داروهای بی حس کننده موضعی

داروهای بی حس کننده موضعی نوعی بی‌حسی است که برای جراحی‌های کمتر تهاجمی مورداستفاده قرار می‌گیرد. این نوع بی‌حسی نسبت به انواع تهاجمی و شدیدتر بی‌حسی یا بیهوشی، عوارض جانبی کمتری دارد. در این مقاله قصد داریم به هر آنچه که در خصوص داروهای بی‌ حس کننده موضعی باید بدانید اشاره کنیم.

انواع داروهای بی حس کننده موضعی

بی حسی موضعی یکی از روش‌های انواع بیهوشی است. منظور از بی حسی موضعی، ازدست‌دادن برگشت‌پذیر حس در یک قسمت مشخص از بدن است. در این روش عوامل بی حسی به‌صورت موضعی یا تزریقی وارد بدن می‌شوند و سبب انسداد کانال‌های سدیمی می‌شوند که تکانه‌های عصبی در بافت را تسهیل می‌کنند.

ممکن است پزشک قبل از انجام یک عمل جزئی، مانند بیوپسی پوست، از این روش بی‌حسی استفاده کند. همچنین ممکن است قبل از یک عمل دندانپزشکی، مانند کشیدن دندان، از بی حسی موضعی برای شما استفاده شود. برخلاف بیهوشی عمومی، بی حسی موضعی باعث به خواب‌رفتن شما نمی‌شود.

این نوع بی‌حسی انواع مختلفی دارد که در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره کرده‌ایم:

در این روش عوامل بی حسی به‌صورت موضعی یا تزریقی وارد بدن می‌شوند و سبب انسداد کانال‌های سدیمی می‌شوند که تکانه‌های عصبی در بافت را تسهیل می‌کنند.
به نقل از webmd

۱. آرتیکائین

آرتیکائین یک بی حس کننده موضعی است که از آن برای القای بی حسی موضعی در دندان‌ها استفاده می‌شود. این بی حس کننده را می‌توان یکی از محبوب‌ترین بی حس کننده‌های موضعی در بسیاری از کشورها در نظر گرفت. این بی حس کننده موضعی بر خلاف سایر بی حس کننده های موضعی، به‌جای یک حلقه بنزن یک حلقه تیوفن دارد. در نتیجه انتشار این ماده بی‌حس‌کننده در سراسر غشای عصبی سریع‌تر و بیشتر می‌شود و به همین دلیل هم قدرت دارویی تقویت‌شدن این ترکیب چهار برابر بیشتر از بی حس کننده هایی مانند لیدوکائین است.

۲. بنزوکائین

بنزوکائین یک ترکیب بی‌حس‌کننده موضعی است که از آن برای تسکین درد و خارش ناشی از سوختگی‌های جزئی، نیش حشرات، بریدگی‌های جزئی، خراش‌ها و اثر سوزش ناشی از برخی سم‌های گیاهی استفاده می‌شود. علاوه بر این ترکیب می‌تواند برای تسکین گلو درد طولانی مدت، دردهای دهانی و آفت‌های دهانی نیز مورداستفاده قرار بگیرد.

۳. بوپیواکایین

این بی حس‌ کننده موضعی از نوع تزریقی است. با تزریق بوپیواکایین به محل موردنظر، سیگنال‌ها در انتهای اعصاب مسدود می‌شود و در نتیجه آن دیگر فرد احساس درد نمی‌کند. از این ترکیب بی‌حس‌کننده در بی‌حسی‌های نخاعی و ایپدورال هم استفاده می‌شود. درواقع می‌توان بوپیواکایین را به‌عنوان یک داروی بیهوشی در نظر گرفت که به طور گسترده از نظر بالینی برای مدیریت درد حاد و مزمن استفاده می‌شود. بوپیواکائین علاوه بر مسدودکردن کانال‌های Na+ بر فعالیت بسیاری از کانال‌های دیگر از جمله گیرنده‌های NMDA تأثیر می‌گذارد.

۴. دیبوکائین موضعی

دیبوکائین که نام دیگر آن سینکوکائین است، یک بی حس کننده موضعی آمیدی است. این بی‌حس‌کننده را می‌توان به‌عنوان یکی از قوی‌ترین و تأثیرگذارترین بی حس کننده‌های موضعی طولانی اثر در نظر گرفت. در حال حاضر اکثر استفاده این ترکیب بی‌حس‌کننده به بی‌حسی‌های نخاعی و موضعی محدود می‌شود. این بی حس‌ کننده با نام‌های تجاری Cincain، Nupercainal، Nupercaine و Sovcaine به فروش می‌رسد.

