حسن فتحی: کارگردانی «جیران» یک قدم جلوتر از «شهرزاد» بود

به گزارش ایران اکونومیست، حسن فتحی که پس از مدتی سکوت پس از ساخت و پخش سریال پرحاشیه «جیران»، با ماهنامه سینمایی فیلم امروز تصویری گفت‌وگو کرده است، درباره ساخت این مجموعه تاریخی، دشواری‌های زمان ساخت، چگونگی قصه‌پردازی، انتخاب شخصیت‌ها و بازیگران و دشواری‌های کاری در دوران کرونا مطالبی را بیان کرد.

این کارگردان درباره تجربه ساخت «جیران» و فراز و نشیب‌ها و حاشیه‌هایی که این مجموعه تاریخی از زمان ساخت تا پخش پشت سر گذاشت، توضیح داد: نقطه شروع «جیران» حدود چهار سال پیش بود و در طرحی که آقای احسان جوانمرد(نویسنده) با آقای عفیفه(تهیه کننده) مطرح کردند و نشست و برخاست و گفت و شنودهای بسیاری روی آن طرح انجام شد تا نهایتاً تصمیم به ساخت جیران گرفته شد. فکر می‌کنم «جیران» چهاردهمین سریالی است که در طول این ۳۰ سال ساختم. تمام مولفه هایی که در آثار قبلی ام است، در این سریال هم می توانید ببینید. روابط عاشقانه، عشق مثلثی، تقابل بین عشق و قدرت در یک برهه خاصی از تاریخ دوران قاجار که به عصر ناصری معروف است.

وی ادامه داد: حدود دو سال پیش بود طی توافقی که با پلتفرم فیلیمو داشتیم تصمیم به ساخت این اثر را گرفتیم. فرآیند تولید «جیران» خیلی سخت بود؛ به خصوص که همزمان شده بود با مسئله کرونا و دشوارتر از آن مرحله ای از کرونا بود که هنوز هیچ واکسنی یافت نشده بود و واقعاً دوران مخاطره‌آمیز و پر از استرسی برایمان بود. نیمی از گروه تولید ما که بیشتر بازیگران بودند و تعدادشان هم زیاد بود نمی توانستند مقابل دوربین ماسک بزنند بنابراین پشت دوربین همواره به زدن ماسک تاکید می‌شد تا با دغدغه‌های کمتری مقابل دوربین بروند. جا دارد واقعاً تشکر کنم از همه اعضای گروه «جیران» که علیرغم خطراتی که تهدیدشان می‌کرد کنارمان ماندند تا «جیران» تمام شود. حتی در مرحله‌ای ناگزیر شدیم که دو ماه کار را تعطیل کنیم به خاطر کرونا ولی در نهایت خداراشکر پروژه به پایان رسید.

حسن فتحی درباره دشواری ساخت سریال های تاریخی هم چنین بیان کرد: در کنار سختی‌های کرونا، دشواری‌های ساخت آثار تاریخی هم بسیار مطرح بود که خودتان می‌دانید. اساساً آثار تاریخی با مقدار بنیه ای که در ایران وجود دارد و محدودیت‌های اماکن آثار تاریخی، اصلاً کار آسانی نیست و ما روزهای سختی را گذراندیم. ما طی این دو سال فیلمبرداری به هفت شهر رفتیم که اماکن مناسب داشته باشیم و این رفت و آمدها خیلی برایمان دشوار بود.

در «جیران» خیلی سخت گرفتم

کارگردان سریال‌های «پهلوانان نمی میرند»، «شب دهم»، «مدار صفر درجه»، «اشک ها و لبخندها» و «میوه ممنوعه» درباره قصه پردازی های سریال «جیران» و همکاری مشترک در نویسندگی با احسان جوانمرد نیز اظهار کرد: فکر می‌کنم حدود ۱۰۰ ساعت ما با هم نشست و برخاست داشتیم در زمان نگارش و قطعا اختلاف‌نظرها و تفاوت هایی هم مطرح بود تا اینکه در نهایت به «جیران» ختم شد. ما با هم خیلی گفتگو می کردیم و برایمان دشوار بود. ما تا جایی گفتگو می کردیم که هر دو طرف اقناع شوند؛ ضمن اینکه ما در مراحل دیگر هم به غیر از نگارش گفت و گو های زیادی برای «جیران» داشتیم.

