چرا نباید با درمانگر خود دوستی کنید؟

سایک نیوز به نقل از نیک آرام: مراجعان، غالباً رابطه‌ای نزدیک با درمانگران برقرار می‌کنند. هر چه باشد، آن‌ها هنگام جلساتِ درمانی در اتاقی می‌نشینند و در رابطه با موضوعاتی بسیار شخصی گفت‌و‌گو می‌کنند؛ اما آیا می‌توانید با درمانگرِ خود دوستی کنید؟ اگرچه ممکن است نسبت به درمانگرتان، احساس دوستانه‌ای داشته باشید، اما درک این موضوع مهم است که نباید با او دوستی کنید یا فکر کنید که درمانگرتان، دوستِ شماست.

موضوع مورد بحثِ این مقاله، امکان دوستی بین درمانگران و مراجعان و ویژگی‌های رابطه‌ی درمانی است. این موضوع، همچنین عواملی را پوشش می‌دهد که می‌تواند بر رابطه‌ی بین درمانگر و مراجع اثرگذار باشد.

چرا درمانگر شما نمی‌تواند دوستتان باشد؟

درمانگر شما نباید یک دوستِ صمیمی باشد. زیرا این امر به چیزی می‌انجامد که رابطه‌ی دوگانه نامیده می‌شود؛ چیزی که در درمان، غیراخلاقی است.

رابطه‌ی دوگانه چیست؟

روابط دوگانه، زمانی رخ می‌دهد که افراد به صورت همزمان در دو نوع رابطه‌ی بسیار متفاوت باشند. به‌عنوان مثال، برای یک درمانگر، این امری غیراخلاقی است که یک دوست صمیمی یا خویشاوند را درمان کند. همچنین برای یک درمانگر، برقراری رابطه‌ی جنسی با مراجع، عملی غیراخلاقی محسوب می‌شود.

یکی از دشواری‌های روابطِ دوگانه این است که بروز مشکل در یک رابطه ـ مانند دوستی یا رابطه‌ی جنسی ـ می‌تواند در رابطه‌ی درمانی نیز باعث ایجاد مشکل شود. اگر از درمانگر خود به دلیل اینکه او در مهمانی‌تان شرکت نکرده است عصبانی هستید، آزادانه صحبت کردن در فرآیندِ درمان نیز برای شما دشوار خواهد شد.

روابط جنسی با مراجع، افزون بر اینکه یک رابطه‌ی دوگانه است، از قدرتِ ذاتی ـ در ماهیتِ یک‌‌جانبه‌ی رابطه‌ی درمانی ـ بهره‌ می‌برد. چنین روابطی از چند جهت غیراخلاقی محسوب می‌شوند.

درک رابطه‌ی درمانگرـ مراجع

روان‌درمانی، ضرورتاً یک رابطه نامتعادل است. شما به‌عنوان مراجع آزادانه صحبت می‌کنید و درمانگر، معمولاً این کار را انجام نمی‌دهد. این امر به منظورِ تمرکز بر مشکلات‌تان ضروری است. سوالی که پیش می‌آید آن است که اعتماد چگونه می‌تواند در چنین رابطه‌‌ی یک‌جانبه‌ای ایجاد شود؟

از آنجایی که درمانگر در مورد خود تقریباً چیزی را افشا نمی‌کند، می‌توان امیدوار بود که به او، به‌عنوان یک شنونده‌ی امن و حمایت‌گر بنگرید که به شما کمک می‌کند تا مشکلات‌تان را حل کنید، نه مشکلاتِ خودش را.

در طول دوره‌ی درمان، درمانگر با شما همکاری می‌کند تا آنچه را که به‌عنوان اتحاد درمانی شناخته می‌شود، ایجاد کند. این اتحاد، به‌عنوانِ چگونگی تعامل یک درمانگر و مراجع با یکدیگر، تعریف می‌شود؛ این نوعی پیوند است که در آن هر دو نفر به توافق می‌رسند تا در راستای اهدافِ مقرر، همکاری و یک تغییر مثبت ایجاد کنند.

