راهکارهای درمان کبد چرب

کبد یکی از اندام‌های مهم در بدن است که وظایف مهمی مانند سم‌زدایی از داروها، دفع صفرا، ذخیره قند به‌شکل گلیکوژن و تولید فاکتورهای انعقاد خون را بر عهده دارد.

امروزه به‌دلیل مصرف زیاد غذاهای چرب، بیماری کبد چرب افزایش پیدا کرده‌است. عدم درمان کبد چرب باعث بروز بیماری خطرناک سیروز می‌شود‌.

در ادامه درباره انواع و علائم این بیماری و چگونگی تشخیص آن توضیح می‌دهیم.

وظایف کبد در بدن چیست؟

کبد یکی از اعضای حیاتی بدن است که از دیگر اندام‌ها پشتیبانی می‌کند. این عضو وظایف مهمی در بدن دارد و به‌دلیل عملکرد چندگانه آن، در معرض بیماری‌های متعددی قرار دارد و باید از آن به‌درستی محافظت کرد‌.

کبد در بدن مسئولیت­های زیر را انجام می‌دهد:

• متابولیسم پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها، لیپیدها، آمینواسیدها
• سنتز آمینواسیدها
• تولید سلول‌های قرمز خونی
• هضم غذا
• تجزیه انسولین و هورمون‌ها
• جذب چربی
• دفاع از بدن در برابر سموم

کبد چرب چیست و چه انواعی دارد؟

هنگامی که چربی‌ها در کبد تجمع و رسوب پیدا کنند، به‌مروز زمان سلول‌های کبد را ملتهب و تخریب کرده و در صورت عدم درمان، باعث بروز نارسایی کبدی و بیماری سیروز می‌شود.

هنگامی که کبد چرب تشخیص داده می‌شود، باید فورا برای درمان آن اقدام کرد، زیرا این بیماری به‌مرور پیشرفت می‌کند و مشکلات جدی مانند ابتلا به هپاتیت، بیماری‌های قلبی و عروقی و سکته مغزی و قلبی را در پی دارد.

کبد چرب با توجه به مصرف الکل یا عدم آن به ۲ گروه کبد چرب الکلی (AFLD) و کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) تقسیم می‌شود. کبد چرب غیر الکلی از نظر شدت ۴ گرید دارد:

• گرید ۱: به‌دلیل مصرف غذاهای چرب و ناسالم ایجاد می‌شود. خطرناک نیست و با ورزش روزانه و داشتن برنامه غذایی سالم به‌راحتی درمان می‌شود.

اگر برای درمان آن اقدام نشود، پیشرفت کرده و مشکلات جدی ایجاد می‌کند.

• گرید ۲: چندان خطرناک نیست اما بیماران باید فورا تحت درمان قرار بگیرند و رژیم غذایی خاصی را رعایت کنند. عدم درمان این گرید، عوارض جبران ناپذیری مانند سکته و پیشرفت شدید بیماری را به‌دنبال دارد.
• گرید ۳: در نوع گرید ۳، چربی بسیار زیادی در کبد رسوب می‌کند و کبد مبتلایان به آن، دچار ورم می‌شود. گرید ۳ کندشدن گردش خون، انسداد رگ‌های خونی، افزایش مواد سمی و عفونی در بدن را به‌دنبال دارد و درمان آن دشوار است.
• گرید ۴: در این مرحله، افزایش چربی کبد باعث بروز سیروز شده و مبتلا به آن، به پیوند کبد نیاز خواهند داشت. برای جلوگیری از ابتلا به هپاتیت A و B و آنفلوآنزا تزریق واکسن را تجویز می‌کنند.

چه کسانی به کبد چرب مبتلا می‌شوند؟

بسیاری از افراد بدون داشتن بیماری ژنتیکی، زمینه‌ای یا داشتن مشکل خاصی، به کبد چرب مبتلا می‌شوند. اما برخی از افراد به‌دلیل سبک زندگی ناسالم، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

افرادی که شرایط زیر را دارند، احتمال زیادی وجود دارد که دچار چربی کبد شوند:

• افراد چاق
• افراد کم‌تحرک
• افراد مسن
• داشتن زمینه ارثی
• مصرف‌کنندگان افراطی غذاهای چرب و فست‌فود
• بانوان باردار
• افراد مبتلا به فشار خون، چربی خون، تری‌گلیسیرید و کلسترول بالا
• افراد مبتلا به فشار خون پورتال (PORTAL HYPERTENSION)
• افراد مبتلا به سرطان کبد
• مصرف‌کنندگان سیگار
• افراد مبتلا به بیماری ویلسون، هپاتیت C و سلیاک
• افرادی که خودسرانه و بدون تجویز پزشک دارو مصرف می‌کنند.

