شکی نیست که روند طبیعی افزایش سن، مغز را دستخوش تغییراتی می‌کند که توانایی‌های شناختی ما را کاهش می‌دهد. در طی این روند بخش‌هایی از مغز کوچک می‌شوند، ارتباط بین نورون‌ها کاهش می‌یابد، گردش خون در مغز کم می‌شود و التهابات مغزی افزایش می‌یابد. با این حال، بعضی از عادت‌های روزانه‌ی ما پیری مغز را سرعت می‌بخشند و ما می‌توانیم با تغییر این عادت‌ها از سرعت پیر شدن مغز کم کنیم. اگرچه محققان نسخه‌ی خاصی برای حفظ توانایی‌های شناختی ندارند، اما رفتار‌های سالمی وجود دارد که برای این توانایی‌ها مفید هستند.

در ادامه به عادت‌های نادرستی می‌پردازیم که باعث پیری مغز و از دست رفتن توانایی‌های ذهنی می‌شوند.

۱- مراقب شنوایی تان نیستید

افت شنوایی با زوال عقل مرتبط است. طبق تحقیقات، افراد مسنی که دچار افت شنوایی شده اند، احتمال ابتلا به زوال عقل در آن‌ها به میزان چشمگیری بیشتر است. احتمالا فشار ناشی از تلاش برای شنیدن بار سنگینی بر دوش مغز می‌گذارد یا آنکه افت شنوایی منجر به انزوای اجتماعی می‌شود که این مسأله خود یکی از ریسک فاکتور‌های بروز زوال عقل شناخته شده است.

۲- مشروبات الکلی مصرف می‌کنید

تحقیقی در سال ۲۰۱۲ بر روی موش‌ها نشان داد موش‌هایی که در اثر الکل بیش از اندازه به مرحله‌ای معادل مستی رسیده بودند، تولید سلول‌های عصبی در بخش هیپوکامپوس مغز آن‌ها نزدیک به ۴۰ درصد کاهش یافت. هیپوکامپوس ناحیه‌ای در مغز است که در بعضی انواع یادگیری نقش دارد. این رفتار در دراز مدت تأثیر زیادی در یادگیری و حافظه دارد.

۳- به سلامت قلب خود بی توجه هستید

سلامت قلب ارتباط مستقیمی با سلامت مغز دارد. در حقیقت هر چه که برای قلب خوب باشد، برای مغز هم خوب است. وقتی قلب شما تحت فشار باشد و گردش خون در مغز به درستی صورت نگیرد، مغز سریع‌تر پیر می‌شود. تحقیقی در سال ۲۰۱۷ نشان داد افراد میانسالی که ریسک فاکتور‌های مشکلات عروقی مثل فشار خون و دیابت را دارند، با بالا رفتن سن احتمال ابتلا به زوال عقل در آن‌ها بیشتر می‌شود.

۴- هنگام کار، موتور سواری، دوچرخه سواری و ... از کلاه ایمنی استفاده نمی‌کنید

تحقیقات جدید نشان می‌دهد شدت ضربه‌ی مغزی و سن وقوع آن می‌تواند روی ریسک بروز زوال عقل تأثیر بگذارد. در پژوهشی در سال ۲۰۱۸ مشاهده شد افرادی که در گذشته تجربه‌ی ضربه‌ی مغزی را داشتند، ریسک ابتلا به زوال عقل در آن‌ها ۲۴ درصد بیشتر از کسانی بود که هرگز چنین تجربه‌ای نداشتند. همچنین پژوهشگران در این تحقیق متوجه شدند اگر در دهه‌ی بیست زندگی خود ضربه مغزی شوید، خطر ابتلا به زوال عقل در دهه‌ی پنجاه زندگی تان به میزان ۶۰ درصد افزایش پیدا می‌کند.

۵- تحرک ندارید

عدم تحرک یکی دیگر از ریسک فاکتور‌های ابتلا به زوال عقل است. تحقیقات نشان داده است هر چه فعالیت بدنی کمتر باشد خطر ابتلا به زوال عقل به میزان زیادی بالا می‌رود.