ویژگی‌های این اتحاد درمانی عبارتند از:

• همدلی
• اصالت
• بینش، بصیرت، درون‌بینی
• عدم قضاوت
• اعتماد

تحقیقات نشان می‌دهد که اتحاد درمانی، نقش مهمی در نتایجِ درمان ایفا می‌کند. در حقیقت، داشتن یک رابطه‌ی خوب با درمانگر، می‌تواند بیشتر از نوعِ درمانی که به کار گرفته شده است، اهمیت داشته باشد.

خلاصه

اگر در حال حاضر تحت درمان هستید، توقع داشته باشید که درمانگرِ شما، فردی باشد که بتوانید به‌راحتی با او صحبت کنید. رابطه‌ی شما با او باید صمیمانه، خوش‌بینانه و همدلانه باشد. شما می‌توانید با درمانگرتان رابطه‌ای دوستانه داشته باشید، اما نباید با او دوست باشید.

چه چیزی رابطه‌ی درمانی را متفاوت می‌سازد؟

از دیدگاهی دیگر، دوستی، ذاتاً یک رابطه‌ی دوطرفه است. در اغلبِ روابط، افراد، به‌تدریج شروع به دردِ دل می‌کنند، همانطور که طرف مقابل نیز به‌مرور سفره‌ی دلِ خود را باز می‌کند. آن‌ها به‌عنوان دو دوست با جزئیات زندگی یکدیگر آشنا می‌شوند و تجربیاتی فراتر از حضور داشتن در اتاق درمان را به اشتراک می‌گذارند.

رابطه‌ی درمانی، برخی از ویژگی‌های دوستی را به همراه دارد. شما باید بتوانید به درمانگر خود اعتماد و با او احساسِ راحتی کنید، اما این بدان معنا نیست که این احساسات، همان چیزی هستند که در یک رابطه‌ی دوستی تجربه می‌کنید. درمان، یقیناً می‌تواند یک رابطه‌ی دوستانه باشد و این به مراجعان درگیر و رویکرد نظری درمانگر بستگی دارد.

انتقال و ضدانتقال

از لحاظ تاریخی، برخی از درمانگرانِ روان‌تحلیل‌گر، تلاش می‌کردند که هیچ جنبه‌ای از خود را برای بیمارانشان آشکار نکنند. آن‌ها معتقد بودند که این امر، بر واکنش‌های بیمار به‌شیوه‌ای مضر تحت عنوانِ انتقال تاثیر می‌گذارد.

با این حال، اغلب روانکاوان و درمانگران معاصر، اذعان می‌کنند که همواره در حال آشکارسازیِ جنبه‌هایی از خود هستند. هدف درمانگر، پنهان ساختن شخصیت خود نیست، بلکه مقصود او پروراندن نوعی از رابطه است که امکان گفت‌و‌گو و شناساییِ کامل را در مورد کلیه‌ی واکنش‌های موجود، مابین درمانگر و بیمار فراهم می‌سازد. این ممکن است برگرفته از فرآیندی باشد که آن را «انتقال» می‌نامند و شاملِ فرافکنی احساساتِ مراجع، نسبت به درمانگر است.

انتقال چیست؟

انتقال، پدیده‌ای است که در آن احساساتی که فرد نسبت به دیگر افراد مانند والدین یا شریک زندگیِ خود دارد، به صورتِ ناخودآگاه در موقعیتِ کنونی اعمال می‌شوند. این ممکن است احساس محبت، خشم یا سایر احساسات را در برگیرد.

برخی مواقع، انتقال می‌تواند مانعی برای درمان باشد؛ به‌خصوص اگر به کناره‌گیریِ فرد منجر شود. با این وجود، هنگامی که از انتقال، به‌شیوه‌‌‌ای مثبت استفاده می‌شود، به شما امکان می‌دهد تا یک اتحاد درمانیِ مثبت به وجود آورید و احساسات منفی را که ممکن است در طول درمان ایجاد شوند، کشف کنید.

درمانگران همچنین تلاش می‌کنند تا نسبت به اینکه چگونه احساسات و تعارضاتِ درونی‌شان ممکن است به مراجع فرافکنی شود، هوشیار باشند؛ پدیده‌ای که به‌عنوانِ ضدانتقال یا انتقال متقابل شناخته می‌شود.

