نتانیاهو به دنبال فرافکنی مشکلات داخلی به خارج از کشور است

فرارو- اعتراض‌ها به تصویب لایحه جنجالی تغییرات قضایی در اسرائیل همچنان ادامه دارد. روزنامه «یدیعوت آحرونوت» نوشته است که «دشمنان، تابستان ۲۰۲۳ را نقطه ضعف تاریخی اسرائیل می‌پندارند.» طرح دولت راست‌ِ افراطی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل برای سلب برخی اختیارات قضات دادگاه عالی، باعث شده حتی متحدان اسرائیل، نظیر ایالات متحده نیز نسبت به آن ابراز نگرانی عمیق کنند.

به گزارش فرارو، ارتش اسرائیل اخیرا، در نامه‌ای به نتانیاهو تأکید کرده که جمهوری اسلامی ایران و حزب‌الله وضعیت فعلی دولت نتانیاهو را «فرصتی تاریخی» برای تغییر وضعیت استراتژیک در منطقه می‌دانند. خبرگزاری رویترز نیز در گزارشی مدعی شده است مقامات جمهوری اسلامی ایران و حماس به تازگی درباره بحران داخلی اسرائیل گفتگو کردند، اما تصمیم گرفته‌اند دخالت نکنند تا به نتانیاهو کمک نشود. بر اساس این گزارش، مقامات جمهوری اسلامی ایران و حماس در این نشست به این نتیجه رسیدند که اسراییل در نتیجه بحران تضعیف شده است.

در میانه بحران‌های داخلی اسرائیل و حساسیت‌های پیرامون این وضعیت، دو کشور اسرائیل و ایالات متحده رزمایشی مشترک نیز برگزار کردند. ارتش اسرائیل در بیانیه‌ای اعلام کرد که در این رزمایش که "جونیپر اوک" نامیده شده، نیروی هوایی اسرائیل حملات هوایی علیه «اهداف استراتژیک در عمق» انجام می‌دهد.

با توجه به شرایط فعلی اسرائیل و تاثیر این شرایط بر تحولات منطقه‌ای و بین الملل، مهران کامروا استاد علوم سیاسی و مدیر مرکز مطالعات بین المللی و منطقه‌ای (CIRS) در دانشگاه جورج تاون قطر در گفتگو با فرارو به پرسش‌هایی در این زمینه پاسخ داده است:

فرارو: با توجه به افزایش اعتراضات در اسرائیل نسبت به اصلاحات قضایی و تضعیف جایگاه دولت بنیامین نتانیاهو، ارتش اسرائیل به نتانیاهو هشدار داده که ادامه این روند برای ایران و حزب‌الله «فرصتی تاریخی» فراهم می‌کند، نظر شما در خصوص این موضوع چیست؟ آیا ممکن است دولت اسرائیل برای فرافکنی دست به اقدامی علیه ایران بزند؟

کامروا: این هشدار ارتش اسرائیل را بیشتر شبیه به یک مانور سیاسی می‌بینم تا یک تحلیل عمیق و صحیح از موقعیت. اتفاقا به اعتقاد من، نتانیاهو برای آن که موقعیت خود را تقویت کند و تا جایی که ممکن است، افکار عمومی را از مشکلات خود منحرف و به قول شما فرافکنی کند، احتمال دارد یا به جنوب لبنان و نیرو‌های حزب الله حمله هوایی کند.

درواقع در شرایطی که نتانیاهو تحت فشار قرار گرفته است، موقعیت برای ایران و حزب الله حساس‌تر خواهد شد، چون اسرائیل تلاش می‌کند با هر روشی از فشار خارج شود؛ بنابراین هشداری که ارتش اسرائیل به نتانیاهو داده بیشتر نشان دهنده دو قطبی شدن جامعه، سیاست و دستگاه نظام سیاسی اسرائیل است تا این که یک تحلیل واقع گرایانه نسبت به موقعیت باشد. وقتی از بیرون به شرایط داخل اسرائیل نگاه می‌کنیم، احساس می‌شود نتانیاهو در موقعیت ضعف شدیدی قرار دارد، اما هنوز به آن مرحله نرسیده است که خطری جدی تهدیدش کند.

معمولا ارتش اسرائیل یا نهاد‌های نظامی این کشور، امنیت اسرائیل را که حکم حیات را دارد، به خطر نمی‌اندازند. امنیت این کشور مسئله مرگ و زیست این کشور است و معمولا سعی می‌کنند فارغ از سیاست، حیات اسرائیل را به هر شکلی شده حفظ کنند.

فرارو: با وجود برخی اختلاف‌های اخیر بین بایدن و نتانیاهو، رزمایش مشترک نیرو‌های ویژه اسرائیل و آمریکا انجام شد، هدف از این مانور را چه می‌بینید؟ آیا این مانور با هدف نشان دادن همبستگی دو کشور در قبال ایران بود یا حل نگرانی از بحران‌های داخلی اسرائیل؟

کامروا: بله رزمایش مشترک نیرو‌های آمریکایی و اسرائیلی در شرایطی رخ داد که بین بایدن و نتانیاهو اختلاف‌هایی وجود دارد. به لحاظ شخصی روابط بایدن و نتانیاهو بسیار متفاوت از روابط نتانیاهو و ترامپ است و آن روابط صمیمی، دوستانه و خانوادگی خاصی که بین نتانیاهو و ترامپ می‌دیدیم، بین نتانیاهو و بایدن نمی‌بینیم. اسرائیل و عربستان سعودی نخستین کشور‌هایی بودند که ترامپ پس از رسیدن به مقام ریاست جمهوری به آنجا سفر کرد.

