سخن از راه‌ طی‌شده در گذر از رنج‌ها و رسیدن به پیشرفت‌ها، بدون تبیین تاریخی ممکن نیست

علیرضا عزیزگل در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به مناسبت ۱۲ شهریورماه، روز مبارزه با استعمار انگلیس، درباره اثرات استعمار انگلیس بر ایران به صورت فهرست‌وار گفت: اولین اقدام مهم سیاسی استعمار انگلیس در تاریخ معاصر ایران، عهدنامه‌ای مجمل به منظور ممانعت ایران از حمله کشورهای دیگر از طریق ایران به هندوستان (پاکستان، هند و بنگلادش امروزی) بود؛ که در ازای آن ایران نیز باید از سوی انگلیس حمایت نظامی می‌شد. دومین اقدام مهم حضور شخصی با نام گور اوزلی در مذاکرات پایان جنگ میان ایران در دوره قاجار و روسیه در دوران تزارها بود. در این ماجرا انگلیس منافع خودش را در این صلح در قرارداد پیاده کرد.

وی ادامه داد: پس از آن جداسازی بخش‌هایی از افغانستان با مرکزیت هرات از ایران اقدام مهم دیگر بود. کمک و فشار به منظور قتل صدراعظم محبوب و توانمند ما «امیرکبیر» از دیگر جنایت‌های انگلستان محسوب می‌شود. (در سال ۱۲۳۰ شمسی برابر با ۱۸۵۱میلادی). تأسیس حزب استعماری فراماسونری در ایران، در اختیار گرفتن گمرک جنوب و تأسیس بانک شاهنشاهی از جمله اقدامات اقتصادی استعمار انگلیس در ایران بود. تقسیم ایران میان انگلیس و روسیه در قرارداد مخفیانه ۱۹۱۵ میلادی که بعدتر توسط روسیه افشا شد و دست داشتن در قحطی ایران و تلف‌شدن مردم در میانه‌ جنگ جهانی اول.

عزیزگل همچنین در انتها افزود: بهره‌گیری ارزان و سرقت از نفت ایران با نام شرکت نفت ایران و انگلیس، اجرای کودتای ۱۲۹۹ در ایران و تغییر فرهنگ دینی مردم در دوره رضاشاه با همکاری انگلستان بوده است. پس از آن هم تا سال ۱۳۳۲ انگلستان در پشت پرده تحولات سیاسی ایران منافع خود را پیش می‌برد. همچنین جدایی بحرین از ایران در سال ۱۳۵۰ میلادی هم‌زمان با خروج نظامی انگلیس از خلیج فارس. این‌ها فهرستی از مهم‌ترین اقدامات دولت استعماری انگلیس بوده است.

این نویسنده درباره تأثیر خواندن کتاب‌های تاریخی یا داستان‌های تاریخی بر نوجوانان بیان کرد: اگر جوامع و ملت‌ها را در مسیر حرکت و رشد در زمینه‌های گوناگون علمی و فناوری بدانیم؛ تنها راه شناخت درست نقطه کنونی، نگاه و تأمل درباره مسیر طی‌شده است. به همین دلیل، بدون مطالعه و نگاه تاریخی اساسا نمی‌توان شناخت خوبی، برای طی‌کردن راه در آینده پیدا کنیم. نوجوان ما چگونه می‌تواند قدر داشته‌های ملی خود را بداند؟ به عنوان نمونه اگر ما دفاع مقدس هشت‌ساله را برای نوجوان توضیح نداده باشیم، قدر امنیت و اهمیت قدرت بازدارندگی نظامی را به‌خوبی نمی‌داند.

عزیزگل ادامه داد: نوجوان امروز اگر نداند روزگاری در کشور سواد عمومی مردم حدود ۴۰ درصد بوده است، قدر باسوادی بالای ۹۰ درصدی عمومی را نمی‌داند. اگر نداند روزگاری دسترسی به پزشک در روستا و شهرستان دشوار بوده، اهمیت دسترسی فراوان امروزه را نمی‌داند. اگر چه امروز به قله و نقطه مطلوب نرسیده‌ایم؛ اما در مسیر موفقیت گام‌های خوبی برداشته‌ایم. به این ترتیب سخن از راه‌ طی‌شده ملی در مسیر گذر از رنج‌ها و رسیدن به پیشرفت‌ها، بدون تبیین تاریخی میسر و ممکن نیست.

وی درباره راهکارهای نحوه بیان تاریخ ایران به نوجوانان گفت: نگاهی به دنیای کنونی که برآیند و نتیجه سال‌ها نزاع و درگیری نظامی و سیاسی پس از استعمار بوده، فرصت روایت بسیار زیادی فراهم کرده است. برای مثال روایت جنگ‌های قرن اخیر، اختراع سلاح‌های وحشتناک چون بمب‌های شیمیایی و بمب اتمی، درگیری‌های محلی و منطقه‌ای و جنگ‌های استقلال‌طلبانه، روایت ملی و بومی از نبردهای فرهنگی و ایدئولوژیک در دوران جنگ سرد میان اردوگاه شرق کمونیستی و غرب لیبرالیستی، روایت نبردهای سیاسی و امنیتی میان شرق و غرب و روایت برآمدن بنگاه‌های فیلم، سرگرمی و بازی و نقش آن در تغییر فرهنگی ملت‌ها.