نقش برجسته ساسانی پس از بازگشت به ایران چه می‌شود؟

به گزارش ایران اکونومیست، موزه ملی ایران جایی است که معمولا اموال و اشیاء تاریخی استردادی به کشور، به آن تحویل داده می‌شود. جبرئیل نوکنده، رییس کل این موزه، روندی که این آثار در زمان بازگشت و پس از آن به ایران طی می‌کنند را این‌گونه شرح داده است: «آثار تاریخی موزه‌ای که به قصد استرداد یا برگزاری نمایشگاه از کشوری به کشوری دیگر منتقل می‌شوند، در کشور مبدأ، با حضور امین اموال /نمایندگان قانونی، بسته‌بندی و پلمب می‌شوند. با توجه به این‌که یکی از عوامل مهم در حفظ و نگهداری آثار تاریخی، شرایط محیط پیرامون آن‌ها به لحاظ دما، رطوبت نسبی، میزان آلاینده­‌های گازی، ذرات معلق هوا و آفات (حشرات و میکروارگانیسم‌ها) و غیره است، این آثار طی زمان در محیط نگهداری خود با برخی از متغیرهای فوق به پایداری می­رسند.

لذا هرگونه جابه‌جایی آثار از یک محیط به محیط دیگر ضمن آن‌که می‌تواند تنش‌هایی را به آن‌ها وارد کند، باعث انتقال آلودگی‌ها از جمله آفات از محیط اولیه به محل جدید می‌شود­. پس از انتقال، اثر به یک دوره کوتاه قرنطینه یک تا دو روز و گاه بیشتر، بستگی به نوع اثر، نیاز دارد تا بتواند به مرور خود را با شرایط آب‌وهوایی جدید از نظر دما، رطوبت و ... تطبیق دهد.

شیء در فضایی جدا از سایر اشیاء نگهداری می‌شود تا اگر از کشور مقصد یا در طول مسیر حشرات یا عناصر آفت‌زای دیگری همچون میکروارگانیسم‌ها در بسته‌بندی آن وارد شده‌اند از آن جدا شده و مطمئن شویم این حشرات وارد مخازن نمی‌شوند و همچنین به سایر آثار صدمه وارد نمی­‌کنند. موارد ذکر شده درباره آثاری که از کاوش باستان­شناسی منتقل می‌شوند نیز صدق می‌کند.

پس از گذراندن دوره قرنطینه، شئ با حضور نمایندگان قانونی/ امین اموال از بسته‌بندی خارج می‌شود و توسط کارشناس حفاظت و مرمت، گزارش وضعیت(Condition Report) آن تهیه می‌شود تا از سلامت شیء در جابجایی و سفر اطمینان حاصل شود. گزارش وضعیت با فرم تهیه شده پیش از بسته‌بندی تطبیق داده شده و سلامت فیزیکی اثر، مستندنگاری و بررسی می‌شود.»

رییس کل موزه ملی ایران که به بهانه بازگشت نقش‌برجسته ساسانی به ایران، این توضیحات را ارائه کرده است، ‌ در ادمه گفت: «درباره اشیای استردادی و حتی نمایشگاهی به امانت سپرده شده، هیأت عالی کارشناسی، آثار را از نظر اصالت بررسی می‌کنند تا بدانند آثاری که به کشور استرداد شده، اصالت تاریخی دارند یا خیر و نتیجه آن در صورت‌جلسه‌ای تنظیم می‌شود. همین امر برای آثاری که برای نمایشگاه به امانت گرفته می­‌شود نیز صادق است.

مرحله پایانی تهیه ویترین مناسب، طرح محتوایی نمایش، تنظیم زیرنویس و اطلاعات کافی درباره اثر و انجام تشریفات نمایش و رونمایی از آن است تا بتوانیم اطلاعات کافی و درست را به بازدیدکنندگان ارائه دهیم.»

نقش‌برجسته ساسانی، درحالی چهارشنبه هفتم تیرماه ۱۴۰۲ از انگلیس به ایران بازگردانده شد که بنابر اطلاعات ارائه شده از سوی وزارت میراث فرهنگی، ‌گردشگری و صنایع دستی این شیء که موزه بریتانیا تا کنون اصالت آن را تایید کرده است، ‌ در سال ۱۹۸۸ میلادی، مصادف با ۱۳۶۷ خورشیدی از ایران به امارات قاچاق شده است. این اثر سال ۲۰۰۶ از امارات خارج شده و در سال ۲۰۱۶ در فرودگاهی در لندن شناسایی و توقیف شده و سپس به موزه بریتانیا تحویل داده شده است. این موزه که پس از بررسی شیء و شناسایی مبدأ احتمالی، موضوع را به ایران اطلاع داده بود، پس از تکمیل فرآیند حقوقی و قانونی استرداد آن، در توافقی با ایران، ‌ این نقش‌برجسته را به مدت سه ماه در موزه بریتانیا به نمایش گذاشت.

مبدأ برداشت این سنگ‌نگاره هنوز معلوم نیست، ‌اما کارشناسان موزه بریتانیا احتمال داده‌اند این سنگ‌نگاره از استان فارس جدا شده است.