وقتی بعثی‌ها شکست‌شان را در قدس 5 منکر شدند

خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب_ الناز رحمت نژاد: عملیات قدس ۵ آخرین عملیات از سلسله عملیات قدس است که در تاریخ ۱۵ مرداد سال ۱۳۶۴ ساعت ۲۳ با رمز «یا علی‌بن ابی‌طالب (ع)» در جبهه جنوبی «هورالهویزه» با تلاش دلاورمردان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از تیپ الغدیر یزد آغاز شد که به آزادسازی ۳۰ کیلومترمربع از خاک میهن و به غنیمت گرفتن مقدار زیادی از مهمات عراق انجامید.

نقشه این بود که ابتدا تیم شناسایی، تیم تخریب و تیم غواصی به عنوان جلودار با پاکسازی آبراه‌ها از سیم‌های خاردار و مین‌ها و بشکه‌های انفجاری و با غافلگیر کردن نگهبانان، خط دشمن را بشکنند و بعد با صدای تکبیر آن‌ها، نیروهای اصلی سوار بر قایق حمله خود را شروع و مواضع دشمن را منهدم کنند و سرانجام کار تصرف و پاکسازی کل منطقه هدف را به اتمام برسانند.

با توجه به سالروز عملیات قدس ۵ فرصتی دست داد تا به مرور و بازخوانی این عملیات بپردازیم که مشروح آن در ادامه این گزارش می‌آید؛

عملیات «قدس ۵» برای تکمیل پیروزی‌های عملیات قدس ۱ و ۲ در نظر گرفته شد و هدف از انجام آن، تصرف پاسگاه «الیج» واقع در «هورالهویزه» و نزدیک شدن به «البیضه» بود.

پس از کسب آمادگی‌های لازم نیروهای عمل‌کننده در ساعت ۱۸ تا ۱۹ روز ۱۳۶۴/۵/۱۵ حرکت خود را به طرف دشمن آغاز کردند.

نیروها در سه محور حضرت رسول (ص)، حمزه و امام‌علی (ع) بدون هیچ حادثه‌ای ظرف ۳۰ تا ۶۰ دقیقه به نزدیکی دشمن رسیدند و به دلیل عدم اعلام آمادگی محور امام‌علی (ع) متوقف شدند. در این زمان نیروهای دشمن یک‌سره و بدون هدف به اطراف خود تیراندازی می‌کردند.

سرانجام محور امام‌علی (ع) در ساعت ۲۳ پس از پی‌گیری فرماندهی تیپ و انتظار چند ساعته دو محور دیگر، اعلام آمادگی کرد که بلافاصله با قرائت رمز عملیات «یا علی بن ابی طالب» آغاز درگیری اعلام شد و محورها اقدامات خود را شروع کردند.

در محور حضرت رسول (ص) ابتدا سه غواصی که تا نزدیک پاسگاه دوم الیج رفته بودند با شنیدن رمز عملیات بلافاصله با پرتاب نارنجک و انهدام چند سنگر، خود را به پاسگاه رساندند و پس از ۳۰ دقیقه درگیری سرانجام با رسیدن سایر نیروهای کمکی موفق به تصرف پاسگاه شدند.

لازم به توضیح است که از ابتدای شروع درگیری، نیروهای بلم سوار در انتظار تکبیر غواص‌ها بودند. غواص‌ها نیز در نظر داشتند وقتی جای پای مناسبی گرفتند، تکبیر بگویند، به همین دلیل پس از یک درگیری سه نفره نیم ساعته با کمک سه غواص دیگر تا حدودی موفق به سقوط پاسگاه شدند و پس از آن با تکبیر خود نیروهای تک‌ور را فرا خواندند که بلافاصله نیروها سوار بر بلم، خود را به پاسگاه رساندند و با درگیری مختصری پاسگاه را پاک‌سازی و به تصرف خود درآوردند.

در محور حمزه سیدالشهدا غواصان پس از حرکت در محوطه باز، با صدای تکبیر نیروهای عمل‌کننده در پاسگاه مجاور مواجه شدند و قبل از رسیدن به پاسگاه بر اثر عجله و دستپاچگی تکبیر گفتند که باعث هوشیاری و شروع تیراندازی دشمن گردید. در این تیراندازی نیروهای غواص و تعدادی از نیروهای تک‌ور شهید و مجروح شدند. در این محور تنها ۴ نیروی اطلاعات و عملیات سالم ماندند که داخل آب بدون سلاح، در دید دشمن قرار داشتند.

در این وضعیت باقی‌مانده نیروها مصمم شدند به هر صورت عملیات در این محور را اجرا کنند. این ۴ رزمنده در یک اقدام ابتکاری و توأم با ریسک، ابتدا طوری وانمود می‌کنند که قصد پناهنده شدن دارند لذا پس از رساندن خود به مواضع عراقی‌ها، با سرعت عمل یکی از برادران و مسلح شدن وی، درگیری آغاز شد و در نهایت پس از سقوط پاسگاه، ۱۸ تن از عناصر دشمن را اسیر کردند.

