حمایت پژوهشکده شورای نگهبان از تولید آثار ادبی و هنری کودک و نوجوان با موضوع حقوق اساسی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست «کودک، نوجوان و قانون مادر» با موضوع «بررسی و شناسایی ظرفیت‌های قانون اساسی در راستای تولید آثار هنری و ادبی برای مخاطب کودک و نوجوان» با حضور حامد علامتی، مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، فرهاد فلاح، معاون فرهنگی کانون، علی فتاحی، قائم‌مقام پژوهشکده شورای نگهبان و چند تن از کارشناسان پژوهشکده شورای نگهبان، کانون پرورش فکری و فعالان حوزه کودک و نوجوان سه‌شنبه (۲۷ تیرماه) در مرکز آفرینش‌های فرهنگی‌هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد.

تبیین مبانی علوم انسانی برای کودکان و نوجوانان در تولیدات جدید کانون

فرهاد فلاح در ابتدای این نشست، دلایل ورود کانون پرورش فکری به حوزه حقوق اساسی ویژه کودکان و نوجوانان را این‌طور توضیح داد: ما در موضوعاتی ورود کرده‌ایم که در سطح جامعه تولیدات کمی برای آن وجود داشته است؛ مانند این مسئله که کودکان و نوجوانان را در مواجهه با قانون مادر یا حقوق اساسی قرار دهیم و کاری کنیم که در سنین پایین با مبانی حقوق اساسی آشنا شوند. این موضوع ضروری است؛ زیرا در کشورهای دیگر نیز تولیدات عظیم و حجیمی درباره موضوع حقوق بشر برای کودکان و نوجوانان انجام می‌شود.

معاون فرهنگی کانون به سه رویکرد کانون در این مسئله اشاره و بیان کرد: آن چیزی که برای کانون پرورش فکری انگیزه بوده، سرفصل قرار دادن سه رویکرد بوده است که به صورت جدی آنها را پیگیری خواهیم کرد. اولین رویکرد، تبیین مبانی علوم انسانی برای کودکان و نوجوانان بوده که به عنوان یک رویکرد جدی در کانون پرورش فکری به آن توجه خواهد شد. رویکرد دوم، ترویج علم و فناوری است. راجع‌به این رویکرد در حال برنامه‌ریزی هستیم و کارگروه ویژه‌ای هم با این محور تأسیس شده است و در تلاش هستیم که بچه‌ها را با زمینه‌های علم آشنا و انگیزه ورود به عرصه علم را در کودکان و نوجوانان ایجاد کنیم. وی در این‌باره افزود: ما باید از همین حالا افق‌های ویژه‌ای از حوزه علم و فناوری را برای کودکان و نوجوانان ایجاد کنیم: در حوزه رباتیک، نجوم، ریاضی، نانو و حتی هوش مصنوعی. با توجه به این رویکرد، تفاهم‌نامه همکاری بین کانون و سازمان فضایی ایران نیز قرار است انجام شود و در حال برنامه‌ریزی برای برگزاری اولین نمایشگاه فضایی برای کودکان و نوجوانان هستیم با هدف ایجاد انگیزه علم‌آموزی در آنها. در این‌باره هشت سازمان بزرگ پای کار آمده‌اند. این‌ها ظرفیت‌های پیش روی ماست که باید به خوبی از آنها استفاده کنیم.

فلاح، رویکرد سوم را راه‌اندازی مرکز رشد قرآن و معارف دینی نام برد و گفت: کانون پرورش فکری قصد ندارد به صورت مستقیم به حوزه آموزش معارف دینی وارد شود؛ بلکه می‌خواهیم ظرفیت ادبیات، هنر و فعالیت‌های فرهنگی کانون برای مواجهه غیرمستقیم بچه‌ها با موضوعات دینی و قرانی را فعال کنیم. درنهایت، براساس این سه رویکرد می‌خواهیم بچه‌ها با مبانی علوم انسانی مواجهه داشته باشند.

