خواب رفتن و گزگز دست می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که اگر به موقع شناسایی نشوند، منجر به بیماری‌های غیرقابل جبرانی خواهند شد.

دکتر احسان شریف پور، متخصص مغز و اعصاب و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی قم در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان، در مورد عللی که سبب گزگز و خواب رفتگی دست‌ها می‌شود، اظهار داشت: اصولاً خواب رفتن، بی حسی یا گزگز دست و دیگر اندام‌ها به چند موضوع مختلف مرتبط است که برای درمان آن‌ها ابتدا لازم است علل و ریشه این بیماری را شناخت.

گرفتگی عصب محیطی

این متخصص مغز و اعصاب گفت: در برخی موارد خواب رفتن، گزگز و بی حسی دست می‌تواند بر اثر درگیری عصب محیطی باشد که هر چهار اندام بدن دچار گزگز، خواب رفتن و بی‌حسی می‌شوند. همچنین گاهی اوقات ممکن است احساس گزگز و خواب رفتن دست ناشی از بیماری‌های سیستم عصب محیطی نباشد.

گاهی اوقات دلیل بیماری‌های سیستم عصبی، محیطی نبوده بلکه به دلیل سیستم اعصاب مرکزی یعنی مغز و نخاع بوده که ممکن است به دلیل ضایعاتی که در نخاع وجود دارد یا تحت فشار قرار گرفتن نخاع، دیسک‌های گردن، کمر، پلاک‌های ام اس یا کمبود ویتامین b ۱۲ و b ۱ و بسیاری عوامل دیگر باشد.

او گفت: گاهی اوقات فقط اندام خاصی دچار احساس گزگز، بی‌حسی و خواب رفتگی می‌شود. برای مثال برخی از افراد فقط در دست چپ خود این احساس گزگز و بی‌حسی را دارند که در چنین شرایطی شک پزشک به گرفتگی عصب محیطی خواهد بود، زیرا معمولا سیستم عصب محیطی و ریشه عصبی در کنار ستون فقرات قرار دارند و ممکن است بر اثر تحت فشار بودن این عصب‌ها گزگز، خواب رفتگی و بی‌حسی دست را داشته باشیم.

سندرم تونل کارپال

شریف پور تصریح کرد: در برخی از موارد ممکن است فرد به علت التهاب، شکستگی‌های بازو، کوفتگی و ضرب دیدگی یا حتی استفاده بیش از حد از دست یا علل دیگری مانند تصادفات به دلیل آسیب‌های وارد شده به سیستم‌های عصبی، دچار گیرافتادگی کانال‌ها می‌شود. به آن سندروم تونل کارپال می‌گویند و معمولا در کانال آرنج و یا کف دست ما این مشکل را خواهیم داشت که با علائمی مانند خواب رفتگی و بی‌حسی خود را نشان می‌دهد.

او افزود: سندروم تونل کارپال که به علت گیرافتادگی عصب مدین است که یکی از عصب‌های مهم دست بوده و در انگشتان شست، اشاره و انگشت سوم و چهارم دست وجود دارد و زمانی که عصب مدین در مچ دست تحت فشار قرار گیرد، سندروم تونل کارپال ایجاد می‌شود که ابتدا سبب بی‌حسی شده و در صورت ادامه یافتن، باعث ضعف عضلات نیز خواهد شد.

عصب اولنار

او بیان کرد: عصب اولنار یک عصب حسی است و نیمه خارجی انگشت چهارم و پنجم را شکل می‌دهد که معمولا در کانال آرنج قرار دارد و ممکن است در افرادی که از دست خود بیش از حد استفاده می‌کنند، این عصب تحت فشار قرار گیرد و به مرور زمان دچار گزگز بی‌حسی و خواب رفتگی دست شود.

کمبود ویتامین‌ها و موادمعدنی

شریف پور گفت: گاهی اوقات بی‌حسی، گزگز و خواب رفتگی دست می‌تواند ناشی از کمبود برخی از مواد معدنی و ویتامین‌ها از جمله ویتامین b ۱۲ و b ۱ باشد و حتی به دلیل کمبود مواد معدنی از قبیل مس می‌تواند سبب بروز بی‌حسی در برخی از اندام‌ها شود؛ بنابراین باید علت این بی‌حسی‌ها مشخص شود که مربوط به اعصاب مرکزی یا محیطی است.

