چه نهادی نمی گذارد خودروهای وارداتی بیایند؟

محمدعلی شبیری - «خبرماشین» | علی­ رغم گذشت بیش از یک سال از وعده واردات خودروهای خارجی، هنوز اثری از این محصولات در خیابان های ایران دیده نمی شود.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «خبرماشین»؛ حدود 14 ماه پیش و به صورت کاملاً ناگهانی، بیلبوردهای گران قیمت در معابر اصلی شهر، نمایش دهنده برندهای خودرساز خارجی شدند که از چند سال قبل به دلیل تحریم ها و بسته شدن واردات خودرو، بازار پرمتقاضی ایران را ترک کرده بودند؛ هم زمان اخبار متعددی از سوی مسئولین وقت وزارت صمت و سایر نهادها مبنی بر باز شدن مجدد واردات خودرو تیتر یک اکثر رسانه ها شد.

اوایل آبان ماه همان سال، بعد از کشمکش های بسیار در تصویب آیین نامه واردات خودرو و رفع ایرادات سه گانه ای که رئیس مجلس شورای اسلامی به آیین نامه وارد کرده بود، در نهایت آیین نامه واردات خودرو اصلاح و روند ثبت سفارش برای واردکنندگان واجد شرایط آغاز شد.

در گام نخست ثبت سفارش ها، وزارت صمت اعلام کرد 24 درخواست برای واردات خودرو مطرح شده است که در نهایت 7 شرکت واجد شرایط ثبت سفارش واردات خودرو شدند اما به مرور آمار شرکت های واجد شرایط افزایش پیدا کرد؛ اما با گذشت 15 روز از آغاز ثبت سفارش واردات خودرو، روند کند اجرایی عاملی شد تا مردم آنچنان به ورود خودروهای وارداتی آنهم طی چند ماه آینده خوش بین نباشند.

هم مردم و هم رسانه ها و حتی شاید خود شرکت های واردکننده هم خبر نداشتند 15 روز که زمان کمی هست، 8 ماه بعد یعنی مرداد ماه 1402 هم هنوز خبری از ورود این محصولات به بازار نیست و این روند منجر به بی ‌اعتمادی مردم به وعده‌ها شده است.

این در حالی است که بسیاری از شرکت هایی که موفق به دریافت مجوز واردات شده بودند، خیلی سریع اقداماتی مانند راه اندازی دفتر، استخدام پرسنل، اعطای نمایندگی و استانداردسازی تعمیرگاه، تبلیغات و ... را انجام و میلیاردها تومان هزینه کردند؛ همچنین رقم های بالا صرف خرید خودروهای وارداتی شده است که برخی از آن ها در حال حاضر به گمرک ایران رسیده اند و برخی دیگر همچنان در کشورهای مبدا است؛ اما با گذشت بیشتر از 8 ماه هنوز بلاتکلیف هستند.

به ادعای یکی از شرکت های واردکننده خودرو، این احتمال وجود دارد که به دلیل بلاتکلیفی، برخی از این شرکت ها، به منظور جلوگیری از ضرر و زیان بیشتر، اقدام به مرجوع کردن خودروهای وارد شده به ایران نمایند؛ یعنی خودرویی که بعد از این همه کش و قوس به گمرک رسیده بود مجددا به کشور مبدا مسترد شود؛ همچنین ممکن است برخی شرکت های دیگر ثبت سفارش های خود را تا تعیین تکلیف دقیق، کنسل کنند.

این در حالی است که طبق وعده مسئولان وزارت صمت، باید تا به امروز ۲۰۰ هزار خودروی خارجی وارد کشور می‌شد؛ وعده‌ای که باید ۱۰۰ هزار تای آن در سه ماه پایانی سال قبل و ۱۰۰ هزار تای دیگر نیز در سه ماه ابتدایی امسال محقق می‌شد. البته طبق گفته سرپرست سازمان توسعه تجارت، "حدود چهار هزار دستگاه خودرو تاکنون وارد گمرک شده و تعدادی از خودرو‌های وارداتی نیز در انتظار دریافت تاییدیه های مربوطه هستند"؛ بنابراین، هنوز با ۲۰۰ هزار خودروی وارداتی فاصله زیادی داریم.

هفته گذشته، گمرک ایران آمار خودروهای وارد‌شده به کشور تا پایان بهار امسال را اعلام کرد، آماری که مهر تاییدی بر روند بسیار کند ورود خودروهای خارجی به کشور می‌ زند. طبق آمار اعلامی از سوی گمرک که بازه زمانی ابتدای بهمن 1401 تا انتهای خرداد 1402 را در بر می‌گیرد، تنها 280 دستگاه خودرو وارد کشور شده است (منظور از واردات، ترخیص قطعی از گمرکات کشور است). گمرک البته اعلام کرده 768 دستگاه خودرو نیز در جریان طی کردن تشریفات ترخیص است. بنابراین در مجموع تعداد کل خودروهایی که پس از لغو ممنوعیت واردات خودرو در اردیبهشت سال گذشته توسط شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا، تا پایان خرداد به کشور آمده‌اند (مجموع خودروهای موجود در گمرک و ترخیص‌شده‌ها) هزار و 48 دستگاه است.

