهای دینی دیگری وجود دارند که در امور خیریه اجتماعی، مسائل اقتصادی و دینی برای جوانان فعالیت می‌کنند.

تعداد زیادی انجمن‌های اسلامی نیز در اغلب شهرهای اصلی آفریقای جنوبی وجود دارد که هر کدام با داشتن ارگان اختصاص خود تبلیغات دینی می ‌کنند و مسلمانان دیگر نیز گاهی به صورت گروهی و گاهی به صورت اختصاصی مجلات ویژه خود را دارند که آن را چاپ و توزیع می ‌نمایند. این مجلات و گاهنامه ها اغلب به زبان انگلیسی هستند.

پایان پیام/7