نباید فرصت نجات یوزپلنگ‌ها را از دست بدهیم

هفته گذشته با انتشار خبر تلف شدن یک یوزپلنگ دیگر در محور ترانزیتی میامی – سبزوار استان سمنان بر اثر تصادف با خودرو‌های عبوری، آمار رسمی تلف شدن یوزپلنگ آسیایی در این جاده در ۱۳ سال گذشته را به ۱۳ یوز رساند. البته از این میان، سه یوز محاسبه‌شده در این آمار، سه جنین در آستانه تولدی هستند که ۶ فروردین ۱۴۰۲ در شکم یوز ماده بارداری بودند که هم خودش و هم جنین‌هایش بر اثر تصادف در محور میامی – سبزوار که به جاده مرگ یوز‌ها مشهور شده است، تلف شدند.

فروردین امسال که خبر تلف شدن این یوز منتشر شد، با توجه به این که مرداد ۱۴۰۱ نیز یک توله یوز ماده دیگر در این جاده تلف شده بود و البته در فاصله سال‌های ۸۹ تا ۹۷ هم هفت یوزپلنگ دیگر بر اثر تصادف با خودرو‌های عبوری در همین جاده جان خود را از دست بودند، مسئولان ارشد وزارت راه و شهرسازی و سازمان حفاظت محیط‌زیست بازدید مشترکی را از محور میامی – سبزوار انجام دادند و پس از بررسی‌های میدانی، مصوباتی را در خصوص وظایف دستگاه‌های مختلف برای ایمن‌سازی این جاده به منظور عبور امن یوزپلنگ به تصویب رساندند.

از جمله مصوباتی که در جلسه مشترک ۲۹ فروردین ۱۴۰۲ مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت راه و شهرسازی به تصویب رسید، لزوم فنس‌کشی بخشی از حاشیه جاده میامی - سبزوار، نصب چراغ‌های روشنایی در طول جاده، کاهش سرعت مجاز خودرو‌ها به ۸۰ کیلومتر بر ساعت و نصب تعداد بیشتری دوربین کنترل سرعت در دو طرف جاده و تنظیم دوربین‌ها برای ثبت اطلاعات سرعت متوسط به جای سرعت لحظه‌ای و نصب تابلو‌های اطلاعاتی و آموزشی بیشتر در این جاده با هدف ارائه هشدار به رانندگان درباره احتمال تردد یوز بود.

در این میان، اما با وجود گذشت بیش از دو ماه از برگزاری این جلسه، به جز نصب تعدادی تابلوی هشدارآمیز و تصویب موضوع کاهش سرعت مجاز خودرو‌ها در کمیسیون ایمنی راه‌های استان سمنان، هنوز سایر اقدامات لازم برای ایمن‌سازی محور میامی – سبزوار انجام نشده است و در حالی که سیزدهمین یوزپلنگ آسیایی نیز در جاده مرگ یوز‌ها تلف شد، همچنان شاهد روند کُند اجرای وعده‌ها برای ایمن‌سازی این جاده هستیم و این در حالی است که براساس اظهارات مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست، کمتر از ۲۰ فرد از گونه در بحران انقراض یوزپلنگ ایرانی در طبیعت باقی مانده است.

وزارت راه ایمن‌سازی ایمن‌سازی جاده را در قالب یک کار اداری معمولی پیش می‌برد

در چنین شرایطی از حسن اکبری، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره علت کُند پیش رفتن اقدامات مورد نیاز برای ایمن‌سازی جاده میامی – سبزوار و آخرین وضعیت اجرای وعده‌های ارائه‌شده در این خصوص پرسیدیم و او نیز در پاسخ به خبرنگار ایلنا گفت: سازمان محیط‌زیست پیگیری‌های مستمر خود را درباره ایمن‌سازی جاده میامی – سبزوار انجام می‌دهد و بعد از بازدید میدانی ۲۹ فروردین امسال، جلسات مشترک و مکاتبات گوناگونی با مسئولان وزارت راه و شهرسازی درباره ایمن‌سازی این جاده انجام دادیم و وزارت راه نیز اقداماتی را در این زمینه آغاز کرده است، اما مساله این است که اقدامات وزارت راه در قالب یک کار اداری معمولی انجام می‌شود، ولی از نظر ما، یوزپلنگ آسیایی در وضعیت بحرانی قرار دارد.