۵. دیکلونین یکی از داروهای بی حس کننده موضعی غشای مخاطی

دیکلونین یک بی‌حس‌کننده موضعی است که از آن قبل از معاینات پزشکی مانند معاینات آندوسکوپی استفاده می‌شود. در واقع این بی‌حس‌کننده غشاهای مخاطی است و برای معاینات مربوط به مری، حنجره، دهان، حلق یا گلو، معاینات دستگاه تنفسی و نای و دستگاه ادراری و واژن از آن استفاده می‌شود. همچنین از این بی‌حس‌کننده معمولاً برای تسکین درد ناشی از زخم‌های شانکر، تب‌خال و تاول پوستی استفاده می‌شود. دیکلونین جزء بی حس کننده های خوراکی است و ممکن است به فرم اسپری بی حس کننده برای گلودرد یا برای جراحی‌های دندانپزشکی هم از آن استفاده شود.

دیکلونین یک بی‌حس‌کننده موضعی است که از آن قبل از معاینات پزشکی مانند معاینات آندوسکوپی استفاده می‌شود.

۶. لیدوکائین لوکال

لیدوکائین یک ماده بی‌حس‌کننده موضعی است که معمولاً برای انواع بی حسی‌های موضعی از آن استفاده می‌شود. بااین‌حال این ترکیب کاربردهای ضدآریتمی و ضددرد هم دارد و می‌توان به‌عنوان ترکیب کمکی برای لوله‌گذاری هم از آن استفاده کرد.

۷. پراموکسین

پراموکسین برخلاف هیدروکورتیزون‌های استروئیدی برای استفاده‌های طولانی‌مدت مناسب‌اند و می‌توانند به‌عنوان یک گزینه ایمن برای تسکین خارش استفاده شود. این دارو برای تسکین موقت خارش و درد ناشی از تحریکات جزئی پوست مانند انواع سوختگی، بریدگی، خراش‌های جزئی، آفتاب‌سوختگی، اگزما، نیش حشرات، زخم‌ها و بثورات پوستی استفاده می‌شود.

۸. پریلوکائین یکی از داروهای بی حس کننده موضعی

پریلوکائین تقریباً ترکیبی مشابه لیدوکائین است و از آن برای ایجاد بی حسی‌های موضعی استفاده می‌شود. این ترکیب روی پوست یا ناحیه تناسلی برای ایجاد بی‌حسی یا ازدست‌دادن درد قبل از انجام برخی اقدامات پزشکی اعمال می‌شود. علاوه بر این از پریلوکائین برای جلوگیری از درد ناشی از تزریق، خون‌گیری از ورید یا جراحی‌های جزئی مانند برداشتن زگیل نیز استفاده می‌شود.

۹. پروکائین

پروکائین یک بی‌حس‌کننده موضعی تزریقی است که برای کاهش درد حین جراحی از آن استفاده می‌شود. این بی‌حس‌کننده موضعی از نوع استری است که اثر آن کوتاه‌مدت است. برای بی حسی‌های نخاعی و اپیدورال و بلوک عصبی محیطی و نخاعی از آن استفاده می‌شود.

۱۰. تتراکائین یکی از داروهای بی حس کننده موضعی چشم

تتراکائین به‌صورت قطره‌های چشمی است که برای بی‌حس‌کردن چشم قبل از جراحی، انجام یک سری آزمایش‌های خاص یا روش‌های درمانی ویژه چشم‌پزشکی کاربرد دارد. قطره چشم برای جلوگیری از درد در طول عمل استفاده می‌شود. تتراکائین متعلق به گروهی از داروهای بی‌حس‌کننده موضعی است. این دارو با مسدودکردن سیگنال‌های درد در انتهای عصبی چشم عمل می‌کند.

۱۱. پریلوکائین اف

پریلوکائین – اف یا پریلوکائین هیدروکلراید تزریقی، USP، ۴٪ یک محلول ایزوتونیک استریل و غیرتب‌زا است که حاوی یک عامل بی حس کننده موضعی است و به‌صورت تزریقی استفاده می‌شود. در بیشتر موارد این ترکیب به‌صورت تزریقی در دندانپزشکی مورداستفاده قرار می‌گیرد.

