درهای «ارکستر ملی» به روی مخاطبان باز شد/خودنمایی در جمع جهانی‌ها

به گزارش خبرنگار مهر، کنسرت ارکستر ملی ایران شامگاه روز جمعه دوم تیرماه ۱۴۰۱ در حالی پیش روی مخاطبان قرار گرفت که این مجموعه موسیقایی وابسته به بنیاد فرهنگی هنری رودکی از مدت‌ها پیش اجرای عمومی را پیش روی مخاطبان قرار نداده بود و این کنسرت به نوعی اولین اجرای عمومی ارکستری بود که پس از برگزاری چند کنسرت ارگانی به علاقه‌مندان ارائه شد. کنسرتی که در آن علاوه‌بر اجرای آثار شنیده نشده فرهاد فخرالدینی آهنگساز و رهبر ارکستر صاحب نام موسیقی کشورمان و آهنگسازان دیگر، در برگیرنده نکات جالب توجه دیگری هم بود.

«ارکستر ملی ایران» که طی سال‌های گذشته در قالب عناوین دیگری چون «ارکستر موسیقی ملی ایران» هم فعالیت داشته، از جمله مجموعه‌های مهم موسیقی کشورمان در حوزه دولتی است که در سال ۱۳۷۷ به همت فرهاد فخرالدینی پس از مدت‌ها پیگیری و برنامه‌ریزی با هدف اجرای آثار ارزشمند موسیقی ارکسترال ایرانی تشکیل شد. فخرالدینی بنیانگذار ارکستر ملی ایران، این ارکستر را با ترکیب متناسبی از سازهای ایرانی شامل سنتور، قانون، گروه نوازندگان تار و تارباس، بربط و سازهای ضربی در کنار سازهای یک ارکستر سمفونیک بنا نهاده است.

ارکستر ملی ایران طی سال‌های گذشته رپرتوارهای مختلف و متنوعی از آثار آهنگسازان شهیر موسیقی ایرانی را در قالب آثار بی کلام و با کلام موسیقی ایرانی به صحنه برده است. کنسرت‌هایی که در آن ابتدا خوانندگان معتبر و تراز اولی چون محمدرضا شجریان و بعدها هنرمندانی چون شهرام ناظری، حسام‌الدین سراج، علیرضا قربانی، همایون شجریان، محمد معتمدی، سالار عقیلی، وحید تاج، حسین علیشاپور، پوریا اخواص، حمید خزاعی و تعدادی دیگر در آن به عنوان خواننده حضور داشتند و از این مجموعه، ارکستری را به جامعه هدف خود معرفی کردند که توانست در بسیاری از رویدادهای مهم داخلی و خارجی به عنوان یکی از مهم‌ترین نمایندگان فرهنگی کشورمان نقش ایفا کند.

شرایطی که هم در حوزه جذب مخاطب و هم در حوزه‌های دیگر کیفی و موسیقایی توانست دربرگیرنده حس و حال جالب توجهی در حوزه موسیقی جدی باشد. فرآیندی که اگرچه در این سال‌ها به دلیل مشکلات و مسائل مختلفی که گریبان گیر این ارکستر مهم شد، نتوانست مسیر ثابتی را برای خود داشته باشد، اما بدون تردید نمی‌توان از حضور و وجود این ارکستر در جریان سازی توجه مخاطب به مقوله موسیقی ملی به راحتی گذشت.

به هر حال در کنسرت شب گذشته ارکستر ملی ایران که به رهبری مهمان آرش امینی از هنرمندان شناخته شده کشورمان که چندی پیش هم از رهبری دائم ارکستر سمفونیک سازمان صدا و سیما استعفا داده بود، پیش روی مخاطبان قرار گرفت، آثاری از مرتضی حنانه، جواد معروفی، کامبیز روشن روان، بهزاد عبدی و آثار منتشرنشده فرهاد فخرالدینی در قالب بخش‌های مختلف اجرا شد.

«هزاردستان» به آهنگسازی مرتضی حنانه براساس ملودی از مرتضی نی داود، «سوئیت دشتی» به آهنگسازی جواد معروفی، «سوئیت برای قانون و ارکستر در سه قسمت» به آهنگسازی بهزاد عبدی در قالب قطعات «پرواز»، «سکوت» و «قفس» با تک نوازی قانون مژگان محمد حسینی و تک نوازی ویولن مازیار ظهیرالدینی، «هشت بهشت» به آهنگسازی کامبیز روشن روان براساس ملودی از حسن کسایی با تک نوازی پوریا شیوا فرد، «سوئیت برای قیچک و ارکستر در سه قسمت» به آهنگسازی بهزاد عبدی در قالب قطعات «کامران»، «چشمون مریم»، «به یاد ابوالحسن صبا» با تک نوازی قیچک شیما شاه محمدی و «کنسرتو برای ویولن و ارکستر در سه قسمت» به آهنگساز فرهاد فخرالدینی و تک نوازی ویولن امین غفاری قطعاتی بودند که در این کنسرت پیش روی مخاطبان قرار گرفت.