وی افزود: با توجه به وضعیت بحرانی یوزپلنگ، ایمن‌سازی جاده میامی – سبزوار باید به صورت جهادی و با سرعتی بیشتر انجام شود. البته باید توجه داشت حتی اگر تمام اقدامات آغازشده توسط وزارت راه و دیگر دستگاه‌ها برای ایمن‌سازی این جاده به پایان برسد، بازهم خیال ما به صورت کامل از صفر شدن امکان تصادف یوزپلنگ با خودرو‌های عبوری در این محور راحت نمی‌شود، بلکه امیدواریم با انجام این اقدامات، احتمال تلفات جاده‌ای یوزپلنگ تا حد زیادی کاهش یابد؛ بخصوص که در سال جاری و در یک بازه زمانی سه‌ماهه، شاهد تلف شدن دو یوزپلنگ بر اثر تصادف در این جاده بوده‌ایم که آمار نگران‌کننده‌ای است.

این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط‌زیست تاکید کرد: وزارت راه درباره اقداماتی که برای ایمن‌سازی این جاده آغاز کرده است به ما گزارش می‌دهد و خودمان نیز با انجام مکاتبات مکرر، پیگیر انجام هرچه سریع‌تر این اقدامات هستیم؛ در حال حاضر نیز اقداماتی مثل نصب چراغ‌های روشنایی در دو طرف جاده، نصب تابلو‌های هشداردهنده و کاهش سرعت مجاز خودرو‌ها در دستور کار قرار گرفته، اما هنوز انجام هیچ‌کدام از این اقدامات به مرحله‌ای نرسیده است که اثربخشی داشته باشد.

کاهش سرعت مجاز خودرو‌ها در جاده میامی - سبزوار هنوز نهایی نشده است

اکبری با بیان این که کاهش سرعت مجاز خودرو‌ها در جاده میامی – سبزوار هنوز نهایی نشده است، گفت: ما امیدوار بودیم که موضوع کاهش سرعت مجاز خودرو‌ها در بازه زمانی کوتاه‌مدتی انجام شود، اما در این مساله نیز با یک سیکل اداری طولانی مواجه هستیم که هنوز به صورت کامل طی نشده است؛ به نحوی که ابتدا این موضوع در کمیسیون ایمنی راه‌های استان سمنان مطرح شد و به تصویب رسید، اما بازهم نیاز بود که این مساله در کمیسیون ایمنی راه‌های کشور نیز به تصویب برسد که هنوز این کمیسیون تشکیل جلسه نداده و بنابراین موضوع کاهش سرعت مجاز هنوز در سطح ملی به تصویب نرسیده است.

معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: اخیرا مکاتباتی را با مسئولان وزارت راه داشتیم و درخواست کردیم که هرچه زودتر کمیسیون ایمنی راه‌های کشور تشکیل جلسه بدهد. هم‌زمان با فرماندهان پلیس راهور نیز جلسه گذاشتیم و مکاتباتی را با فرماندهی کل فراجا انجام دادیم و توضیحات کاملی را به مسئولان پلیس راهنمایی و رانندگی ارائه دادیم و قول حمایت از موضوع کاهش سرعت مجاز خودرو‌ها را نیز به ما دادند و حتی با کمیسیون ایمنی راه‌های کشور نیز مکاتبه کردند، اما هنوز این کمیسیون تشکیل جلسه نداده است که بتواند این موضوع را تصویب و ابلاغ کند.