۱۲. لیدوکائین+ اپی نفرین

یکی از بی حس کننده های موضعی مورداستفاده در موارد خاص پزشکی، استفاده از ترکیب لیدوکائین به همراه اپی نفریت است. از این ترکیب برای بی‌حسی یا ازبین‌بردن احساس درد در بیمارانی که در آنها از روش‌های خاص پزشکی استفاده شده است، استفاده می‌شود. تاثیر این ترکیب مسدودکردن اعصاب ویژه‌ای در بدن، خصوصاً در ناحیه بین دنده‌ای یا اپیدورال است. دلیل استفاده از اپی نفرین در کنار لیدوکائین، خصوصاً در جراحی‌ها و روش‌های پزشکی مختلف، بهبود عمق مدت‌زمان بیهوشی و بی‌حسی و همچنین کاهش میزان خونریزی در عمل‌های جراحی است.

۱۳. لیدوکائین + پریلوکائین

لیدوکائین و پریلوکائین هر دو از یک خانواده هستند و ترکیب این دو بی‌حس‌کننده موضعی در قالب یک کرم موضعی می‌تواند برای افزایش اثربخشی آنها برای تسکین درد و سوزش‌های دهان و گلو یا بی حس‌کردن نواحی آسیب‌دیده بدن باشد. درواقع استفاده ترکیبی از این دو دارو می‌تواند اثر بی‌حسی را افزایش دهد.

۱۴. فنازون+ لیدوکائین یکی از داروهای بی حس کننده موضعی گوش

ترکیب دو داروی بی حسی موضعی فنازون و لیدوکائین یک ترکیب کاهش‌دهنده گوش درد در بیماران مبتلا به عفونت گوش میانی است. این داروی ترکیبی برای درمان درد اوتیت میانی حاد (التهاب گوش میانی)، تسکین درد و ناراحتی گوش ناشی از آنفلوانزا و درد ناشی از آسیب باروتروماتیک گوش میانی (این مشکل به دلیل تغییرات سریع فشار در گوش ایجاد می‌شود) مورداستفاده قرار می‌گیرد. این ترکیب تسکین‌دهنده به‌صورت قطره گوش مصرف می‌شود.

کاربردهای بیحسی موضعی

موارد مصرف داروهای بی حسی موضعی چیست؟ داروهای بی‌حسی موضعی کاربردهای زیادی دارند و برای بی حس کردن بخش‌های مختلفی از بدن استفاده می‌شوند. برخی از رایج‌ترین کاربردهای این داروها شامل این موارد است:

۱. داروی بی حس کننده واژن

هنگام زایمان طبیعی سخت پماد بی حس کننده در اطراف واژن استعمال می‌شود. گاهی نیز داروی بی حس کننده به ناحیه اطراف اعصابی که حس را به واژن، فرج و پرینیوم منتقل می‌کنند تزریق می‌شود. بی حس کننده‌های موضعی باعث می‌شوند درد در این نواحی تسکین پیدا کند. این داروها همچنین در مواقعی استفاده می‌شوند که نیاز به انجام اپی زیاتومی باشد یا زمانی که بافت‌ها پس از زایمان نیاز به ترمیم داشته باشند.

۲. داروی بی حس کننده دندان

زمانی که نیاز به درمان‌های دندان نظیر جراحی، پرکردن، عصب‌کشی و غیره باشد از داروهای بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. بی‌حس‌کننده‌های موضعی دندانی رایج شامل لیدوکائین، مپیواکائین، بوپیواکائین و پریلوکائین هستند.

۳. داروی بی حس کننده بدن

از پماد بی حس کننده یا بی‌حسی موضعی تزریقی، برای بی‌حس کردن بخش‌های مختلفی از بدن استفاده می‌شود. زمانی که نیاز به بیوپسی یا نمونه‌برداری از یک بخش از بدن باشد، می‌توان از بی‌حس کننده موضعی استفاده کرد. همچنین این نوع بی‌حسی برای جراحی‌های کمتر تهاجمی، بخیه زدن و درمان لیزر نیز استفاده می‌شود.

بی حسی موضعی چگونه کار می کند؟

بی حس کننده های موضعی مانع از این می‌شوند که اعصاب بخشی از بدن، سیگنال‌هایی را به مغز ارسال کنند. در نتیجه این توقف سیگنال، هیچ گونه دردی را در ناحیه تحت درمان حس نمی‌کنید. البته ممکن است همچنان مقداری فشار یا حرکت را حس کنید.