آیا می‌توانید با درمانگر سابقِ‌ خود دوست باشید؟

هر چند این امری متداول نیست، اما دوستی می‌تواند پس از پایانِ درمان ایجاد شود. هیچ قانون یا دستورالعملِ اخلاقی از جانب انجمن روانشناسی یا انجمن روانپزشکی آمریکا در رابطه با دوستی با مراجعانِ سابق وجود ندارد.

دوست شدن با درمانگر سابق‌تان، یک وضعیت ابهام‌آلود به حساب می‌آید که چالش‌هایی را به همراه دارد. درحالی‌که این امر، صراحتاً از سوی هیئت‌های نظارتیِ حرفه‌ای، ممنوع نیست؛ اما نگرانی‌های اخلاقی‌ در میان هستند که باید آن‌ها را در نظر بگیرید.

این نگرانی‌ها، برآمده از این باور هستند که جنبه‌های انتقالیِ رابطه و عدم تعادلِ قدرت که در فرآیند درمان شکل گرفته‌اند هرگز به طور کامل ناپدید نمی‌شوند. همچنین باید این موضوع را در نظر بگیرید که آیا ممکن است بخواهید در آینده دوباره به مرحله‌ی درمان بازگردید یا خیر؟ اگر تصمیم‌تان این است که درمان را مجدداً آغاز کنید و از طرفی با درمانگر سابق‌تان دوست شده‌اید، بهتر است که برای درمان در آینده، به دنبالِ درمانگر دیگری باشید.

خلاصه

دوستی با درمانگرِ سابق، ممنوع نیست؛ اما ایده‌ی خوبی به نظر نمی‌رسد. اگر تصمیم‌تان این باشد که در آینده، دوباره به مسیرِ درمان بازگردید، این دوستی‌ ممکن است کار را دشوار سازد. رابطه‌ی شما با درمانگرتان باید با صمیمیت، حمایت و تفاهمِ مناسب مشخص شود. اگر این موارد، دوستانه باشد، ممکن است یک امتیاز مضاعف به حساب آید؛ اما فراموش نکنید که درمان با دوستی یکسان نیست. شما با بهره‌گیری از روابط شخصی و حرفه‌ای که در مسیرِ درمان شکل می‌گیرند، می‌توانید تغییراتی را که در زندگی‌تان برای آن‌ها تلاش می‌کنید بهتر رقم بزنید.

سوالات متداول درباره دوستی با درمانگر

• آیا احساس دلبستگی به درمانگرتان، طبیعی است؟

احساس دلبستگی به درمانگرتان، گاهی نتیجه‌ی انتقال است؛ درست آنجایی که احساسات شما به درمانگرتان فرافکنی می‌شود. همچنین طبیعی است که نسبت به درمانگر خود، کشش داشته باشید؛ اما مهم است تشخیص دهید که این احساس دلبستگی، با دوستی یکسان نیست.

• آیا می‌توانید با درمانگر خود در رسانه‌های اجتماعی دوست باشید؟

دستورالعمل‌های اخلاقی، مشخصاً دوستی با مراجعان را در رسانه‌های اجتماعی منع نمی‌کنند و حتی ممکن است خوب باشد که حساب‌های مربوط به کسب‌وکارِ درمانگرتان را در رسانه‌های اجتماعی و در پلتفرم‌های گوناگون دنبال کنید. با این وجود، دوست شدنِ درمانگران با مراجعان در حساب‌های شخصیِ موجود در رسانه‌های اجتماعی، عمدتاً از سوی انجمن روان‌شناسی آمریکا، منع می‌شود.

• چگونه درمانگران، بین شیوه‌ی رفتارِ خود با دوستان‌ و مراجعان‌شان تفکیک قائل می‌شوند؟

درحالی‌که برخی از درمانگران باور دارند که ایجاد کردن مرز بین کار و زندگی اجتماعی‌شان آسان است، برخی دیگر ممکن است دریابند که درست به همان روشی که با مراجعان‌شان مواجه می‌شوند، به دوستانِ خود واکنش نشان می‌دهند. برای جلوگیری از این امر، درمانگران ممکن است نیاز داشته باشند که آگاهانه تلاش کنند تا از ایفای نقشِ مشاور در مواجهه با دوستان و اعضای خانواده‌ی خود اجتناب کنند. ایجادِ مرزها و عدمِ جانبداری، از جمله استراتژی‌هایی هستند که می‌توانند در این رابطه مفید واقع شوند.