تفکر خلاق چیست و چرا مهم است؟

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما آماده شدن برای مواجهه با جهان کار ساده‌ای نیست. جهان به سرعت تغییر می کند و هر روز فناوری‌ها و روش‌های جدیدی معرفی می‌شوند. چیز‌هایی که در مدارس می‌آموزیم معمولا در زمانی که شروع به کار کردن می‌کنیم منسوخ می‌شوند.

به همین دلیل است که امروزه آماده سازی کودکان و بزرگسالان جوان باید متمرکز بر رشد مهارت‌هایی باشد که برای سازگاری با این واقعیتِ همیشه متغیر حیاتی هستند.

یادگیری همیشگی، بنیادی برای توسعه حرفه‌ای است.

یکی از مهارت‌های اساسی که برای رشد و توسعه نیاز داریم، تفکر خلاق (creative thinking) است.

تعاریف متعددی از تفکر خلاق وجود دارد. اما بطور کلی می‌توان گفت:

تفکر خلاق یعنی روشی برای بررسی و حل مسائل با استفاده از دیدگاهی متفاوت، اجتناب از راه حل‌های مرسوم و تفکر خارج از چارچوب.

این فرایند خلاقانه به شما کمک می‌کند که روابط را برسی کنید، با چالش‌های جدیدی مواجه شوید، و به دنبال راه حل‌هایی بروید که غیرمعمول، بدیع و تازه هستند.

بسیاری اعتقاد دارند که فنون تفکر خلاقانه مبتنی بر تجربه هستند، ازجمله استیو جابز (بنیانگذار اپل) می‌گوید:

خلاقیت یعنی ارتباط دادن چیز‌های مختلف به همدیگر. وقتی شما از افراد خلاق می‌پرسید که چطور کاری را انجام داده اند، آن‌ها کمی احساس گناه می‌کنند، زیرا آن‌ها واقعا کاری انجام نداده اند، فقط چیزی را دیده اند. این امر پس از مدتی برایشان آشکار شده است. آن‌ها قادر بوده اند تجاربی که داشتند به همدیگر ارتباط داده و چیز‌های جدیدی را درهم آمیزند؛ و دلیل اینکه آن‌ها قادر بوده اند این کار را انجام بدهند این بوده است که آن‌ها تجربه بیشتری داشته اند یا بیش از باقی مردم درمورد تجارب خود فکر کرده اند.

با داشتن این نکته در ذهن باید بفهمیم که تفکر خلاق مهارتی است که نیاز داریم خیلی زود آنرا پرورش دهیم. باید بتوانیم الگو‌ها و روش‌های تفکری سنتی را بشکنیم تا بتوانیم تفکر به شیوه‌ای خلاقانه را آغاز کنیم. شیوه‌ای که به شما کمک خواهد کرد رویکرد جدیدی برای یک شرایط یا مسئله خاص خلق کنید. زود شروع کردن این روش باعث می‌شود تجربه بیشتری کسب کنید، چرا که با بزرگ شدن از نمونه‌های مختلفِ بسیاری خواهید آموخت. ارتباط دادن این تجربه با چالش‌ها و شرایط کنونی به شما کمک می‌کند که به راه حل‌های خلاقانه‌ای دست پیدا کنید.

توماس ادیسون، اسحاق نیوتون، آلبرت اینشتین، ماری کوری، چارلی چاپلین، استیو جابز و مانند این‌ها افرادی بود که از تفکر خلاق برخوردار بودند. اما خلاق بودن همیشه به معنی انجام کار‌های بزرگ نیست، بلکه خلاقیت می‌تواند در تصمیم گیری‌ها و اقدامات کوچک نیز باشد، ولی تاثیرات این اقدامات و تصمیم گیری‌ها می‌تواند بسیار مثبت باشد. بطور کلی افرادی که دارای تفکر خلاق هستند دارای ویژگی‌های متعددی هستند، اما مهمترین ویژگی‌های مشترک آن‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

خلاقیت و اعتمادبنفس به شیوه‌های مختلف و از طریق گوش کردن و ارتباط برقرار کردن ابراز می‌شوند. به همین دلیل است که افرادی که تفکر خلاق دارند در برقراری ارتباط خوب هستند. همکاری نیز برای این نوع تفکر مهم است، و ارتباط خوب برای داشتن عملکرد کاری بعنوان بخشی از یک تیم، ضروری است.