به طور معمول تنها چند دقیقه طول می‌کشد تا احساس خود را در ناحیه‌ای که از بی‌حسی موضعی در آن استفاده شده از دست بدهید. زمانی که اثرات دارو بعد از چند ساعت از بین رفت، احساستان کاملاً برمی‌گردد.

روش های استفاده از داروهای بی حس کننده

داروهای بی‌حس کننده موضعی را می‌توان به صورت پماد استعمال کرد. در مواردی که نیاز است ناحیه حساس‌تری به مدت طولانی‌تری بی‌حس شود، این داروها تزریق می‌شوند.

برای اطلاع از نحوه بی حسی موضعی، باید با دکتر بیهوشی مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه‌بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی با متخصص بیهوشی وجود دارد.

مزایای بی حسی موضعی

بی حسی موضعی خطرات و آماده‌سازی‌های مورد نیاز بیهوشی عمومی را ندارد. شما در طول پروسه کاملاً هوشیار هستید و تنها بخشی از بدنتان بیحس است.

دیگر مزایای بی‌حسی موضعی شامل این مواردند:

• در طول این پروسه نیازی به متخصص بیهوشی نیست. پزشک عمومی یا جراح قبل از شروع عمل، بی‌حسی موضعی را استعمال یا تزریق می‌کند.
• عوارض‌جانبی بی‌حسی موضعی معمولاً خفیف هستند و به ندرت رخ می‌دهند.
• احتمال بروز خطراتی نظیر پنومونی آسپیراسیون نادر است.
• می‌توانید زودتر به خانه بروید و نیازی به بستری‌شدن و تحت‌نظر بودن نیست.
• هزینه این نوع بی‌حسی نسبت به بیهوشی عمومی کمتر است.

عوارض داروها و پماد بی حسی موضعی

بی حس کننده های موضعی همان گونه که از اسمشان پیداست برای بی حس شدن موضعی تجویز می‌شوند. اما این بیحس کننده ها جذب بدن می‌شوند و توسط خون به سراسر بدن منتقل می‌شوند. در این شرایط ممکن است عوارض جانبی‌ای نظیر این موارد را تجربه کنید:

• درد در محل تزریق
• احساس سوزن‌سوزن شدن
• صدای وزوز گوش
• سرگیجه و احساس گیجی
• اختلال در ریتم قلب و فشارخون
• سوزش موقت

انفوزیون یا تزریق دوزهای بالای بیحس کننده موضعی معمولاً با عوارض‌جانبی همراه است. خطر مسمومیت سیستمیک در اثر تزریق ماده بی‌حسی یک عارضه جانبی کمتر رایج است که بروز آن به عوامل مختلفی همچون سن و ناحیه تحت درمان بستگی دارد. اکثر موارد مسمومیت سیستمیک بی‌حسی موضعی پس از تزریق غیرعمدی داخل وریدی رخ می‌دهند.

مسمومیت سیستمیک ناشی از بی‌حسی موضعی، اغلب روی سیستم عصبی مرکزی (CNS) و قلب تاثیر می‌گذارد.

علائم اولیه CNS می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• وزوز گوش
• بی‌حسی اطراف دهان
• احساس طعم فلزی در دهان
• تغییر وضعیت ذهنی
• انقباض عضلانی
• تشنج

در نهایت، با پیشرفت علائم، ممکن است بیمار به افسردگی سیستم عصبی مرکزی (CNS) مبتلا شود. علائم قلبی می‌توانند جدای از علائم CNS یا همراه آن رخ دهند. علائم قلبی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• تاکی‌کاردی
• فشارخون پایین
• برادی‌کاردی
• فشارخون بالا

با شدیدتر شدن سمیت، ممکن است فرد علائم قلبی‌ای نظیر آریتمی (تپش قلب) و آسیستول (ایست قلبی) را تجربه کند.

سردرد پس از استفاده از داروی بی حسی موضعی

بسیاری از بیماران پس از بی‌حسی موضعی و بیهوشی عمومی، سردرد را گزارش می‌کنند. معمولاً زمانی بیمار این واکنش‌ها را تجربه می‌کند که داروی بی حس کننده به ستون فقرات او تزریق شده باشد. البته برای افرادی که بی‌حس کننده موضعی دریافت کرده‌اند هم احساس تهوع، درد، خستگی مفرط و سردردهای خفیف غیرمعمول نیست. این علائم موقت هستند و در عرض مدت کوتاهی از بین می‌روند.

