آزمایش گاز خون راه تشخیص مشکلات قلب، کلیه و ریه

آزمایش گاز خون (AGB) میزان اکسیژن و دی اکسید کربن موجود در خون و تعادل pH خون را اندازه‌گیری می‌کند. برای انجام این آزمایش، نمونه خون از شریان و نه ورید گرفته می‌شود و پرستار یا پزشک معمولا آن را در شرایط اورژانسی خاصی قرار می‌دهد. در ادامه با ما باشید تا بیشتر با آزمایش گازهای خونی، هدف و تفسیر آزمایش ABG بیشتر آشنا شوید.

در این آزمایش سطح اکسیژن و دی اکسید کربن اندازه گرفته می‌شود. اگر پزشک آزمایش ABG را برای شما تجویز کرده است، بهتر است در مورد نحوه آزمایش و نکات مهم قبل آن از پزشک سوال کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان به صورت حضوری، تلفنی یا آنلاین در ارتباط باشید.

آزمایش گاز خون چیست؟

این آزمایش، نوعی تست خون است که در آن سطح اکسیژن و دی اکسید کربن بررسی و محاسبه می‌شود. میزان اسیدیته و بازی خون یعنی تراز pH خون هم با آزمایش ABG مشخص می‌شود. بدن به صورت طبیعی میزان اکسیژن و دی اکسید کربن موجود در خون را دقیق تنظیم می‌کند؛ چرا که میزان اکسیژن پایین خون (هیپوکسمی) منجر به مشکلات جدی زیادی شده و به اندام‌های بدن به‌خصوص قلب و مغز آسیب می‌رساند. پزشک با کمک این آزمایش می‌تواند شرایط و بیماری‌های تاثیرگذار روی سیستم تنفسی، گردش خون و فرایند متابولیسم و گوارش را به‌خصوص در شرایط اورژانسی تفسیر کند.

متن انگلیسی:
An arterial blood gas (ABG) test is a blood test that requires a sample from an artery in your body to measure the levels of oxygen and carbon dioxide in your blood
ترجمه متن:
این نوع از آزمایش، نوعی تست خون است که سطح اکسیژن و دی اکسید کربن موجود در خون را از طریق شریان محاسبه می‌کند.

my.clevelandclinic

آزمایش گاز خون شریانی

آزمایش گاز خون شریانی تعیین می‌کند که ریه‌ها تا چه اندازه می‌توانند اکسیژن را به خون انتقال داده و دی اکسید کربن خون را حذف کنند. این آزمایش می‌تواند عدم تعادل در pH خون، دی اکسید کربن و اکسیژن را در بیماری‌هایی مثل نارسایی قلبی، کلیوی، مسمومیت شیمیایی و دیابت کنترل نشده تشخیص می‌دهد. پزشک در صورت مشاهده علائم نارسایی قلب و سایر بیماری‌ها این نوع از آزمایش را تجویز می‌کند که نمونه خون فقط باید از شریان‌ها گرفته شود.

آزمایش گاز خون وریدی

این شیوه از آزمایش برخلاف نوع شریانی که صرفا نمونه خون از شریان برداشته می‌شود، از نمونه خون هر قسمتی از دستگاه گردش خون از جمله شریان‌ها، رگ‌ها یا مویرگ‌ها استفاده می‌کند.

هدف از آزمایش گاز خون چیست؟

هدف از انجام این آزمایش تعیین میزان دقیق دی اکسید کربن و اکسیژن خون برای تشخیص درست کار کردن کلیه‌ها و ریه‌ها و تشخیص و مدیریت بیماری‌های حاد است. در صورتی که بیمار علائمی مثل عدم تعادل pH خون، اکسیژن یا دی اکسید کربن داشته باشد، پزشک تست گاز خون شریانی را تجویز می‌کند. از دیگر اهداف آزمایش AGB تشخیص بیماری‌های کلیوی، ریوی و متابولیک است.

چه زمانی آزمایش گاز خون درخواست می شود؟

در صورتی که پزشک علائم زیر را در فردی مشاهده کند احتمالا درخواست چنین آزمایشی می‌دهد:

• حالت تهوع: علت حالت تهوع می‌تواند مشکلات قلبی یا کلیوی باشد.
• گیجی
• مشکل تنفسی و تنگی نفس: بیماری‌های مختلفی علت تنگی نفس هستند و باید برای تشخیص آن میزان اکسیژن و دی اکسید کربن خون مشخص شود.

آزمایش گاز خون در کودکان برای چیست؟

آزمایش گاز خون شریانی در کودکان با هدف بررسی مشکلات تنفسی و ریوی شدید و جدی انجام می‌شود تا اینکه مشخص شود درمان بیماری ریوی در کودکان جواب داده است یا خیر. این تست همچنین مشخص می‌کند که ریه‌ها، قلب، یا کلیه‌های کودک درست کار می‌کنند یا خیر.

متن انگلیسی:
An arterial blood gases test is done to: Check for severe breathing and lung problems. See how well treatments for lung problems are working
ترجمه متن:
آزمایش گازهای خون شریانی به این منظور انجام می‌شود که مشکلات شدید تنفسی و ریوی بررسی شده و تاثیر درمان مشکلات ریوی مشخص شود.

myhealth.alberta

قیمت آزمایش گاز خون

قیمت و هزینه این آزمایش بسته به آزمایشگاه و تجهیزات مورد استفاده و منطقه جغرافیایی کمی متغیر خواهد بود.بهتر است برای اطلاع از قیمت دقیق آن با آزمایشگاه مربوطه تماس بگیرید.