علائم کبد چرب

هر گرید، علائم خاصی دارد و به‌شکل متفاوتی خود را نشان می‌دهد. بروز علائم کبد چرب در زنان و مردان به یک‌شکل نیست. بارزترین علائم گرید ۱ تا ۴ این بیماری موارد زیر هستند:

• ورم شکم و پا
• ورم رگ‌ها
• یرقان و زردشدن چشم و پوست
• احساس درد در قسمت بالای سمت راست شکم
• خستگی مکرر
• کاهش وزن
• بی‌اشتهایی
• سردرد و عدم تمرکز
• بوی بد دهان
• حالت تهوع
• افزایش سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید
• مشکلات گوارشی
• مختل‌شدن عملکرد سیستم ایمنی بدن
• اختلال انعقاد خون و خونریزی
• بزرگ‌شدن سینه آقایان

علاوه­ بر مواردی که گفته شد، داشتن شرایط زیر نیز باعث ابتلا به گرید‌های ۱ تا ۴ می‌شود:

• ابتلا به دیابت نوع ۲
• بارداری (در برخی بانوان)
• ابتلا به عفونت‌هایی مانند هپاتیت C
• کم‌کاری تیروئید
• کم‌کاری غده هیپوفیز
• ابتلا به آپنه خواب SLEEP APNEA))
• مقاومت به انسولین
• ابتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک
• ابتلا به فشار خون، چربی خون، کلسترول و تری‌گلیسیرید بالا
• مصرف داروهایی مانند آمیودارون، آسپرین، تتراسایکلین، استامینوفن و داروهای سرطان

کبد چرب چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟

عدم درمان کبد چرب مشکلات متعددی مانند تخریب بافت کبد، مختل‌شدن عملکرد آن، اختلال در تصفیه خون، افزایش مواد سمی و خونی در خون را به‌دنبال دارد.

علاوه‌براین، کاهش جریان خون در رگ‌ها، حبس‌شدن مایعات در بدن، ورم بدن و شکم، ناتوانی در مصرف داروها به‌دلیل تجزیه ناقص آنها، اختلال حافظه و خواب، تجمع مایعات در شکم (ascites) از دیگر عوارض این بیماری هستند.

به نقل از www.drdr.ir عدم درمان کبد چرب عوارض دیگری نیز دارد که عبارت‌اند از:

• فشار خون بالا
• دیابت نوع ۲
• چربی خون بالا
• بیماری‌های قلبی و عروقی
• نارسایی کبد
• سیروز کبدی
• واریس مری
• سرطان کبد
• مرگ (درصورت عدم پیوند کبد)

تشخیص کبد چرب چگونه انجام می‌شود؟

اولین راه برای تشخیص قطعی این بیماری، انجام آزمایش کبد چرب و آزمایش آنزیم‌های کبدی است. اگر جواب آزمایش‌ها نشان‌دهنده التهاب در کبد باشد، سونوگرافی شکمی، سی‌تی‌اسکن، اسکن MRI و نمونه‌برداری از کبد برای تشخیص میزان گسترش و علت التهاب کبد تجویز می‌شود.

راه­های پیشگیری از کبد چرب

با تغییر در سبک زندگی و عادت غذایی، می­توان به‌راحتی از این بیماری و عوارض آن پیشگیری کرد. رعایت موارد زیر برای پیشگیری­کردن از کبد چرب بسیار موثر هستند:

• تنظیم برنامه تغذیه
• ورزش منظم
• مصرف غذاهای پرفیبر و دارای آنتی‌اکسیدان
• مصرف کنترل‌شده فست‌فود و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده
• مصرف میوه، سبزیجات، غلات، حبوبات، بادام و گردو
• قرارگرفتن تحت نظر متخصص تغذیه
• عدم مصرف شکر
• کاهش مصرف نان و آرد سفید
• استاندارد نگه‌داشتن وزن
• مصرف ویتامین‌ها به‌ویژه ویتامین E و C
• ترک سیگار و الکل
• مصرف روغن سالم
• کاهش مصرف غذاهای چرب و شور مانند گوشت گاو، بره و سوسیس و کالباس

درمان کبد چرب

یکی از راه‌های ساده درمان گرید یک و ۲ این بیماری، کاهش وزن تا ۱۰ درصد، ترک الکل، داشتن تغذیه مناسب و افزایش فعالیت‌های بدنی، کنترل سطح دیابت، قند، کلسترول و مصرف ویتامین E است.

درمان گرید ۳ کمی دشوار بوده و در اولین مرحله باید تغذیه بسیار دقیق رعایت شود. مصرف داروهای تجویزشده نیز ضروری بوده و مانع از ابتلا به سیروز کبدی می‌شود.

درمان گرید ۴ نیز به‌دلیل پیشرفت بیماری در حد سیروز، بسیار دشوار بوده و به‌دلیل تخریب بافت کبد، پزشکان عمل پیوند را برای درمان تجویز می‌کنند.

کبد یکی از اعضای حیاتی در بدن است که وظایف مهمی بر عهده دارد‌. مصرف غذاهای چرب، فست‌فود، شیرینی، چاقی و نوشیدن الکل از عوامل عمده ابتلا به بیماری کبد چرب هستند.

برای پیشگیری از کبد چرب، داشتن برنامه غذایی سالم، ورزش مرتب، عدم مصرف الکل و انجام منظم آزمایش‌های خون، قند و کلسترول توصیه می­شود.

این بیماری ۴ گرید دارد که درمان کبد چرب در گرید ۱ و ۲ ساده و امکان‌پذیر بوده اما درصورت عدم کنترل، بیماری پیشرفت می‌کند و درمان آن دشوار خواهد شد. در گرید ۴ بافت کبد از بین رفته و مبتلایان باید عمل پیوند کبد انجام دهند.