اگر بعد از بی حسی دچار عوارض جدی شدید، باید با دکتر عمومی یا متخصص بیهوشی مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه‌بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی با دکتر بیهوشی وجود دارد.

میزان ماندگاری اثر داروی بیحسی

اغلب اثرات بی‌حسی موضعی به‌سرعت از بین می‌روند. اثر داروهای بیحس کننده موضعی رایج (نظیر لیگنوکائین) در حدود یک ساعت از بین می‌رود.

باید به خاطر داشته باشید که حتماً به‌درستی از قسمت بی حس شده مراقبت کنید. برای مثال، پس از درمان دندانپزشکی که دهانتان بی‌حس می‌شود از نوشیدن قهوه یا چای داغ بپرهیزید.

زمانی که نیاز باشد بی‌حسی موضعی اثر طولانی‌تری داشته باشد، پزشک از انواعی از دارو استفاده می‌کند که به‌آرامی آزاد می‌شوند یا از تزریق مداوم داروهای بیحس کننده موضعی استفاده می‌کند.

ممکن است پزشک یک بی‌حس کننده موضعی را با داروهای دیگری مانند استروئیدها، کلونیدین یا اپی‌نفرین (آدرنالین) ترکیب کند. این باعث می‌شود پروسه بی‌حسی طولانی‌تر شود.
به نقل از healthline

بیهوشی موضعی و عمومی چه تفاوتی دارند؟

برای پروسه‌های طولانی و تهاجمی به بیهوشی عمومی نیاز دارید. در این وضعیت بیمار یک گاز را از طریق ماسک تنفس می‌کند یا پزشک داروی بی‌حسی را تزریق می‌کند و بیمار به خواب می‌رود. زمانی که بیمار از خواب بیدار می‌شود، عمل جراحی تمام شده است.
بیهوشی عمومی نیاز به مراقبت تخصصی دارد. از آنجایی که بیمار بیهوش است، ضربان قلب، تنفس، اکسیژن‌رسانی و فشار خون باید بادقت بررسی شوند. ممکن است برای تنفس نیز به کمک نیاز داشته باشید.
زمانی که بیمار بیهوش است، ممکن است استفراغ کند و مواد استفراغ شده وارد ریه‌هایش شوند. این می‌تواند باعث پنومونی آسپیراسیون شود که یک وضعیت خطرناک است. برای ایمنی بیشتر، پزشک از بیمار می‌خواهد که چند ساعت قبل از بیهوشی ناشتا باشد. بیهوشی عمومی پس از ارزیابی سطح سلامتی بیمار، توسط پزشک انجام می‌شود.
از طرف دیگر بی حسی موضعی ساده‌تر است. از آنجایی که بیمار کاملاً بیدار است و تنها بخشی از بدن او بی‌حس شده است، این نوع بی‌حسی گزینه ایمن‌تری در نظر گرفته می‌شود. در این نوع بی‌حسی عوارض‌جانبی نظیر تهوع و استفراغ به اندازه بیهوشی عمومی رایج نیستند.

سوالات متداول شما

در ادامه به بررسی برخی سوالات شما می‌پردازیم و پاسخ می‌دهیم:

نتیجه‌گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

بی حسی موضعی معمولاً برای به حداقل رساندن درد طی عمل‌های جزئی استفاده می‌شود. این روش معمولاً سریع است و به‌صورت سرپایی انجام می‌شود، به همین خاطر می‌توانید در همان روز عمل به خانه برگردید.

داروهایی که به عنوان بی‌حس کننده موضعی مورداستفاده قرار می‌گیرند ایمن و موثرند و عوارض‌جانبی محدودی دارند. برای پرهیز از بروز مشکل حتماً از پزشکتان در خصوص نکات ایمنی و مراقبت‌های مربوطه سوال بپرسید. اگر در مورد هر یک از انواع بیهوشی سوالی دارید می‌توانید به‌صورت آنلاین یا تلفنی از متخصصان بی‌هوشی در پنل دکترتو بپرسید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مزایا و عوارض بی حسی موضعی، باید با متخصص بیهوشی مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه‌بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی با دکتر بیهوشی وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!

منابع: dermnetnz, verywellhealth