کندوکاو نوجوانان در تاریخ استعمار

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در اولین روز از اردوی گفت‌و‌گومحور «هیس‌طوری» که به مدت سه روز در اردوگاه فرهنگی‌آموزشی شهید باهنر تهران برگزار می‌شود، نوجوانان علاقه‌مند به تاریخ، توانستند قدم اول استعمارشناسی خود را بردارند.

سه‌شنبه (۳۱ مردادماه) اولین روز از اردوی گفت‌و‌گومحور «هیس‌طوری» بود که برنامه‌های متنوعی با محوریت «استعمارشناسی» داشت. دختران و پسران نوجوان که از سراسر ایران به تهران آمده بودند تا دوره نهایی «هیس‌طوری» را بگذرانند، در گروه‌های مختلف در کلاس‌های استعمارشناسی مدرسان باتجربه‌ای همچون میثم مهدیار، سجاد صفارهرندی، علیرضا عزیزگل و محمد توکلی شرکت کردند.

سجاد صفارهرندی، پژوهشگر جامعه‌شناسی در کلاس «آشنایی با استعمار» ضمن اشاره به اهمیت مسئله قدرت در شکل‌گیری استعمار گفت: انگلیسی‌ها در برخورد با ما و دین اسلام ابتدا رویکردی منفعلانه داشتند و فکر می‌کردند این دین به آنها و منافع‌شان صدمه‌ای نخواهد زد؛ پس با مسلمانی مردم ایران مشکلی نداشتند؛ ولی از یک جایی به بعد آنها فهمیدند در دیانت اسلامی عوامل مُخل منافع آنها وجود دارد و باید کاری کنند‌. مسئله قدرت برایشان مهم بود و در جاهایی که فکر می‌کردند اسلام ممکن است بال و پر قدرت را ببندد، مثل وجود امام حسین(ع) و قواعدی مثل نفی سبیل و ظلم‌ستیزی و ... کارشکنی‌هایشان را شروع کردند‌ و خواستند ما را ضعیف کنند. وی پرسشی را برای نوجوانان مطرح کرد که «چرا باید سرگذشت استعمار را بخوانیم؟»‌. هر یک از نوجوانان حاضر در کلاس پاسخی برای آن داشتند. صفارهرندی پس از دریافت پاسخ‌ها بیان کرد: پاسخ عاقلانه‌اش این است که بتوانیم از گذشته عبرت بگیریم تا دوباره در دام استعمار و عواقبش نیفتیم.

این مدرس به موضوع استعمار فرهنگی و نفوذ فکری این نوع استعمار در مردم نیز اشاره کرد و استعمار نو و فرانو را بسیار مهم دانست و تأکید کرد: استعمار غربی آنقدر فراگیر و قدرتمند است که حتی در کشور ما نیز که می‌خواهیم خودمان را از استعمار جدا کنیم، هنوز ریشه‌کن نشده است؛ یعنی داستان مبارزه با استعمار صرفا داستان مبارزه در گذشته نیست، داستان مبارزه در امروز است.

سجاد صفارهرندی در پایان کلاس، پیشنهادهایی برای مطالعه بیشتر و عمیق‌تر داشت. وی گفت: کتاب «جامعه‌شناسی غرب‌گرایی» اثر علی‌محمد نقوی از انتشارات امیرکبیر را بخوانید. همچنین سه‌گانه رمان جان کریستوفر که عناوین آن «کوه‌های سفید»، «شهر طلا و سرب» و «برکه آتش» است. این اثر داستانی به‌طور غیرمستقیم و جالب از استعمار می‌گوید.

میثم مهدیار، جامعه‌شناس فرهنگی در کلاس خود بر مسئله پیشرفت و توسعه بومی هر سرزمین تأکید کرد و گفت: اِشکال توسعه مدرن این است که سروصدای زیادی دارد؛ به این صورت که اوایل همه از آن خوش‌حال‌‌اند اما بعد می‌بینیم هر توسعه‌‌ای باید روی این زمین و بوم و بافت پیاده شود. وی افزود: استعمار نو فرایند عقلانیت بومی ملت ایران را بهم زد و با کمک‌ها و فشارهای سیاسی و اقتصادی به کشور توانست این روند را تغییر دهد و ساختار اجتماعی و فرهنگی ایران را دچار تزلزل جدی کند.

مهدیار مسئله اعتماد به نفس را بسیار مهم برشمرد و بیان کرد: راه برون‌رفت از بحران استعمار، داشتن اعتمادبه‌نفس است؛ چرا که باعث توجه به هویت خودمان می‌شود.

کلاس‌های دیگر نیز با محوریت آشنایی با استعمار و دلایل و ضرورت آن، عصر سه‌شنبه برای پسران و دختران نوجوان برگزار شد.

نوجوانان شرکت‌کننده در این کلاس‌ها که کنجکاو و فعال بودند، هر یک سؤالات خود را درباره تاریخ دنیا، روند استعمار و چرایی آگاهی از استعمار از مدرسان پرسیدند. همزمان با برگزاری این کلاس‌ها، در دو نوبت جدا، نشستی صمیمی و گفت‌و‌گومحور با مهدی میرکیایی، نویسنده مجموعه «سرگذشت استعمار» برگزار شد. در این نشست نیز نوجوانان فعال بودند و اداره جلسه را برعهده داشتند. آنها هر یک به ترتیب سؤالات‌شان را درباره چرایی نگارش این مجموعه، روند کار پژوهشی آن، دلایل شکل‌گیری استعمار، انواع استعمار در کشورهای مختلف، نگارش جلدهای بعدی یا آثار بعدی تاریخی از سوی این نویسنده و موضوعات متنوع و درخور توجه دیگر، از این پژوهشگر و مورخ پرسیدند. یادآوری می‌شود، پویش کتابخوانی «هیس‌طوری» شهریورماه همزمان با سالروز اشغال ایران توسط متفقین و فرار رضاخان با پشت سر گذاشتن مجموعه‌برنامه‌هایی به کار خود پایان می‌دهد و نفرات برگزیده را معرفی می‌کند. «هیس‌طوری» که یک پویش سراسری حول مطالعه و کنش‌گری، پیرامون ۱۵ جلد کتاب «سرگذشت استعمار» نوشته مهدی میرکیایی است، کار خود را از آبان ۱۴۰۱ آغاز کرد و روند برگزاری آن تا پایان تیرماه ۱۴۰۲ ادامه داشت. هدف اصلی این پویش به بهانه مطالعه ۱۵ جلد کتاب «سرگذشت استعمار» این بود که بچه‌ها با مفهوم مهم و بنیادین ذیل عرصه دشمن‌شناسی و مطالعه تاریخ با عنوان استعمار که از غرب برخاسته است، آشنا شوند.