چالش های فخیم‌زاده با ساخت سریال امام رضا (ع)

۲۲ سال پیش سریالی با نام «ولایت عشق» به کارگردانی مهدی فخیم‌زاده برای تلویزیون با موضوع زندگی و شخصیت امام رضا (ع) ساخته و پخش شد. سریالی که هنوز پس از گذشت سال‌ها از یاد‌ها نرفته به‌خصوص وقتی ایام شهادت امام هشتم یا ولادتش فرا برسد بیش از هر زمانی هنوز هم مورد توجه قرار می‌گیرد.

مهدی فخیم‌زاده، کارگردان، نویسنده و بازیگر باسابقه سینما و تلویزیون که با ساخت «ولایت عشق» دومین تجربه ساخت آثار تاریخی‌اش را به ثبت رساند، پیش از این مجموعه، سریال «تنهاترین سردار» را برای صداوسیما تولید کرد که آن هم روایت زندگی امام حسن مجتبی (ع) بود. اما فخیم‌زاده پس از «ولایت عشق» دیگر کار تاریخی نساخت آن هم به دلایلی که در بخشی از این گزارش به آن اشاره می‌شود.

«ولایت عشق» اولین بار سال ۱۳۷۹ از شبکه یک سیما به روی آنتن رفت. در این سریال تاریخی فرخ نعمتی ایفاگر نقش امام رضا (ع) بود.

داستان این سریال که درباره زندگی امام رضا (ع) است با مرگ هارون الرشید خلیفه عباسی و روی کار آمدن پسرش امین آغاز می‌شود.

مهدی فخیم‌زاده که سال‌ها پیش مهمان برنامه «دورهمی» مهران مدیری بود در بخشی از صحبت‌هایش درباره «ولایت عشق» گفته بود: سر «ولایت عشق» هشت ماه خودم را در خانه حبس کرده بودم تا متن را کامل کنم. حتی نصف ریشم را می‌زدم تا هوس نکنم بیرون بروم.

این بازیگر و کارگردان درباره شروع «ولایت عشق» به ایسنا گفته بود که ابتدا برای این کار تردید داشته و به پیشنهاد آقای حیدریان برای ساخت این اثر پابوس امام رضا (ع) رفته تا با خود ایشان مشورت کند و این کار را هم کرد. او به مشهد رفت و از نزدیک با زائران امام رضا (ع) حرف زد.

و، اما در نهایت بعد از انجام مراحل ساخت «ولایت عشق» چالش‌هایی هم به همراه داشت که مهم‌ترین آن نشان ندادن چهره معصوم و امام (ع) بود که در زمان خود فراز و نشیب‌هایی را طی کرد.

فخیم‌زاده در بخشی از خاطراتش درباره چالش عدم نمایش تصویر امام رضا (ع) که با ایسنا مطرح کرده بود چنین گفته بود که ابتدا گفته نمی‌تواند راجع به کسی فیلم بسازد که شخصیت محوری ماجرا باشد و در تمام مدت او را نبینیم و از زبان آدم‌های دیگری درباره‌اش بشنویم که گویا فرصتی برای جواب دادن به او داده شد و در نهایت گفتند صلاح نیست که چهره را نشان بدهیم.

فخیم‌زاده درباره نورانی شدن چهره امام رضا (ع) گفته بود که آن زمان در استدیو صبا دستگاهی ساخته بودند که تماما چهره را نورانی می‌کرد و ما تست زدیم و قرار بر این شد که چهره امام نورانی باشد و ما قبول کردیم که همین‌طور باشد، اما پنهان بماند.

از طرفی به نظر می‌رسد خود فخیم‌زاده نیز علاقه‌ای برای نمایش چهره معصومان ندارد و درباره علت این دیدگاه هم تاکید کرده بود که نمی‌خواهد تصویر زیبای ائمه در ذهن مردم شکسته شود.

این کارگردان همچنین در سخنانش تاکید کرده بود که امام برای هر کدام از ما یک تصویر زیبا دارد و این زیباترین چهره وقتی به شکل عینی دربیاید، حتما می‌شکند، در نتیجه خودش صلاح ندید که معصوم را نشان بدهد.

کارگردان سریال‌های «خواب و بیدار»، «فوق سری»، «ساختمان ۸۵» و «حس سوم» تاکید کرده که «برای نمایش چهره معصوم چراغ خاموش جلو رفتیم و به جز خودم و آقایان حیدریان، رضاداد و لاریجانی کسی از این موضوع خبر نداشت.»

او تعریف کرده بود که هر کسی هم می‌پرسید می‌گفتیم همان سنت قبلی است! و بالاخره وقتی زمان پخش رسید خیلی آشفته بود که چه اتفاقی قرار است بیفتد و خوشبختانه اتفاقی نیفتاد و دیگر در قسمت هفتم و هشتم آقای مکارم شیرازی نامه تائیدیه را نوشت و آقای لاریجانی دستور داد که آن نامه در ابتدای سریال آورده شود و مشکلات هم حل شد.

اما مهدی فخیم‌زاده بعد از ساخت دو اثر «تنهاترین سردار» و «ولایت عشق» بازهم پیشنهاد کارگردانی آثار تاریخی دینی برای کارگردانی داشته که خودش در این زمینه توضیح داده است: «بعد از ساخت «ولایت عشق»، به من پیشنهاد‌های زیادی شد. به‌خصوص ساخت مجموعه‌ای درباره امام حسین (ع) و زندگی ابوطالب (ع) که خیلی درباره‌اش صحبت شد. اما من دیگر به سراغ این کار نرفتم که دلیل اساسی دارد؛ اینکه روایت‌های تاریخی و دینی مختلف است و اظهارنظر‌های مختلفی توسط آدم‌ها انجام می‌شود و خیلی خودمانی بگویم که این کار مبصر زیاد دارد که صاحب نفوذ هم هستند. حالا در زمینه تاریخی آدم سعی می‌کند چیزی خلاف را نیاورد، اما درباره شریعت و اعتقادات سخت است.»