بررسی اثرگذاری نرخ خوراک در صنعت پتروشیمی/ همه باهم برابر نیستند!  

گروه نفت و انرژی بازارنیوز- سعید اکبری؛ تعیین نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌ها به یکی از چالش‌های دولت تبدیل شده است. پیش از تعیین نرخ ۷۰۰۰ تومانی توسط هیئت وزیران در جلسه ۱۷ اردیبهشت ماه ۱۴۰۲، نرخ خوراک طبق فرمول وزارت نفت براساس قیمت مرکز مبادلات (هاب) جهانی گاز یعنی هلند، آمریکا، کانادا و انگلستان و قیمت داخلی و صادراتی تعیین می‌شد. در سال ۱۴۰۱ سقف ۵۰۰۰ تومانی بر این فرمول اعمال می‌شد، اما در سال ۱۴۰۲ براساس قانون بودجه ۱۴۰۲ این سقف برداشته شده و با مصوبه مذکور نرخ ثابت ۷۰۰۰ تومانی برای خوراک گاز پتروشیمی‌ها تعیین شده است.

همچنین نرخ سوخت پتروشیمی‌ها ۴۰۰۰ تومان تعیین شده است. عموماً تصور می‌شود خوراک تمام شرکت‌های پتروشیمی گاز طبیعی است و افزایش نرخ خوراک گاز، تمام این شرکت‌ها را به یک اندازه تحت تاثیر قرار می‌دهد. این دیدگاه ناشی از عدم آگاهی نسبت به زنجیره ارزش شرکت‌های پتروشیمی در ایران است؛ بنابراین در این یادداشت به این موضوع می‌پردازیم که شرکت‌های پتروشیمی چگونه از تغییرات نرخ خوراگ گاز تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

شرکت‌های پتروشیمی در عرض یکدیگر نیستند بلکه برخی از آن‌ها رابطه طولی با یکدیگر داشته و یک شبکه زنجیره ارزش را تشکیل می‌دهند. برخی از شرکت‌های پتروشیمی مصرف کننده گاز طبیعی (C۱) و برخی مصرف کننده گاز‌های سنگین‌تر (C۲+) هستند. برخی از شرکت‌های پتروشیمی از محصولات پالایشی مانند نفتا و پلاتفورمیت به عنوان خوراک استفاده می‌کنند.

همچنین برخی از شرکت‌های پتروشیمی در پایین دست زنجیره ارزش قرار دارند و مصرف کننده محصولات پتروشیمی هستند که پتروشیمی‌های بالادستی تولید می‌کنند. شکل ۱ انواع خوراک پتروشیمی در ایران را به تصویر کشیده است.



میزان تأثیرپذیری هر شرکت پتروشیمی از تغییر نرخ خوراک گاز، بسته به نوع پتروشیمی (بالادستی و پایین دستی)، نوع مواد اولیه (انواع خوراک گاز و مایع) و نوع محصول، متفاوت خواهد بود به این صورت که پتروشیمی‌های بالادستی نسبت به پایین دستی‌ها تأثیر بیشتری می‌پذیرند. به عنوان مثال پتروشیمی پردیس که از گاز طبیعی به عنوان خوراک استفاده می‌کند یک پتروشیمی بالادستی و پتروشیمی تندگویان که از پارا زایلین به عنوان خوراک استفاده می‌کند یک پتروشیمی پایین دستی است؛ بنابراین تاثیرپذیری پتروشیمی پردیس از نوسان نرخ خوراک گاز بیشتر از پتروشیمی تندگویان خواهد بود.

این موضوع نیز در ارتباط با شرکت پتروشیمی نوری نیز صادق است به گونه‌ای که طبق بررسی انجام شده و با توجه به شکل ۲ شرکت پتروشیمی نوری یک شرکت پتروشیمی پایین دستی است که از بنزین پیرولیز تولید شده توسط سایر شرکت‌های پتروشیمی و میعانات گازی تولید شده توسط پالایشگاه‌های گاز به عنوان ماده اولیه استفاده می‌کند.


بنابراین شرکت پتروشیمی نوری کمتر نسبت به تغییر نرخ خوراک گاز تأثیر می‌پذیرد که در اطلاعیه کدال این شرکت در تاریخ ۷ تیرماه ۱۴۰۲ نیز به آن اشاره شده است. در واقع در این اطلاعیه به صراحت اعلام شده است که هزینه سوخت و خوراک گاز برای پتروشیمی نوری قابل توجه نیست و روی ۹۶ درصد هزینه تمام شده تأثیر ندارد.

طبق بررسی انجام شده نمی‌توان گفت تمام پتروشیمی‌ها از نوسان نرخ خوراک گاز تاثیر یکسانی خواهند پذیرفت؛ بنابراین لازم است دولت فارغ از فضای رسانه‌ای و فشار‌های گروه‌های خاص، سیاست گذاری را بر مبنای اهداف اقتصاد کلان انجام دهد. موضوعی که در ارتباط با نرخ خوراگ گاز می‌بایست مورد توجه قرار گیرد این است که در سال جاری تصمیمات متعدد و متناقض در خصوص نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌ها ضمن کاهش اعتبار سیاستگذار، به افزایش ابهام در سطح اقتصاد کلان منجر شده است.

پایان پیام//