به فعالیت‌های ادبی و هنری با موضوع حقوق اساسی نیازمندیم

فرهاد فلاح درباره ضرورت ورود به حوزه حقوق اساسی گفت: موضوع حقوق اساسی یا قانون‌های پایه و مواجهه کودکان و نوجوانان با آن، موضوع دیگری است که باید به آن توجه داشته باشیم. ما نیازمند فعالیت‌های مختلف ادبی، هنری و فرهنگی با موضوع حقوق اساسی هستیم: مثل تولید داستان، انیمیشن، فیلم و حتی بازی. در کشورهای دیگر اردوهایی برگزار می‌شود با موضوع آموزش حقوق اساسی و در قالب بازی و اردوی دسته‌جمعی، کودکان با حقوق اساسی آشنا می‌شوند. ما نیز احتیاج داریم علاوه‌بر اردوهای فرهنگی، آموزشی و زیارتی، اردوی سناریومحور با موضوعاتی مثل حقوق اساسی داشته باشیم.

وی ادامه داد: علاقه‌مندیم به زودی نشستی در حوزه کودک و نوجوان داشته باشیم با حضور سینماگران، شاعران، نویسندگان، تصویرگران و دیگر دست‌اندرکاران حوزه کودک و نوجوان که بتوانیم موضوعات مرتبط به حقوق اساسی را در این زمینه‌ها مطرح کنیم و تولیدات خوبی در قالب‌های متنوع با موضوع حقوق اساسی و حتی حقوق بشر داشته باشیم. ما حقوق بشر اسلامی هم داریم که درباره آن تولیدات فرهنگی، ادبی و هنری صورت نگرفته است و خیلی‌ها درباره آن اطلاعاتی ندارند. امیدواریم کانون در سه حوزه حقوق اساسی، حقوق بشر اسلامی و حقوق بشر سازمان ملل تولیدات درخور توجهی داشته باشد.

معاون فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در پایان گفت: توجه و احترام به قانون پایه و قانون مادر یکی از سرفصل‌های فعالیت‌های ماست که می‌خواهیم به آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم. بحث قانون مادر و مواجهه کودکان و نوجوانان با آن، زمینه نشست‌های مختلف خواهد بود و از متخصصان حقوق اساسی و کودک و نوجوان دعوت خواهیم کرد تا نتیجه آن تولیدات متنوعی باشد. تنظیم تفاهم‌نامه‌ همکاری بین کانون و پژوهشکده شورای نگهبان نیز برای این است که گام‌های بعدی را در این موضوع محکم‌تر برداریم. هیچ متن ساده‌سازی‌شده از قانون اساسی برای کودکان و نوجوانان نداریم

علی فتاحی، قائم‌مقام پژوهشکده شورای نگهبان فعالیت در حوزه کودک و نوجوان را سخت دانست و گفت: ما از سال ۱۳۹۵ مشغول فعالیت در حوزه قانون اساسی و مواجهه کودکان و نوجوانان با آن هستیم؛ ولی سختی‌های این کار زیاد است و به این دلیل نتوانسته‌ایم خروجی مطلوبی داشته باشیم.

وی افزود: قانون اساسی مهم است و باید از سنین کودکی و نوجوانی به انسان‌ها آموخته شود؛ چرا که دربردارنده ارزش‌ها و بنیان‌های نظام فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی یک کشور است. اگر به کودکان و نوجوانان درباره ارزش‌ها و هنجارهای موجود در قانون اساسی مثل ضرورت وجود رهبر در جامعه برای تصمیم‌گیری در مواقع بن‌بست یا مسئله تقسیم کار آموزش نداده باشیم، طبیعتا آنها در دوره بزرگسالی در مواجهه با ارزش‌ها جامعه‌پذیر نشده‌اند. بنابراین باید از سنین پایین برای این حوزه برنامه‌ریزی کرد.

قائم‌مقام پژوهشکده شورای نگهبان ادامه داد: وضعیت آموزش قانون اساسی به کودکان و نوجوانان اسف‌بار است و به سه کتاب درسی در دوران مدرسه محدود شده است. در کتاب‌های غیررسمی ما هم آموزش قانون اساسی وجود ندارد. در تولیدات دیگر کشورهای دنیا با موضوع قانون اساسی آن کشورها مطالب متنوع در قالب‌های متنوع‌تر وجود دارد؛ ولی ما اساسا هیچ متن ساده‌سازی‌شده از قانون اساسی در کشور نداریم. یک نمایش‌نامه، شعر یا داستان با موضوع ارزش‌های بنیادین موجود در قانون اساسی و به‌طور ساده‌سازی‌شده، وجود ندارد.