«جیران» از حیث گروه بازیگران یکی از شیرین‌ترین تجربه‌های زندگی‌ام بود

او سپس به تعدد شخصیت ها در سریال «جیران» اشاره کرد و درباره انتخاب منطقی بازیگران و نحوه شکل‌گیری این انتخاب ها هم گفت: در مرحله اول در کاری که با آقای احسان جوانمرد داشتیم اتفاق افتاد. در آن مرحله ما خیلی به همدیگر سخت گرفتیم. اگر بخواهم از مقدار کاغذهایی که ما نظراتمان را روی آن می‌نوشتیم و مدام خط می زدیم بگویم شاید چیزی حدود یک یا دو تن کاغذ شده باشد! ما در آن مرحله خیلی با وسواس کار کردیم. باز هم من فکر می‌کنم حفره‌هایی در کار ایجاد شد که اگر فرصت بیشتری می‌گذاشتیم نتیجه بهتری می‌گرفتیم. آقای جوانمرد هم انصافا پا به پای من و وسواس‌هایم آمد و حتی یک جاهایی وسواس های خودش بیشتر بود. در اجرا و انتخاب شخصیت‌ها باید بگویم خیلی خوشحالم چون «جیران» از حیث گروه بازیگران یکی از شیرین ترین تجربه های زندگی ام بود. تعداد کثیری از بازیگران مطرح و به نام سینما و تئاتر در «جیران» جمع شدند و در آن شرایط سخت کرونایی انصافاً ما یک مورد حاشیه هم نداشتیم.

«جیران» یک قدم از «شهرزاد» جلوتر

کارگردان «جیران» در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره کلیت قصه «جیران» و الگوی ذهنی‌اش از این مجموعه در واکنش به این دیدگاه که شاید از نظر برخی ها کار کمی مشابه به سریال‌های ترکی پربیننده بود، تصریح کرد: اصلاً و ابداً از این الگوی ذهنی استفاده نکردم. شاعر معروف آلمانی یک قطعه شعری دارد و می‌گوید: چنان که آغاز کرده‌ای همیشه بر همان خواهی بود. من فکر می‌کنم این، داستان فیلمسازهای مولف است. همواره در هر اثری ممکن است شما چیزهای جدیدی پیدا کنید و از نظر بیان فنی و بصری به درک جدیدی برسید اما نهایتاً قالبی را برای تولید یک اثر انتخاب می کنید که بیانگر درد و رنج ها و دغدغه هایی باشد که تجربه کرده اید و درکی باشد که راجع به جامعه خود دارید و همینطور روایت تاریخ پر فراز و نشیب جامعه خودتان.

فتحی در تکمیل همین صحبت‌هایش اضافه کرد: از این منظر آثار من به هم شباهت هایی دارند و وقتی اثری به من پیشنهاد می‌شود اگر با دغدغه ها، اندیشه ها و افکار هایی که سالهاست با من همراه است نزدیک باشد، این احتمال وجود دارد که من آن اثر را بسازم. اگر بخواهم «جیران» را با سریال «شهرزاد» مقایسه کنم شاید راجع به قصه «شهرزاد» عده‌ای معتقد باشند که قصه جذابیت بیشتری داشته اما از حیث کارگردانی به نظر می‌آید «جیران» یک قدم از «شهرزاد» جلوتر است. من همیشه به خودم سخت نمره می‌دهم.

پلتفرم ها باید ۱۰ سال زودتر می آمدند

این کارگردان همچنین درباره تفاوت‌های کار کردن در شبکه نمایش خانگی و تلویزیون هم بیان کرد: اعتقاد دارم شکل‌گیری پلتفرم‌ها در ایران یک اتفاق بسیار مبارک و تاثیرگذاری بر روی رشد تولیدات نمایشی در ایران است. تفاوت‌ها را هم خود مخاطبان آثار پلتفرم‌ها و تلویزیون طی این سال اخیر کاملاً متوجه شده‌اند. به نظر می‌آید نسبت به آثاری که در تلویزیون کار می‌شود، آزادی مضمون در پلتفرم‌ها بیشتر است. مضامینی را می توان در عرصه سریال های شبکه نمایش خانگی کار کرد که ما در ساخت آنها در تلویزیون در همان سال های قدیم خیلی دچار مشکل بودیم و به کرات با ممیزی و سانسور روبرو می شدیم، مضاف بر اینکه پلتفرم ها بخش خصوصی هستند و انگیزه رشد و پیشرفت اساساً در فعالیت های تولیدی در بخش خصوصی ثنا در همه دنیا نسبت به فعالیت‌های و تولیدات بخش های دولتی بسیار بیشتر است. به نظرم بخش خصوصی در همه عرصه‌ها فعال‌تر و موفق‌تر بوده است.

وی در ادامه همین مطالب درباره چشم‌انداز پلتفرم‌ها در آینده هم خاطرنشان کرد: همیشه افسوس می‌خورم که چرا پلتفرم ها در ایران ۱۰ سال زودتر سر و کله شان پیدا نشد. ما ۱۰ سال قبل از پیدایش پلتفرم ها به عنوان سازندگان همیشه این خلاء را کاملاً احساس می‌کردیم. به نظرم پلتفرم ها کارآفرینی کردند و مطالبات بخشی از بازار کار در حوزه هنرهای نمایشی را پاسخگو بودند. در دوران کرونا واقعا اگر پلتفرم ها نبودند اولاً بازار کار کاملاً تعطیل می‌شد و قشر وسیعی از کارکنان این حرفه نمی‌توانستند نان سر سفره خانواده هایشان ببرند از طرفی هم مخاطبان از بخشی از سرگرمی هایشان محروم می شدند بنابراین فکر می‌کنم واقعا پلتفرم‌ها در ایران اتفاق خوبی بودند. امیدوارم آینده خوبی داشته باشند.