فارسی قابل تخریب و حذف نیست
کورش صفوی، زبانشناس مطرح و استاد دانشگاه علامه طباطبایی، روز گذشته در ۶۷سالگی از دنیا رفت. او آثار ارزشمندی در حوزه زبانشناسی و معناشناسی منتشر کرده و همچنین آثار بسیاری از جمله «دیوان غربی شرقی» را از آلمانی به فارسی برگردانده است. صفوی از استادان بسیار محبوب و شناختهشده زبان و ادبیات فارسی بود و شاگردان بسیاری تربیت کرده است.
او در مصاحبهای درباره زندگیاش گفته بود: «من در ۶ تیر ۱۳۳۵ در تهران متولد شدم، گردنم را نمیتوانستم سفت نگه دارم، حدود ۲ یا ۳ماهه بودم، که مرا به فرنگ بردند. درواقع پدرم مامور به تدریس در دانشگاه ژنو بود، ما را با خود به آنجا برد. بعد از انجام ماموریت دست عیالش را گرفت و برگشت به ایران اما من را در اتریش در مدرسه شبانهروزی، که من به آن یتیمخانه میگویم، گذاشت؛ همیشه پدربزرگم میگفت این بچه را گذاشتید یتیمخانه آدم نشده است. تا زمان اخذ دیپلم در آلمان و اتریش بودم و تحصیلات متوسطه خود را در آنجا به اتمام رساندم و بعد از دیپلم به ایران برگشتم.»
صفوی در یک خانواده فرهنگی رشد کرد و به همین دلیل از کودکی با کتاب آشنا شد و به مطالعه علاقه زیادی پیدا کرد. او درباره پدر و مادرش گفته بود:«پدرم احمد عمادالدین صفوی استاد دانشکده حقوق دانشگاه تهران و مادرم پرویندخت جاویدپور استاد دانشگاه شهید بهشتی بود. این معلمی هم یک جایی در کروموزوم ما ثبت شده است. تقریبا تمام فامیل ما، به صورت موروثی، معلم هستند، از خواهرم گرفته تا بچههایم و عروس و دامادم همه معلم هستند، بهطوریکه در خانه ما کسی نمیپرسد که میخواهی در آینده چهکاره بشوی، که مثلا کسی بگوید میخواهم خلبان یا چیز دیگری بشوم، میپرسند که میخواهی چه رشتهای تدریس کنی؟»
کوروش صفوی بعد از اخذ دیپلم در اتریش به ایران بازگشت اما مدرکش را قبول نکردند و دوباره مجبور شد برای دیپلم درس بخواند. او درباره این موضوع گفته بود: «بعد از بازگشت به دلیل نپذیرفتن دیپلم اتریش از سوی ایران مجبور شدم در دبیرستان هدف شماره ۴، دوباره دیپلم ریاضی بگیرم چون هنوز فارسیام خوب نبود که بخواهم رشته دیگری بخوانم و اصلا فارسی بلد نبودم، در مدرسه عالی ترجمه رشته زبان آلمانی خواندم.»
او سپس به رشته زبان و ادبیات آلمانی دانشگاه تهران رفت و سال بعد به مدرسه عالی ترجمه انتقالی گرفت و در سال ۱۳۵۴ موفق به اخذ لیسانس از این دانشگاه شد. در همان سال برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت و پس از یک فصل تحصیل در رشته زبانشناسی در دانشگاه دولتی اوهایو و دو نیمسال تحصیل در ام. آی. تی، به دلیل بیماری پدر به ایران بازگشت. در سال ۱۳۵۶ وارد دوره کارشناسی ارشد زبانشناسی دانشگاه تهران شد و موفق شد پیش از انقلاب فرهنگی مدرک کارشناسی ارشد بگیرد.
او در همان سال ۱۳۵۶ ابتدا به صورت حقالتدریسی، سپس به صورت قراردادی و پیمانی به استخدام دانشکده علوم و ارتباطات درآمد. نزدیک به ۱۰ سال پس از اخذ کارشناسی ارشد خود و هنگامی که دوره دکتری زبانشناسی دانشگاه تهران دوباره بازگشایی شد، وارد این دوره شد و در سال ۱۳۷۲ دکتری زبانشناسی خود را از این دانشگاه گرفت.
او درباره حفظ زبان فارسی گفته بود: «زمانی که زبان سخنگویی نداشته باشد و آن زبان از بین رفت، دیگر کسی نگران از بین رفتن و مردن آن زبان نیست. مگر لاتین از بین نرفت؟ حالا کی از بین رفت، وقتی که همه آنهایی که لاتین صحبت میکردند یا مردند یا به زبانهای فرانسه، ایتالیایی و اسپانیایی روی آوردند و سخن گفتند. بنابراین وقتی که لاتین از بین رفت، هیچکسی نگران آن زبان نبود. مگر سانسکریت و یونان باستان از بین نرفتند؟ ولی اگر شما بگویید ما در دنیا هشتاد میلیون سخنگوی فارسیزبان داریم، ولی با وجود این شرایط زبان فارسی دارد از بین میرود من قبول نمیکنم و نمیپذیرم. چرا که زبان فارسی یکی از زبانهای بسیار زنده، مثل دیگر زبانهای کاملا زنده دنیاست. واژههای قرضی که وارد زبان فارسی میشود هیچ کدامشان کوچکترین تلنگری به زبان فارسی نمیزنند.
اینکه بعضی میگویند واژههای قرضی باعث انحطاط زبان فارسی میشود سخن درستی نیست و من این سخن را قبول ندارم. مگر فارسی کم واژه به زبانهای دیگر قرض داده است؟ الان هشتاد درصد زبان اردو که در پاکستان و هندوستان صحبت میشود فارسی است. مگر کم واژه فارسی در عربی و ترکی و... هست؟ مگر این زبانها از بین رفتهاند؟ اگر پنجاههزار لغت از زبانهای دیگر وارد فارسی بشود، در مجموعه واژگان فارسی گم میشود.»
از آثار او میتوان به این کتابها اشاره کرد: «درآمدی بر زبانشناسی»، «واژهنامه زبانشناسی»، «نگاهی به پیشینه زبان فارسی»، «هفت گفتار درباره ترجمه»، «از زبانشناسی به ادبیات»، «گفتارهایی در زبانشناسی»، «درآمدی بر معنیشناسی»، «منطق در زبانشناسی»، «معنیشناسی کاربردی»، «فرهنگ توصیفی معنیشناسی»، «نگاهی به ادبیات از دیدگاه زبانشناسی»، «زبانهای دنیا: چهار مقاله در زبانشناسی»، «آشنایی با نظامهای نوشتاری»، «آشنایی با معنیشناسی»، «آشنایی با تاریخ زبانهای ایران»، «آشنایی با تاریخ زبانشناسی»، «مبانی زبانشناسی» با همکاری احمد سمیعی و لطفالله یارمحمدی، «استعاره از نگاهی دیگر»، «سرگردان در فلسفه ادبیات» در حوزه تالیف و «سه رساله درباره حافظ»، «نگاهی تازه به معنیشناسی»، «تاریخ خط»، «روندهای بنیادین در دانش زبان»، «دوره زبانشناسی عمومی»، «زبان و ذهن»، «فن دستور»، «زبانشناسی و ادبیات»، «محفل فیلسوفان خاموش»، «فردینان دو سوسور»، «زبان و اندیشه»، «دنیای سوفی»، «بوطیقای ساختگرا» و «درآمدی بر معنیشناسی زبان» در حوزه ترجمه.