مشخص است که روابط بایدن و نتانیاهو سرد و رسمی است. هر دو نفر به لحاظ سیاسی به شدت اختلاف نظر دارند و به لحاظ شخصی نیز اشتراکاتی ندارند. اما هیچ یک از این موارد دلیل نمی‌شود که حمایت بی قید و شرط آمریکا از اسرائیل از بین رفته باشد یا کمتر شده باشد. روابط سرد این دو مقام رسمی، خدشه‌ای بر اهداف نظامی و سیاسی مشترک دو کشور نخواهد گذاشت. این اهداف در زمان ریاست جمهوری یا نخست وزیری هر شخصی در دو کشور ثابت می‌ماند.

رابطه مخصوص (Special relationship) که بین دو کشور وجود دارد، نهادینه است و به علت فعالیت لابی‌های مختلف، روابط تاریخی و ضوابط فرهنگی و تاریخی که بین دو کشور است، همچنین به علت این که سیستم‌های سیاسی دو کشور به ویژه در چند دهه اخیر به شکل ارگانیک به هم پیوسته اند و نزدیکی روابط، از یک سو و از سوی دیگر به علت خصومت عمیق و شدید هر دو کشور علیه ایران، معتقدم بعید است که اختلاف نظر‌های شخصی بین رئیس جمهور ایالات متحده و نخست وزیر اسرائیل، باعث خدشه بین روابط بینیادین دو کشور شود.

رزمایش اخیر نیز مهر تاییدی بر این موضوع است که هر چه به لحاظ ایدئولوژیک و اعتقادی بین مقامات دو کشور اختلاف باشد، ولی پشتیبانی آمریکا از اسرائیل به ویژه در حوزه امنیتی و دفاعی تغییر نمی‌کند.

فرارو: در میانه بزرگ‌ترین بحران داخلی در اسرائیل، اخیرا خبرگزاری رویترز، مدعی شد که دیدار «محرمانه‌ای» بین چند مقام جمهوری اسلامی ایران با اعضای گروه حماس برای بررسی بحران در اسرائیل انجام شده است. در صورت صحت این ادعا، آیا این موضوع می‌تواند زنگ خطری برای دولت بی بی باشد؟

کامروا: بدون شک اگر چنین جلسه‌ای شکل گرفته، یک زنگ خطر مهم و جدی برای نتانیاهو است. این را باید در نظر بگیریم که دولت نتانیاهو، تهدید‌هایی که از سوی ایران، حماس یا حزب الله دریافت می‌کند، بسیار بزرگ‌تر از چیزی که هست نشان می‌دهد؛ بنابراین کوچکترین جلسه آن‌ها را، حتی اگر به مسائل اسرائیل ربط مستقیمی نداشته باشد، در اسرائیل بازتاب رسانه‌ای و سیاسی گسترده خواهد داشت.

بدون شک نتانیاهو سعی خواهد کرد، مشکلات سیاسی داخلی اسرائیل را با روش‌های مختلف به خارج از کشور خود فرافکنی کند. اگر خبرنگار رویترز چنین ادعایی را مطرح کرده و اگر واقعا این جلسه برگزار شده، پس سازمان‌های امنیت و اطلاعات اسرائیل نیز از این جلسه مطلع هستند. شک نکنید که اگر محتوای این جلسه مبتنی بر به خطر افتادن امنیت اسرائیل بود، نتانیاهو تمام تلاش خود را می‌کرد تا از برگزاری جلسه نهایت سوءاستفاده را ببرد و آن را بزرگ‌تر از چیزی که هست نشان دهد.

در حال حاضر قطب ایدئولوژیک سیاست اسرائیل، شدیدا به سمت راست متمایل شده است. زمانی در اسرائیل حزب کارگر وجود داشت که شعار «زمین برای صلح» را می‌دادند. آن‌ها می‌گفتند که حاضریم زمین بدهیم، اما صلح داشته باشیم. اکنون آن طرز فکر که معتقد بود برای ثبات اسرائیل کمی زمین بدهیم، کاملا از بین رفته و به ندرت شنیده می‌شود. اکنون، هم جامعه اسرائیل و هم بدنه سیاسی این کشور، به طرف راست افراطی گرایش دارند.

نکته مهم این است که اپوزیسون نتانیاهو، از سمت راست است و این در حالی است که خود نتانیاهو شدیدا راست گرا است. ولی احزابی که برای وی به لحاظ سیاسی تهدیدزایی می‌کنند، از نتانیاهو راست‌تر هستند. این نکته‌ای بسیار بسیار مهم است که سیر تحولات سیاسی و ایدئولوژیک اسرائیل را در نظر داشته باشیم و توجه کنیم که در یکی دو دهه اخیر به شکل متداوم به سمت راست حرکت می‌کنند.

این راست گرایی نه تنها عواقب سنگینی برای فلسطین و فلسطینیان داشته و به لحاظ جغرافیایی آنان را تحت فشار قرار داده است، بلکه برای کشور‌هایی مانند لبنان و ایران نیز تبعاتی دارد. اسرائیل در سایه همین افکار افراطی، بار‌ها ایران و حزب الله را به حمله نظامی تهدید‌های ضمنی کرده است، اگرچه این اتفاق تا کنون رخ نداده، اما لازم است بدانیم که جامعه اسرائیل و بدنه سیاسی اسرائیل با افکار افراطی راست خود، به سمت این نوع اقدامات گرایش دارد.