هر فعالیت فرهنگی باید نیم‌نگاهی به مفاهیم بنیادین قانون اساسی داشته باشد

علی فتاحی ضمن اشاره به این نکته که در دنیا آموزش قانون اساسی به کودکان و نوجوانان یک فرایند است، عنوان کرد: برای اینکه ما هم بتوانیم در این حوزه فعالیت کنیم، ابتدا باید مبنایی برای آموزش قانون اساسی داشته باشیم‌؛ یعنی متخصصان حوزه کودک و نوجوان باید مسائلی را تبیین کنند: مثل اینکه شروع سن آموزش قانون اساسی به کودکان چیست. گام دوم این است که باید موازی با گام اول جلو برویم و محتوا تولید کنیم. هر فعالیت فرهنگی، ادبی و هنری باید نیم‌نگاهی به مفاهیم و ارزش‌های بنیادین در قانون اساسی داشته باشد.

وی به مسئله حمایت پژوهشکده شورای نگهبان ورود کرد و گفت: ما در این‌باره می‌توانیم دو اقدام انجام دهیم. اول اینکه اعلام می‌کنیم مجموعه پژوهشکده در هر قالبی مثل کارگاه و هم‌اندیشی و تولید محتوا، دانش قانون اساسی را به مؤلفان و فعالان حوزه کودک و نوجوان آموزش و انتقال خواهد داد. اقدام دوم نیز، حمایت از طرح‌های تولید محتوا با این موضوع برای تبدیل به اثر است.

فتاحی در پایان عنوان کرد: یکی از اقداماتی که ما طراحی کردیم و امروز می‌خواهیم نتایج آن را اعلام کنیم، فراخوانی بود با عنوان «بنیان اساسی» که طی آن، آثاری ادبی و هنری با موضوع قانون اساسی برای مخاطب کودک و نوجوان تولید شود. امروز برندگان آن رقابت اعلام می‌شود؛ اما نتیجه این رقابت آن خروجی‌ای نبود که انتظار داشتیم؛ بلکه صرفا فتح بابی شد برای چند اتفاق. یکی از آنها ارتباط برقرار کردن با کانون پرورش فکری بود و دیگری این نکته بود که برای خودِ شرکت‌کنندگان و داوران هم روشن شد که تولید محتوا در این حوزه برای کودکان و نوجوانان سخت است. لزوم توجه به اقتضائات کودکی و نوجوانی در پرداختن به موضوع قانون اساسی

حامد علامتی، مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سخن کوتاهی که داشت پرداخت هنرمندانه به موضوع حقوق اساسی را مهم دانست و گفت: بحث حقوق اساسی و نقطه اتصال آن به حوزه کودک و نوجوان مهم است و اگر بخواهیم ریشه‌یابی کنیم دو نکته دارد. یک اینکه اگر ایرانی قوی، محکم و پیشرفته می‌خواهیم حتما بایستی کودکان و نوجوانان ما با حقوق و قانون اساسی کشورشان آشنا شوند؛ منتها اقتضائات کودکی و نوجوانی داریم که باید به صورت هنرمندانه به آن پرداخته شود. نکته دوم نیز طبق مطالبه رئیس جمهور، ورود کانون به حوزه علوم انسانی بود که یکی از پایه‌های این علوم، بحث قانون اساسی است.

وی افزود: من انتظار دارم دست‌کم ظرف مدت یک سال آینده، معاونت تولید و معاونت فرهنگی کانون، در حوزه تولیدات مثل کتاب، فیلم و انیمیشن کار را به دست بگیرند و در تولید آثار اقدامات لازم و مؤثری انجام دهند. در بخش بعدی مراسم، تفاهم‌نامه‌ همکاری بین کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و پژوهشکده شورای نگهبان با هدف استفاده از ظرفیت‌های قانون اساسی به عنوان قانون مادر برای کودکان و نوجوانان، به امضای مدیرعامل کانون و قائم‌مقام پژوهشکده شورای نگهبان رسید.

بخش پایانی این نشست نیز به پرسش و پاسخ بین نویسندگان، شاعران و کارشناسان حوزه کودک و نوجوان با قائم‌مقام پژوهشکده شورای نگهبان و معاون فرهنگی کانون اختصاص یافت.