نیروهای محور امام علی (ع) نیز با اعلام رمز عملیات، درگیری خود را با پرتاب نارنجک و شلیک گلوله آغاز کردند و توانستند خیلی سریع به اهداف خود دست یابند و پاسگاه فرماندهی (گروهان) را نیز از همان ابتدا با شلیک یک آرپی‌جی منهدم کنند و در اختیار خود بگیرند.

در مجموع نیروهای تیپ ظرف یک ساعت درگیری موفق شدند علاوه بر تصرف کامل پاسگاه الیج، کمین‌ها و پاسگاه‌های اطراف آن را تا ۱/۵ کیلومتری البیضه پاک‌سازی کنند و در آبراه اصلی، در ۲ کیلومتری البیضه، ضمن ایجاد موانع و کمین مستقر شوند.

در پایان عملیات قدس ۵ که ۳۸ نفر در آن به شهادت رسیدند، حدود ۳۰ کیلومتر مربع از هور به دست نیروهای ما افتاد و پاسگاه الیج (هدف اصلی) و پاسگاه‌های فرعی اطرافش از آن ما شد. طبق اطلاعات موجود ۱۸ نفر از عراقی‌ها نیز به اسارت نیروهای ما درآمدند و ۵۱ نفرشان هم در درگیری‌ها کشته شدند.

عملیات فرعی تیپ امام حسن (ع)

در کنار تیپ الغدیر، تیپ امام حسن (ع) مأموریت داشت در دو آبراه نهروان و مقداد پس از انهدام کمین‌های دشمن در نزدیکی آنها مستقر شود تا ضمن منهدم کردن عناصری از دشمن، جناح چپ الغدیر را تأمین نماید.

هم‌زمان با تیپ الغدیر نیروهای تیپ امام حسن (ع) نیز وارد عمل شدند. در ساعت ۲۳ اولین نیروها در محور نهروان به هدف خود رسیدند و با یک کمین منهدم شده مواجه شدند. (احتمالاً به وسیله گلوله توپ از بین رفته بود.)

لحظاتی بعد رزمندگان محور مقداد نیز به هدف خود نزدیک شدند و پس از برخورد با کمین خالی دشمن آن را منهدم کردند. تیپ امام حسن (ع) با دستیابی نسبی به اهداف خود، در امتداد خط تیپ الغدیر به پدافند و تحکیم مواضع مشغول گردید.

رسانه‌های ما خبر اجرا و موفقیت عملیات قدس ۵ را همان روز (شانزدهم مرداد) رسانه‌ای کردند و درباره آنچه در هور روی داده بودند نوشتند. اما خبرگزاری رسمی رژیم بعث صحت خبر منتشرشده از سوی ایران را رد کرد و اساساً منکر وقوع درگیری، ایجاد تغییر و تحولی در آن منطقه شد. حتی در گزارشی به نقل از خبرنگار خود در شرق دجله کوشید اصل ماجرا را نفی و پنهان کند. اما رسانه‌های دیگر دنیا، از فرانسه گرفته تا آلمان و حتی رادیو اسرائیل، عملیات را پوشش خبری دادند و به نوعی با نقل خبر منتشرشده از طرف ایران، آن را تأیید کردند. گفتند عملیات، هرچند عملیاتی کوچک در منطقه‌ای محدود بوده است، اما در آستانه نشست فوق‌العاده سران کشورهای عرب – و تلاش‌های سیاسی عراق برای دریافت کمک‌های بیشتر از دولت‌های عرب – انجام گرفته است. گفتند ایرانی‌ها حدود ۵۰ کیلومتر مربع از مرداب‌های ناحیه شمالی هورالعظیم را تصرف کردند و نیروهای عراقی را از آن منطقه بیرون راندند.
درباره عملیات قدس ۵ که در قیاس با عملیات‌های بزرگ ما، عملیاتی محدود و کوچک محسوب می‌شد کتاب مستقلی وجود ندارد. حتی در برخی کتاب‌ها، مثل «دایره‌المعارف مصور جنگ ایران و عراق» (جعفر شیرعلی‌نیا، نشر سایان) یا «نبردهای سال ۶۲ تا پایان ۶۴» (یعقوب حسینی، نشر ایران سبز) به نام این عملیات اشاره هم نمی‌شود. اما در سی‌وهفتمین کتاب از مجموعه کتاب‌های روزشمار جنگ ایران و عراق (مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس) که به قلم هادی نخعی و حمیدرضا فراهانی تدوین شده و عنوان «توسعه روابط با قدرت‌های آسیایی» روی آن به چشم می‌خورد به عملیات قدس ۵ نیز اشاره می‌شود. در این کتاب، در بررسی حوادث و اظهارنظرهای روزهای پانزدهم و شانزدهم مرداد ۱۳۶۴ برخی اطلاعات مربوط به این عملیات عرضه، و چگونگی شروع و پایان آن بازخوانی می‌شود.