مازیار ظهیرالدینی نوازنده ویولن و کنسرت مایستر، مژگان محمدحسینی تک نواز قیچک، پوریا شیوا فرد تک نواز نی، امین غفاری تک نواز ویولن، شیما شاه محمدی تک نواز قیچک، مسیح تحویلداری، مسعود آزین و آناهیتا رمضانی نوازندگان تار، علی عابدین نوازنده سنتور، آرمین قضاتی، آذین نصرتی، علیرضا خلج اسماعیلی، موژان میرزایی، رمیصا نفیسی، سینا علیمحمدی نوازندگان ویولن یک، هادی آرزم، سانوا عندلیبی، بهنام آقاجانیان، نگین سمایی، محمدرضا نامجو، منصور صفاییان، محمدعلی غریبی نوازندگان ویولن دو، هومن اتابکی، همایون هاشم زاده، پیمان ابوالحسنی، امیرحسین طایی، جاوید پناهی نوازندگان ویولا، محمد حسین غریبی، ارسلان علیزاده، علی آقاجانی، پروشات زندآیین، غزاله شیرازی، سینا آذرآباد نوازندگان ویولنسل، سروش کاکاوند، آوا پویا کاشانی، نهال سادات ساجدی نوازندگان کنترباس، غزاله میرزاده نوازنده پیکولو، شهرام رکوعی و روشنک نوشی نوازندگان فلوت، آرین قیطاسی و فربد هوشنگی نوازندگان ابوا، سایوری شفیعی و محمد ملکی نوازندگان کلارینت، امیرحسین محمدیان و امیرملکی زاده نوازندگان فاگوت گروه نوازندگان ارکستر ملی ایران در کنسرت شب گذشته را تشکیل می‌دادند.

از نکات قابل توجهی که در تازه‌ترین کنسرت ارکستر ملی ایران علاوه‌بر حضور فرهاد فخرالدینی در جمع تماشاگران به عنوان مهمان بیشتر به چشم آمد، استقبال حداکثری مخاطبان از جدیدترین کنسرت مجموعه‌ای بود که طی ماه‌های گذشته بیشتر اوقات کاری خود را معطوف به اجراهای ارگانی و سازمانی کرده بود. اجرایی که هم‌نشینی سازهای ایرانی در کنار سازهای جهانی در قالب‌های مختلفی که برای برنامه در نظر گرفته شده بود، فضای جذاب، تماشایی و شنیدنی را برای مخاطبان فراهم کرده بود.

این در حالی بود که بخش زیادی از صندلی‌های سالن هم طی فرآیند فروش بلیت پر شده بود. به نظر می‌آید وقت آن رسیده که مدیران بنیاد فرهنگی هنری رودکی به‌عنوان متولی اصلی هدایت و رهبری اداری و اجرایی ارکسترها درباره فرآیند فروش و آمار تماشاگران این کنسرت‌ها به صورت رسمی گزارش‌های رسانه‌ای را منتشر کنند تا شبهات و حرف و حدیث‌هایی که در این زمینه وجود دارد، برطرف شود.

اگر وضعیت فعلی ارکسترهای دولتی از جمله ارکستر ملی ایران و ارکستر سمفونیک تهران در حوزه مدیریتی با شرایط صحیح‌تر و آرام تری هدایت شود، قطعاً می‌توانیم منتظر نتایج بهتری از آنچه پیش روی مخاطب قرار می‌گیرد، باشیم. فضایی که در تازه‌ترین کنسرت ارکستر ملی ایران رنگ و بویی از آن مشاهده شد و نشان داد اگر فضای با کیفیتی از رپرتوار انتخابی با تمام انتقادها و نقطه نظرات درست و اصولی هدایت شود، می‌توان دوباره به احیای این ارکستر امیدوار بود.

طبیعتاً حضور مجدد خوانندگان تراز اول موسیقی کشورمان که به دلایل مختلف حاضر به همکاری با ارکسترها نیستند و همچنین دعوت از نوازندگان ترک کرده، اخراج شده یا کنار گذاشته شده ارکسترها که حضورشان برای هر مجموعه‌ای غنیمتی بود، می‌تواند شروع کننده جریان تازه‌ای در مسیر پیش روی ارکسترهای دولتی باشد.

به هر حال طی روزهای گذشته حواشی متعددی از درون ارکسترهای دولتی وابسته به بنیاد فرهنگی هنری رودکی شنیده شد که به نظر می‌آید با توجه به نزدیکی ایام ماه‌های محرم و صفر که مخاطبان شاهد اجراهای کمتری از کنسرت‌ها هستند، می‌توان فرصت برنامه‌ریزی دقیق و هدفمندی برای ارکستر ملی ایران و ارکستر سمفونیک تهران فراهم آورد.

انتخاب مدیر هنری و رهبر دائم، انتشار برنامه سالانه یا فصلی کنسرت‌های پیش رو، ارائه توضیحات کامل و شفاف از انتخاب نوازندگان ارکسترها توسط شورای فنی ارکسترها، دعوت از نوازندگان سرشناس، بهبود شرایط استخدامی نوازندگان، ارائه گزارش‌های آماری رسمی در حوزه میزان مخاطب و فروش کنسرت‌های مرتبط با ارکسترهای دولتی و نکات متعدد دیگر از جمله این موارد هستند.