این در حالی است که در‌حال‌حاضر حدود 34 هزار نفر در انتظار تحویل گرفتن خودروی خارجی خود هستند و تا به امروز هیچ‌یک از آنها موفق به دریافت خودرو نشده‌اند. این 34 هزار نفر در اسفند سال گذشته در طرح اعلامی از سوی وزارت صمت شرکت کرده و برای خرید خودروی خارجی ثبت‌نام کردند. (پیش از این گزارشی تحت عنوان "تعداد ۱۲۰ هزار نفر برای خرید هیچی ثبت نام کردند" در پایگاه خبری تحلیی «خبرماشین» منتشر شده بود.)

چه کسی مانع ورود خودروهای خارجی شده است؟

چالش واردات خودرو از اوایل سال گذشته، به یکی از داغ‌ترین موضوعات در سطح جامعه تبدیل شد، تا جایی که دولتمردان و نمایندگان موافق آن بودند و در نهایت با چراغ سبز مجلس، آیین نامه واردات خودرو از سوی دولت ابلاغ شد؛ در ادامه، اما سنگ اندازی‌هایی را شاهد بودیم و سرانجام با اصلاح ایرادات مطرح از سوی رئیس مجلس، آیین نامه واردات خودرو سر و شکل رسمی و قانونی به خود گرفت.

علی رغم ابلاغ قانونی آیین نامه واردات خودرو و ثبت سفارش این محصولات، چه کسی مانع ورود خودروهای خارجی شده است؟ از یک سو رئیس سازمان استاندارد از تسهیل‌گری قوانین سخن می‌گوید و از سوی دیگر جلال رشیدی‌کوچی، عضو کمیسیون «شورا‌ها و امور داخلی کشور» در مجلس شورای اسلامی از سنگ‌اندازی سازمان استاندارد برای واردات خودرو‌های ویژند (برند) مانند کیا، هیوندای، میتسوبیشی و چانگان پرده برمی‌دارد و شفاف‌سازی این سازمان را خواستار می‌شود.

رشیدی‌کوچی می‌گوید: «یک سال از تصویب برنامه واردات خودرو می‌گذرد و هنوز هیچ خودرویی به کشور وارد نشده و اگر هم وارد شده، تعداد آن بسیار کم بوده است.» وی با تأکید بر پیگیری این موضوع، به تأیید خودرو‌های بی‌کیفیت داخلی از سوی سازمان استاندارد اشاره می‌کند و می‌افزاید: «سازمان استاندارد در مسیر واردات خودرو همراهی لازم را انجام نمی‌دهد. به دلیل عدم‌تأییدیه استاندارد، واردکنندگان هنوز نتوانسته‌اند خودرو‌های نو را وارد کنند و سازمان استاندارد حتی از خودرو‌های شرکتی مانند تویوتا یا نیسان نیز ایراد گرفته است.«

انتشار این خبر در حالی است که هفته گذشته رئیس سازمان استاندارد در حاشیه جلسه شورای عالی استاندارد به ریاست رئیس‌جمهور، اعلام کرد: «شرایط برای واردات خودرو‌ها به نحوی رقم خورده است که میلیون‌ها خودرو می‌توانند فوراً وارد کشور شوند و سازمان ملی استاندارد برای شکستن بازار انحصاری خودرو تلاش خود را انجام داده است.»

البته نظر شرکت های واردکننده به صحبت های جلال رشیدی‌کوچی نزدیک تر است و سازمان استاندارد را به عنوان مانعی برای محقق شدن واردات خودرو معرفی می کنند؛ البته تا این لحظه دلیل موجهی برای تاخیر صدور تاییدیه از سوی سازمان استاندارد به جز توییت مدیرکل روابط‌عمومی سازمان ملی استاندارد اعلام نشده است.

مصطفی آجورلو در یکی از شبکه‌های اجتماعی در پاسخ به ابهامات رشیدی‌کوچی و عدم‌صدور تأییدیه واردات خودرو از سوی سازمان استاندارد می‌گوید: «در سازمان ملی استاندارد ایران به خودرو‌های برند، بر اساس پارامتر‌های منطبق تأییدیه داده می‌شود. این سازمان با واردات میلیون‌ها خودروی ایمن، کیفی و استاندارد موافق است.» آجورلو با جملات طعنه‌آمیز می‌افزاید: «تأیید پراید و چند خودروی مشابه ماه‌هاست متوقف است. استانداردسازی یکی از وظایف سازمان ملی استاندارد بدون حاشیه‌سازی است.»

البته با بررسی این توییت هم به نتیجه ای برای عدم صدور تاییدیه واردات خودرو نمی رسیم و واقعاً اگر خودروهای خارجی وارد شده به کشور، توان دریافت تاییدیه ها را ندارند بهتر است به صورت رسمی و قانونی به شرکت ها ابلاغ تا در صدد رفع مشکلات قرار بگیرند.

به نظر می‌رسد اظهارات ضد‌ و‌ نقیضی که این روز‌ها در خصوص دلایل کندی واردات خودرو از سوی مجلس و سازمان استاندارد اعلام شده، نه تنها مشکلی از گره واردات باز نمی‌کند، بلکه بازار شایعات را داغ می‌کند و در نهایت موجب به‌ هم‌ ریختگی بازار خودرو می‌شود. افکار عمومی انتظار دارد این موضوع از سوی دولت پیگیری شود و ضمن رفع چالش‌ ها و دست‌ انداز‌ های موجود بر سر واردات خودرو، حق مسلم مردم که داشتن خودروی ارزان، ایمن و باکیفیت است، برای ایشان فراهم شود.