یک ذهن باز ذهنی است که از انتقاد استقبال می‌کند، برای دریافت راه حل‌ها و ایده‌های جدید آماده است، و از ارزیابی ایده‌ها نمی‌ترسد. شخصی که ذهن باز دارد مایل است که از موفقیت‌ها و شکست‌های خود بیاموزد، و می‌تواند رشد کند و توسعه یابد.

بررسی ایده‌ها و راهبرد‌های بدون ریسک پذیری غیرممکن است؛ تمایل به مواجه شدن با چالش‌ها و پذیرفتن تغییر. افرادی که تفکر خلاق دارند صبور هستند، و از خطر کردن نمی‌هراسند، چراکه می‌دانند انسان نیاز دارد هنگام بررسی شیوه‌های مبتکرانه و بدیع تفکر درمورد حلِ مسائل، شجاع باشد. آن‌ها می‌دانند که گاهی رها کردن نقطه امن زندگی برای موفق شدن ضروری است، حتی اگر این به معنای مواجه شدن با ناشناخته‌ها باشد.

تواناییِ سازگاری با تغییرات و تفکر خارج از الگو‌های معمولی، بخشی از تفکر خلاق است، و بهمین دلیل است که انعطاف پذیر بودن یک صفت مشخصه برای افرادی است که تفکر خلاق دارند. آن‌ها از تغییرات استقابل می‌کنند؛ از تغییر دادن روش کار خود نمی‌ترسند، و در کار کردن بهمراه دیگران خوب هستند.

دنیا و جامعه با سرعتی سرسام آور در حال پیشرفت است. ما نیاز داریم که خودمان را با توانایی سازگاری با این روند مجهز کنیم و تسلیم نشویم. می‌توانیم با مواجهه با چالش‌ها و پاسخ دادن به آن‌ها با یک شیوة تفکری جدید و اعتمادبنفس، به موفقیت‌های بزرگی دست پیدا کنیم. امروزه تواناییِ کاربرد تفکر مبتکرانه در محیط‌های دیجیتال و غیرِدیجیتال به یک ویژگی در افراد موفق تبدیل شده است.

اگر می‌خواهید شغل موفقی ایجاد کنید، مهم است که فنون تفکر خلاق را بعنوان یکی از مهارت‌های خود توسعه دهید، و آنرا با مهارت‌های حل مسئله و تفکر انتقادی همراه کنید.

صرف نظر از اینکه صاحب چه شغل و موقعیتی هستید برای اینکه بتوانید پتانسیل خود را بالفعل کنید و از آن برای غلبه بر موانع و مشکلات روزمره استفاده کنید، این مهارت‌ها برای شما ضروری هستند. وقتی به دنیای غیردیجیتال می‌رسیم، معلمان اولین قشری هستند که از این مهارت سود خواهند برد، زیرا آن‌ها افرادی هستند که بر نسل آینده تاثیر می‌گذارند.

نقش آن‌ها انتقالِ این مهارت به دانش آموزانشان است. این مهارت همچنین در ایجاد خلاقیت در کسب و کار نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. این مهارت به مدیران، تحلیل گران، و دیگران متخصصان صنعت کمک می‌کند که فرایند خلاق را در فضای شرکتی به کار ببرند، از دیدگاه متفاوتی به مسائل نگاه کنند، و به راه حل‌هایی برسند که آن‌ها در بازار متمایز خواهند کرد.

تفکر خلاق برای کودکان می‌تواند به آن‌ها در یادگیری و توسعه مهارت‌های جدید کمک کند. برخی روش‌های کاربردی برای توسعه تفکر خلاق در کودکان عبارتند از:

۱- تشویق کودک به پرسیدن سوال‌های بیشتر و به دنبال یافتن پاسخ به آن‌ها

۲- ارائه فرصت برای بازی و خلق ایده‌های جدید

۳- تشویق کودک به توسعه مهارت‌های هنری مانند نقاشی، مدل‌سازی، نوشتن داستان و ...

۴- ارائه فرصت برای حل مسئله و تصمیم‌گیری در مواقع مختلف

۵- تشویق کودک به خواندن کتاب‌های جدید و پرسش درباره آن‌ها

۶- ارائه فرصت برای همکاری و کار گروهی با دیگر کودکان

۷- تشویق کودک به تجربه کردن چیز‌های جدید و خارج از محیط روزمره‌شان

۸- تشویق کودک به ارائه ایده‌های جدید و نوآورانه در مواقع مختلف

تمرین این روش‌ها می‌تواند به کودکان کمک کند تا تفکر خلاق خود را توسعه دهند و به راه‌حل‌های جدید و نوآورانه برای مسائل پیچیده دست یابند.

منابع: فرادید و وبگاه خودشکوفا