۶- از کار‌های فکری دوری می‌کنید

ورزش دادن مغز یکی از راه‌های مؤثر در حفظ سلامت مغز است. تحقیقات نشان می‌دهد. آموزش‌های شناختی، سرعت افت توانایی‌های شناختی در بعضی موارد مثل پردازش اطلاعات یا حافظه را دست کم به مدت چند سال بعد از زمان آموزش کم می‌کند. البته هنوز شواهد کافی وجود ندارد که ثابت کند بازی‌های ذهنی رایج می‌توانند جلوی افت توانایی‌های شناختی یا بیماری‌هایی مثل آلزایمر را بگینرد. با این حال، به چالش کشیدن ذهن با مطالعه کردن و حل جدول و پازل سودوکو ضرری ندارد و احتمالا می‌تواند برای مغز مفید باشد.

۷- علاقه‌ای به یادگیری چیز‌های جدید ندارید

سرعت روند ابتلا به زوال عقل در افرادی که تحصیلات بالاتری دارند کمتر است. وقتی چیزی یاد می‌گیرید، ارتباطات جدیدی در مغزتان شکل می‌گیرد و این مسأله انعطاف پذیری مغز را بیشتر می‌کند. این کار مثل آن است که پول بیشتری در حساب پس انداز بازنشستگی تان بگذارید، بنابراین وقتی بازنشسته می‌شوید و مغزتان کند می‌شود می‌توانید از آن حساب پول برداشت کنید.

۸- ارتباط اجتماعی ندارید

همانطور که انجام بسیاری از کار‌ها با وجود خانواده و دوستان راحت‌تر می‌شود، حفظ سلامت مغز هم با حفظ ارتباطات اجتماعی ساده‌تر است. تحقیقات نشان داده است هر چه فعالیت اجتماعی بیشتر باشد سرعت تحلیل رفتن توانایی‌های شناختی کمتر می‌شود. داشتن ارتباط اجتماعی اضطراب را کم می‌کند و از طرفی دیگر، ارتباط قوی‌ای بین اضطراب و بروز مشکلات مغزی با افزایش سن وجود دارد.

۹- اضطراب زیادی دارید

اضطراب صدمات زیادی به مغز وارد می‌کند. طبق تحقیقات، هر چه فشار و اضطراب بیشتری متحمل شوید، خطر افت سریع‌تر توانایی‌های شناختی و بروز بیماری‌هایی مثل آلزایمر در شما بالاتر می‌رود.

۱۰- خواب کافی ندارید

با بالا رفتن سن، هر چه خواب کمتری داشته باشیم مغز ما زودتر پیر می‌شود. پژوهشگران با بررسی اسکن مغزی افراد و مدت خواب آن‌ها پی بردند کسانی که کمتر می‌خوابیدند توانایی شناختی آن‌ها با سرعت بیشتری تحلیل می‌رفت. به گفته‌ی محققان، دست کم هفت ساعت خواب شبانه برای حفظ سلامت مغز در بزرگسالان ضروری است.

۱۱- رژیم غذایی ناسالمی دارید

تغذیه نقش مهمی در سلامت مغز دارد و تحقیقات علمی حاکی از کمتر بودن خطر بروز آلزایمر در کسانی است که رژیم‌های غذایی سالمی دارند. مواد غذایی‌ای که تأثیر زیادی در حفظ سلامت مغز دارند عبارتند از: سبزیجات، میوه‌های توت مانند (مثل گیلاس، توت فرنگی و غیره)، مغز‌های خوراکی، انواع لوبیا، ماهی، گوشت مرغ و روغن‌های سالم مثل روغن زیتون.

۱۲- سیگار می‌کشید

تحقیقات علمی نشان داده است مصرف سیگار، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را در افراد حدود دو برابر بیشتر می‌کند.

۱۳- در مناطق آلوده زندگی می‌کنید

آلودگی هوا یکی از عوامل مؤثر در پیری مغز است. قرارگیری مداوم در معرض آلودگی هوا تغییرات ساختاری‌ای در مغز ایجاد می‌کند که روند افت توانایی‌های شناختی را سرعت می‌بخشد و باعث صدمات مغزی-عروقی می‌شود.

۱۴- توجه به سلامت مغز را به آینده موکول می‌کنید

سلامت مغز مسأله‌ای نیست که توجه به آن را به دوران پیری موکول کنیم. در دوران جوانی فرصت‌های زیادی برای جلوگیری از بروز زوال مغز و آلزایمر در دهه‌های بعدی زندگی وجود دارد که در صورت غفلت آن‌ها را از دست خواهید داد.