عشق آنلاین در ایران

برخی محققان، عشق را نوعى دلبستگى فیزیکى و شخصى می دانند که دو نفر نسبت به یکدیگر احساس می کنند. برخی دیگر نیز عشق را پدیدارشدن حسى خاص به دیگرى یا دو نفر نسبت به همدیگر تعریف می کنند که بیشترین رضایت و خرسندى را براى انسان به دنبال دارد، به طوری که طرف مقابل را بی بدیل تلقى می کند و آرزوى بودن با او را دارد.
از گذشته تا به حال، فلاسفه، ادیبان، شاعران، روان شناسان و جامعه شناسان، تعاریف متعددى را از عشق بیان کرده اند و با این که در طول تاریخ همواره به این واژه پرداخته شده، اما گویا جنبه هاى زیادى از آن، هنوز هم مبهم و مجهول باقی مانده است.
محققان کشور در یک مطالعه پژوهشی جالب، گونه های مختلف عشق آنلاین را که با توجه به گستردگی و نفوذ اینترنت، شیوع بالایی را نشان می دهد بررسی کرده و توصیه هایی را در این خصوص انجام داده اند.
به بیان محققان، براى نیاکان ما که اساسا در زمان آن ها تلفن همراه و اینترنت و فضاى مجازى وجود نداشت، دختران و پسران، عشق را در نقاط نزدیک و اطراف خود یا در روابط خویشاوندى، همسایگى یا روابط دوستانه می جستند. اما با ظهور تلگراف و سپس تلفن ثابت، رابطه هاى عاشقانه از راه دور شکل گرفت و تلفن خانگى براى مدت ها یکى از جالب ترین عرصه هایى بود که داستان هاى عاشقانه پیرامون آن مطرح می شد و پیوندهاى رمانتیک را تقویت می کرد.
اما آن دوره نیز به سر آمد و هم اینک در زمانى زندگى می کنیم که تلفن همراه، اینترنت، رایانامه، چت روم، وب گاه هاى دوست یابى و شبکه هاى اجتماعى، به مثابه فضاهایى براى پرسه زدن، وقت گذرانى، سرگرمى، دوستیابى، یافتن همزبان و همدرد و هم احساس که بتوان به او عشق ورزید، بهترین و سریع ترین امکانات را در اختیار انسان ها قرار داده اند.
در تحقیقی که با محوریت همین موضوع انجام شده است، پژوهشگرانی از دانشگاه کاشان، عشق آنلاین و گونه‌های مختلف آن را در فضای مجازی مورد کاوش و بررسی قرار داده اند. این تحقیق با مشارکت ۳۸۴ نفر از شهروندان شهر کاشان انجام شده است و به کمک پرسش نامه ساخته محققین انجام شده است.
بر اساس یافته‌های این پژوهش، امکان شکل‌گیری‌ عشق آنلاین در جامعه موردمطالعه وجود داشته و گونه‌های مختلفی از عشق آنلاین در بین کاربران شکل گرفته است.
به گفته سیدکمال الدین موسوی، استادیار و پژوهشگر جامعه‌شناسی دانشگاه کاشان و همکارش، رایج‌ترین گونه عشق آنلاین در بین پاسخ‌گویان، عشق تفریح و سرگرمی یا اصطلاحا لودوس و پس از آن، به‌ترتیب، عشق‌های حسابگرانه و همسریاب بوده‌اند. همچنین عشق‌ خیانت‌آمیز تنها چهار درصد از کل روابط رمانتیک آنلاین را در بین پاسخ‌گویان تشکیل داده است.
آنها می گویند: بر اساس نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل های آماری، گونه‌های مختلف عشق آنلاین با متغیرهایی چون سن، وضعیت تأهل، سطح تحصیلات، نوع شغل، نگرش به اینترنت، میزان تداوم دوستی اینترنتی و محیط اینترنتی دوست‌یابی رابطه دارند؛ یعنی، افراد، با توجه به این که در چه گروه سنی، تحصیلی، اشتغال و نظایر این ها قرار دارند، گونه‌های متفاوتی از عشق آنلاین را تجربه می‌کنند.
بر این اساس، با توجه بـه شکل گیرى عشق آنلاین حتى در محیط هاى سنتى کشور، سزاوار است خانواده ها، مربیان و نهادهاى مسئول، به جاى اصرار بـر فن هراسى و نگاه صرفا آسیب شـناختى بـه مساله، منـع و تعقیب هاى بی فایده را کنار بگذارند و با راهنمایى متخصصان، روشنگرى هاى ثمربخشى را در زمینـه بهسازى و سلامت روابط رمانتیک آنلاین به جامعه پیشنهاد کنند و الگوهایى سالم و ایمن از این نوع روابط را فرهنگ سازى کند.
به اعتقاد موسوی و همکارش، مشکل عمده اى که در این خصوص احساس می شـود، اساسا نداشـتن الگوهایى از رابطه سالم و ایمن در ایـن فضاست و رفع ایـن خلأ، قبـل ازهر چیز نیازمند تابوشکنى و بازشـدن فضاى گفتمانى جهـت پرداختن بـه مدل هاى مطلـوب ارتباطى در فضاى اینترنت اسـت.
آنها می افزایند: بازشدن فضـاى بحـث کمک می کند تا بـا درنظرگرفتن ایـن واقعیت که شـکل و ماهیت عشـق آنلایـن در سنین مختلف، وضعیـت های مختلف تأهل، سطوح تحصیلى گوناگون، روابط آنلایـن بلندمدت یا کوتاه مدت و عوامل دیگـرى از ایـن قبیـل یکسان نیست و تغییـر می کند، مدل هاى چندگانه اى براى ارائه الگوهاى سالم ارتباطى در مناقشات کارشناسانه طراحى شـود.
این یافته های علمی پژوهشی جالب که از معدود مطالعات در زمینه عشق آنلاین هستند، در فصل نامه مطالعات فرهنگ ـ‌ ارتباطات متعلق به پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شده اند.