وی در ادامه اظهار داشت: درخواستمان از وزارت راه و پلیس راهور این است که اولا برای تشکیل جلسه هرچه زودتر کمیسیون ایمنی راه‌های کشور پیگیری کنند و ثانیا تعداد دوربین‌های کنترل سرعت موجود در جاده میامی – سبزوار در محدوده مورد نظر ما را افزایش دهند و ثالثا دوربین‌ها را روی ثبت سرعت متوسط به جای سرعت لحظه‌ای ثبت کنند تا رانندگان ناچار باشند که در تمام طول جاده سرعت خود را کاهش دهند، نه این که فقط وقتی به دوربین می‌رسند، سرعت خود را کم کنند.

فنس‌کشی بخشی از جاده؛ اقدامی مهم، اما هزینه‌بر که هنوز بلاتکلیف است

اکبری با تاکید بر این که فنس‌کشی بخشی از جاده میامی – سبزوار یکی از مهمترین اقداماتی است که می‌تواند به ایمن‌سازی این جاده برای عبور امن یوزپلنگ کمک کند، اظهار داشت: در موضوع فنس‌کشی جلساتی با مسئولان وزارت راه و سازمان راهداری برگزار شده، اما هنوز این جلسات به خروجی مطلوبی که به برنامه‌ریزی برای انجام این اقدام منجر شود، نرسیده است، چون فنس‌کشی به هزینه بالایی نیاز دارد. البته در این زمینه، با بخش‌های خصوصی و مردمی هم جلساتی را برگزار کرده‌ایم تا اگر هزینه فنس‌کشی توسط وزارت راه تامین نشد، بتوانیم با همراهی دوستداران محیط‌زیست این کار را انجام دهیم، اما هنوز این جلسات نیز به نتیجه‌ای نرسیده است.

وی در ادامه تاکید کرد: برای به نتیجه رسیدن موضوع فنس‌کشی و سایر اقدامات لازم برای ایمن‌سازی محور میامی – سبزوار، برنامه‌های تعیین‌شده باید با سرعت بسیار بیشتری اجرا شوند، زیرا اگر بخواهیم این اقدامات را در قالب یک سیکل اداری معمولی انجام دهیم، شاید فرصت کافی برای نجات یوزپلنگ نداشته باشیم، زیرا ممکن است بر اثر تلف شدن تعداد بیشتری یوزپلنگ در تصادفات جاده‌ای، بیش از پیش به جمعیت پایه یوز در طبیعت فشار وارد شود و جبران این اتفاق بسیار دشوار شود.

هم‌زمان با فنس‌کشی باید آب‌گذر‌های حاشیه جاده ترمیم و پاکسازی شوند

اکبری با بیان این که همزمان با فنس‌کشی بخشی از جاده میامی – سبزوار، باید آب‌گذر‌های موجود در حاشیه این جاده نیز ترمیم و پاکسازی شوند تا امکان عبور یوزپلنگ از آن‌ها فراهم شود، اظهار داشت: برنامه ما این است که فنس‌کشی در محور میامی - سبزوار به نقطه‌ای برای عبور امن یوز‌ها منتهی شود. در این جاده، از گذشته تعدادی پُل روی مسیل‌ها و رودخانه‌های فصلی احداث شده است که بعضی از آن‌ها پل‌های بزرگی هستند که اگر فنس‌کشی به این پل‌ها منتهی شود و لایروبی زیر این پل‌ها نیز انجام شود تا این آب گذر‌ها شرایط مناسب‌تری پیدا کنند، امکان عبور یوزپلنگ از آن‌ها فراهم می‌شود.

وی در پایان تصریح کرد: تا زمانی که فنس یا مانع مشابهی برای جلوگیری از ورود یوزپلنگ به جاده ایجاد نشود و این مانع به نقطه‌ای منتهی نشود که یوز‌ها را به صورت خودکار به زیر این پل‌ها هدایت کند، لایروبی یا مرمت این آب‌گذر‌ها به تنهایی فایده‌ای نخواهد داشت؛ بنابراین تلاش می‌کنیم که از طریق دولت یا با مشارکت بخش خصوصی، بودجه مورد نیاز برای فنس‌کشی بخشی از جاده را تامین کنیم و امیدواریم این اقدام مهم برای ایمن‌سازی کریدور عبور یوزپلنگ به ثمر بنشیند.