نحوه خواندن برگه آزمایش گاز خون

پزشک به کمک نتیجه این آزمایش می‌تواند بیماری‌های مختلف را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز کند. تست گاز خون برای اندازه‌گیری pH خون، بی کربنات، اشباع اکسیژن، فشار اکسیژن و دی اکسید کربن انجام می‌شود. اعداد به‌دست آمده در بازه زیر نرمال هستند:

• pH خون شریانی: ۳۸/۷ تا ۴۲/۷
• اشباع اکسیژن: ۹۴ تا ۱۰۰ درصد
• بی کربنات: ۲۲ تا ۲۸ میلی اکی والان در لیتر
• فشار جزئی اکسیژن: ۷۵ تا ۱۰۰ میلیمتر جیوه
• فشار جزئی دی اکسید کربن: ۳۸ تا ۴۲ میلیمتر جیوه

تفسیر نتیجه آزمایش گازهای خونی

تفسیر نتیجه این نوع از تست‌ها باید توسط پزشک متخصص یا فرد مجربی در حوزه تفسیر آزمایش ABG انجام شود. نتایج این آزمایش‌ها به شکل زیر است:

خون	بی‌کربنات	فشار دی اکسید کربن	وضعیت	علت رایج
کمتر از 7.4	پایین	پایین	اسیدوز متابولیک	نارسایی کلیه، شوک، کتواسیدوز دیابتی
بیشتر از 7.4	بالا	بالا	آلکالوز متابولیک	استفراغ مزمن، پتاسیم خون پایین
کمتر از 7.4	بالا	بالا	اسیدوز تنفسی	بیماری های ریوی از جمله پنومونی یا COPD
بیشتر از 7.4	پایین	پایین	آلکالوز تنفسی	نفس کشیدن خیلی سریع، درد یا اضطراب

تفسیر نتیجه آزمایش گاز خون

عوارض بالا بودن گاز خون

بالا رفتن دی اکسید کربن در خون باعث به وجود آمدن هیپرکاپنیا یا هیپرکاربیا شده و معمولا به‌خاطر مشکلات تنفسی، بیماری ریوی و بیماری مزمن COPD ایجاد می‌شود. عوارض بالا بودن گاز خون عبارتند از:

• آپنه خواب
• اختلال عصبی
• مشکلات عضلانی
• آسم: برای پیشگیری از آسم باید سریعا به متخصص ریه مراجعه کنید.

عوارض پایین بودن گاز خون

برهم خوردن تعادل گازهای خونی و پایین آمدن میزان اکسیژن خون باعث به وجود آمدن هیپوکسی شده و عوارض جدی به دنبال دارد ازجمله:

• افسردگی و اختلال خلقی
• سردردهای مزمن
• فشار خون بالا (اختلال در تعادل گازهای خونی می‌تواند علت فشار خون بالا باشد.)
• خستگی مزمن
• فشار خون ریوی (اگر می‌خواهید بدانید که آیا فشار ریه خطرناک است، این مطلب را مطالعه کنید.)
• ضربان قلب
• نارسایی قلبی

اکسیژن خون چند باعث مرگ می شود؟

سطح اکسیژن طبیعی در افراد سالم باید بین 90 تا 100 باشد، اگر میزان اکسیژن از این عدد پایین‌تر بیاید کمبود اکسیژن باعث حس سنگینی، تنگی نفس و خواب آلودگی می‌شود. سطح اکسیژن پایین‌تر از 70 در افراد میانسال به‌خصوص آن‌هایی که دخانیات مصرف می‌کنند خطرناک است و اگر ادامه پیدا کند ممکن است فرد به کما برود.

نحوه انجام آزمایش گاز خون

برای انجام این نوع از آزمایش باید نمونه کوچکی از شریان مچ دست، کشاله ران، بازو یا خط شریانی گرفته شود. برای آزمایش گاز خون وریدی هم نمونه خون از ورید گرفته می‌شود. محل تزریق را ضدعفونی می‌کنند و بعد از اینکه پرستار شریان را پیدا کرد، سوزن را داخل برده و خون را بیرون می‌کشد.

از آنجایی که شریان‌ها ماهیچه نرم‌تری نسبت به رگ‌ها دارند درد این تست نسبت به درد بیرون کشیدن خون از رگ بیشتر است. پس از گرفتن نمونه خون، سوزن را بیرون کشیده و محل تزریق را پانسمان می‌کنند. سپس نمونه را حداقل 10 دقیقه بررسی می‌کنند تا دقت نتیجه عمل تضمین شود.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

آزمایش گاز خون (ABG) سطح اکسیژن و دی اکسید کربن در خون، و pH خون را تعیین می‌کند. این تست که به آن آزمایش گاز خون شریانی می‌گویند مشخص می‌کند که ریه‌های هر فرد تا چه حد توانایی انتقال اکسیژن به خون و دفع دی اکسید کربن از خون را دارد. عدم تعادل گازهای خون نشانه وجود بیماری‌هایی مثل نارسایی کلیوی، نارسایی قلبی، دیابت کنترل نشده، مسمومیت شیمیایی، مسمومیت دارویی و خونریزی داخلی است که پزشک در صورت تشخیص این عدم تعادل آزمایش را برای شروع درمان تجویز می‌کند.

اگر قرار است این آزمایش را انجام دهید باید با پزشک عمومی، دکتر قلب یا متخصص ریه مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین دکتر قلب و عروق، مشاوره آنلاین دکتر عمومی و مشاوره آنلاین متخصص ریه وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!

سوالات متداول شما

در ادامه به بررسی سوالاتی می‌پردازیم که پیش از این از متخصصین دکترتو پرسیده بودید.

منابع: my.clevelandclinic، webmd، msdmanuals، myhealth.alberta