دولت نزدیک به ۹۰ درصد درآمدهای مالیاتی خود را تا پایان مردادماه ۱۴۰۲ محقق کرده است. بررسی ها نشان می دهد عملکرد مالیات در کشور موفقیت آمیز بوده است. این در حالی است که تحقق عملکرد دولت در مالیات بر ثروت کمتر از سایر بخش ها رقم خورده است.

عملکرد مالیاتی دولت از آغاز سال ‍۱۴۰۲ تا پایان مرداد ماه موفق بوده اما متناسب نبود. برای مثال دولت در اخذ مالیات مستقیم به بهترین شیوه عمل کرده در صورتیکه نتوانسته به میزان مورد انتظار، مالیات بر کالاها و خدمات را محقق کند. در میان مالیات‌های مستقیم نیز به همین صورت بوده است. عملکرد دولت در مالیات بر درآمدها از حد انتظار بهتر بوده است به طوریکه بیشتر از میزان برآورد اش در قانون بودجه را محقق کرده است. در صورتیکه که نتوانسته انتظارات خود را از مالیات بر ثروت برآورده کند.

نیم نگاهی به اهمیت عملکرد دولت در مالیات‌ستانی

یکی از راه‌های مرسوم کسب درآمد دولت مالیات‌ستانی است. مالیات‌ها به دو دسته مالیات‌های مستقیم و مالیات بر کالا و خدمات قابل تقسیم‌اند. مالیات‌ مستقیم از جمله همان مالیاتی است که از حقوق کارمندان به طور مستقیما برداشت می‌شود و باقیمانده به حساب فرد واریز می‌شود. به همین دلیل مالیات مستقیم نامیده شده است. دسته دوم مالیات‌‌ها، مالیات بر کالا و خدمات است که مالیات غیر مستقیم نیز نامیده می‌شود. خرید اجناس از فروشگاه ها و سفارش غذا در رستوران ها و ... از عمده این مثال ها به شمار می رود. این مالیات همان ۹ درصدی است که مازاد بر قیمت کالا و یا بر روی فیش غذای رستوران مشاهده کرده‌اید.

دولت در ابتدای هر سال اقدام به ارائه پیش‌بینی خود از درآمدهای سال آینده در قانون بودجه می‌کند و میزان تحقق این پیش‌بینی به ما کمک می‌کند تا عملکرد دولت را در تحقق این درآمدها بسنجیم. برای مثال سازمان امور مالیاتی کشور به صورت ماهیانه عملکرد دولت را در مالیات‌ستانی گزارش می‌دهد که می‌تواند به ما در درک میزان موفقیت دولت در رسیدن به اهداف مشخص شده در قانون بودجه کمک کند.

سازمان امور مالیاتی کشور گزارشی از عملکرد دولت تا پایان مرداد ماه سال جاری منتشر کرده که نشان می‌دهد نزدیک به ۹۰ درصد کل مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم محقق شده و عملکرد دولت در اخذ مالیات قابل قبول بوده است.

در حالیکه دولت در کلیت عملکرد مالیات‌ستانی موفق بوده اما در جزئیات انواع مالیات‌ها وضع متفاوت است. برای مثال دولت موفق شده ۸۰ درصد مالیات بر کالاها و خدمات برآورد شده را بگیرد در حالیکه میزان تحقق این درآمد برای مالیات‌های مستقیم بالای ۹۶ درصد بوده است.

مالیات‌های مستقیم از سه دسته مالیات اشخاص حقوقی، مالیات بر درآمدها و مالیات بر ثروت تشکیل می‌شود. آمارها نشان می‌دهد دولت توانسته مالیات بر درآمدها را ۲۰ درصد بیشتر از میزان برآورد قانون بودجه تا پایان مردادماه امسال محقق کند. این در حالی است که درآمد مالیات بر ثروت را ۲۲ درصد کمتر از میزان برآورد وصول کرده است.

کم کاری دولت در مالیات‌ستانی از شرکت‌های دولتی

همانطور که گفته شد مالیات‌های مستقیم از مالیات اشخاص حقوقی، مالیات بر درآمدها و مالیات بر ثروت تشکیل شده است. مالیات اشخاص حقوقی در حقیقت همان مالیاتی است که دولت از شرکت‌های دولتی و غیردولتی می‌گیرد. بیشترین سهم این مالیات متعلق به شرکت‌های غیردولتی که دولت توانسته بیش از ۹۳ درصد از برآورد قانون بودجه را محقق کند اما از درآمد مالیاتی شرکتهای دولتی تنها توانسته ۴ همت آن را وصول کند که کمتر از نیمی از پیش‌بینی‌اش بوده است.

تحقق چشمگیر مالیات‌های بر درآمد

آمارها گویای آن است که دولت در مالیات بر درآمدها بهتر از برآورد خود عمل کرده است. هر سه بخش مهم این مالیات یعنی مالیات مشاغل، مالیات حقوق کارکنان بخش عمومی و خصوصی به بهترین نحو وصول شده به طوریکه مالیات حقوق کارکنان بخش خصوصی و مالیات مشاغل به ترتیب ۲۰ و ۲۶ درصد بیشتر از انتظار دولت محقق شده که بسیار امیدوارکننده است.

کم توجهی دولت به کوچکترین بخش درآمد مالیاتی

کمترین سهم در میان مالیات‌‌های مستقیم متعلق به مالیات بر ثروت است. سهم پایین این مالیات باعث شده دولت نسبت به آن بی‌توجه باشد. مالیات بر نقل و انتقال سهام، مالیات بر نقل و انتقال املاک و مالیات بر خودروهای گران‌قیمت بیشترین سهم درآمدی را در این مالیات به خود اختصاص داده‌اند. دولت در قانون بودجه برای مالیات بر خودرو‌های گران‌قیمت بیش‌برآورد انجام داده و تنها توانسته ۲۷ درصد این درآمد را محقق کند. وضعیت در تحقق مالیات بر نقل و انتقال سهام بهتر از دیگر بخش‌های این پایه مالیاتی است. دولت توانسته در ۵ ماه ابتدای امسال ۱.۷ همت بیشتر از میزان پیش‌بینی اش این مالیات را وصول کند.

عدم تحقق بیش از ۴۰ درصدی مالیات سلامت

بزرگترین سهم مالیات‌های غیرمستقیم به مالیات بر ارزش افزوده و درآمد حاصل از مالیات سلامت اختصاص دارد. دولت در ۵ ماهه ابتدایی سال جاری به طور تقریبا توانسته انتظارات خود را در تحقق مالیات بر ارزش افزوده عملی کند. اما در مالیات سلامت اینطور نیست. برنامه دولت در این مدت تحقق ۲۰ همت از این پایه مالیاتی بوده که تنها موفق به وصول ۱۱ همت آن شده است.

منبع: اکوایران