دیابت

بیماری دیابت در چند مورد می‌تواند سبب درگیری سیستم عصبی که بی‌حسی و گزگز دست شود. یکی از شایع‌ترین علل بی‌حسی به دلیل داشتن بیماری دیابت این است که دیابت به علت قند بالا و آسیبی که به عروق خونی عصب محیطی می‌زند و همچنین اثر مستقیم سمی قند بالا بر اعصاب محیطی به اکسون عصب‌ها، ابتدا بی‌حسی و گزگز در پا شروع می‌شود و بعد به دست‌ها می‌رسد که در صورت پیشرفت در مراحل بعدی می‌تواند اعضای مختلف از جمله چشم و کلیه را نیز درگیر کند که در چنین شرایطی درمان بیماری دیابت را باید اصولی‌تر پیش گرفت.

کسانی که بیماری دیابت دارند، بیشتر دچار پلی نوروپاتی از نوع حسی و حرکتی می‌شوند. همچنین دیابت می‌تواند عصب‌های کرانیال را تحت فشار قرار دهد، بنابراین بیماران دیابتی بیش از دیگر افراد مستعد ابتلا به پلی نوروپاتی خواهند بود.

او افزود: دیابت می‌تواند انواع و اقسام بیماری‌های عصب محیطی را در فرد ایجاد کند که خروجی آن می‌تواند با بی‌حسی، گزگز و خواب رفتگی دست باشد.

راه‌های درمان

او بیان کرد: مهمترین کار برای درمان بی‌حسی و گزگز دست این است که در ابتدا ریشه این بی‌حسی‌ها تشخیص داده شده و درمان شود. برای مثال زمانی که سندروم تونل کارپال وجود دارد، قرار نیست ما یک درمان کلی برای فرد را ارائه دهیم بلکه از درمان‌های علامتی مانند استفاده از دارو‌های مخصوص استفاده می‌کنیم که سبب کاهش درد می‌شوند، اما زمانی که بخواهیم به صورت اصلی و جزئی درد را درمان کنیم، باید علت اصلی این بی حسی را بیابیم.

شریف پور ادامه داد: اگر علت گزگز و خواب رفتگی دست به دلیل گرفتگی تونل کارپال باشد، استفاده از مچ بند‌های مخصوص به بیمار توصیه می‌شود و در صورت نتیجه نگرفتن می‌توان با جراحی که برشی بر روی تونل کارپال صورت می‌گیرد، فشار روی عصب را کاهش داد.

این متخصص مغز و اعصاب گفت: اگر فرد در اثر گرفتگی و گیر افتادگی کانال آرنج دچار گزگز بی‌حسی دست شده باشد، می‌توان با استراحت دادن به اندام، تزریق و در نهایت با جراحی، این عصب تحت فشار را آزاد کرد.

او افزود: همچنین ممکن است دیسک کمری و گردنی علت اصلی این گزگز بوده باشد که با ایجاد کمی تغییر در سبک زندگی و اصلاح آن یا حتی تقویت عضلات در بسیاری اوقات می‌توان درد را برطرف کرد، اما اگر با علائم شدیدتری روبرو بودیم، تنها با جراحی می‌توان این بیماری را درمان کرد.

این متخصص مغز و اعصاب اظهار داشت: همان‌طور که گفته شد به دلیل کمبود برخی از عناصر معدنی و ویتامین‌ها دچار گزگز دست می‌شویم که در چنین شرایطی با شناخت و اصلاح کمبود این ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌توان گزگز دست را برطرف کرد، اما در برخی موارد هم علت بروز خواب رفتگی می‌تواند بیماری دیابت باشد که در چنین شرایطی بر اساس فراخور هر بیماری، درمان خاصی صورت می‌گیرد. همه این موارد مستلزم این است که فرد به یک متخصص مغز و اعصاب آگاه مراجعه کرده و درمان مناسب را نیز شروع کند.