در نخستین تحقیقی که به بررسی تاثیر یبوست بر روند پیری مغز می‌پردازد، دانشمندان به یک سری ارتباطات نسبتا نگران کننده دست یافته اند. بر اساس مطالعات ارائه شده در کنفرانس بین المللی انجمن آلزایمر در آمستردام، یبوست مزمن که توسط نویسندگان این پژوهش‌ها تحت عنوان اجابت مزاج با فاصله سه روز یا بیشتر تعریف می‌شود، با خطر ۷۳ درصدی زوال ذهنی- شناختی مرتبط است.

دکتر چائوران ما، نویسنده اول و استاد گروه تغذیه دانشگاه ماساچوست در امهرست، از طریق ایمیل گفت: «مطالعه ما در نوع خود پژوهشی کاملا منحصر به فرد است چرا که شواهد متفاوتی را جمع آوری و طیف وسیعی از دفعات دفع مدفوع را بررسی کرده است. گفتنی است که در نهایت تمام اعضای تیم تحقیقات از نتیجه این ارتباط متعجب شدند، به خصوص در مورد کسانی که دفع مدفوع بسیار محدود و با تاخیر قابل ملاحظه داشتند»

با استناد به مقاله‌ای که از طریق مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است، حدود ۱۶ درصد از جمعیت بزرگسال در سراسر جهان یبوست را تجربه می‌کنند.

همچنین به دلیل عوامل مرتبط با سن مانند عدم ورزش، مصرف فیبر غذایی کم و استفاده از دارو‌هایی که یبوست یکی از عوارض جانبی آن‌ها محسوب می‌شود، این اختلال میان افراد مسن شایع‌تر است. علاوه بر این با وجود آن که یبوست مزمن با التهاب و اختلالات روانی مانند اضطراب و افسردگی در ارتباط است، همچنان سوالات بی پاسخ زیادی در مورد رابطه میان سلامت دستگاه گوارش و عملکرد شناختی مغز در طولانی مدت وجود دارد.

عملکرد شناختی به ظرفیت ذهنی فرد برای یادگیری، تفکر، استدلال، حل مسئله، تصمیم گیری، توانایی یادآوری و همچنین توجه باز می‌گردد. در ادامه به منظور یافتن سرنخ‌هایی معتبر برای پرسش‌های مذکور، نویسندگان مطالعه مد نظر بیش از ۱۱۲۰۰۰ بزرگسال را که در مطالعه سلامت پرستاران، مطالعه سلامت پرستاران II و مطالعه پیگیری متخصصان سلامت شرکت کرده بودند، ارزیابی کردند.

دو مطالعه اول عوامل خطر بیماری‌های مزمن متداول را بین زنان در آمریکای شمالی مورد بررسی قرار دادند. این در حالی است که مطالعه دوم به موضوعات مشابه، اما برای مردان پرداخت.

تیم تحقیقات داده‌های بسیاری را در زمینه دفعات دفع مدفوع شرکت کنندگان از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳، ارزیابی‌های خود از عملکرد شناختی شرکت کنندگان بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ و همچنین جزئیات عملکرد شناختی اندازه‌گیری شده عینی برخی از شرکت کنندگان بین سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ جمع آوری کردند.

نویسندگان مطالعه دریافتند که در مقایسه با افرادی که یک بار در روز مدفوع می‌کردند، عملکرد شناختی شرکت کنندگان مبتلا به یبوست به طور قابل توجهی ضعیف‌تر بود، به بیان دیگر معادل سه سال پیری شناختی بیشتر از دید زمانی. از طرفی افرادی که بیش از دو بار در روز دفع داشتند نیز با خطر افزایش یافته رو به رو بودند.

مدیر ارشد علمی انجمن آلزایمر توضیح می‌دهد: هرچه بیشتر در مورد محور روده- مغز آگاهی کسب کنیم، بیشتر متوجه می‌شویم که باید به پیشگیری از زوال شناختی به چشم یک رویکرد سیستمی بسیار مهم و ضروری نگاه کنیم. در واقع مغز از آنچه در جریان خون ما اتفاق می‌افتد جدا نیست.

حرکات روده و مغز

دکتر ما می‌گوید: این تحقیق برای آزمایش رابطه علت و معلولی میان حرکات روده، میکروبیوم روده و سلامت شناختی افراد طراحی نشده است، بنابراین نمی‌توانیم به طور قاطع در مورد توالی دقیق زیربنای این ارتباط نتیجه گیری کنیم. با این وجود نویسندگان مطالعه به این نتیجه رسیدند که فرکانس حرکت روده و عملکرد ذهنی شناختی با میکروبیوم‌های روده شرکت کنندگان ارتباط نزدیکی دارند. بر اساس مقاله‌ای از کلینیک کلیولند، در افرادی که اجابت مزاج محدود و عملکرد شناختی ضعیفی داشتند، کاهش باکتری‌های خوب تولید کننده بوتیرات دیده شد. بوتیریک اسید نوعی اسید چرب است که از سد روده که مانع از ورود باکتری‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ها به جریان خون می‌شود، حمایت می‌کند.

بوتیرات‌ها همچنین با عمل در قالب منبع اصلی انرژی برای سلول‌های روده بزرگ به سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کنند. گفتنی است که آن‌ها را می‌توان در غذا‌های پرفیبر، مکمل‌های حاوی فیبر، پری بیوتیک‌ها و محصولات لبنی پرچرب (در صورتی که در حد اعتدال مصرف شوند) یافت مانند کره، پنیر و شیر.

سایر تحقیقات ارائه شده در همین کنفرانس نیز یافته‌های مشابهی را ارائه دادند. در یک مطالعه روی ۱۴۰ بزرگسال میانسال مشخص شد که سطوح پایین باکتری‌های محافظت کننده سیستم عصبی روده مانند بوتیریکیکوکوس و رومینوکوکوس با سطوح بالای بیومارکر‌های بیماری آلزایمر مرتبط است.

در مجموع به نظر می‌رسد افرادی که حرکات روده‌ای و دفع کمتری دارند، باکتری‌های خوب کمتر و باکتری‌های بد ناشی از شرایط التهابی بیشتری داشته باشند. ب ا این حال به مطالعات بیشتری برای شناسایی میکروب‌های درگیر و عملکرد آن‌ها نیاز است.

علاوه بر این گفتنی است که غذای مناسب نه تنها مغز را تغذیه خواهد کرد، بلکه حرکات سالم روده را نیز تضمین می‌کند. مصرف فیبر کافی شامل سبزیجات، میوه ها، غلات کامل و آجیل می‌تواند از یبوست جلوگیری کند. به گفته سازمان غذا و داروی آمریکا، کل فیبر مصرفی باید حداقل ۲۵ گرم در روز باشد. در همین راستا هیدراته بودن کافی بدن نیز مدفوع را نرم می‌کند تا بتوان بدون فشار اضافی آن را دفع کرد. حداقل چند بار در هفته ورزش منظم و مدیریت استرس نیز می‌توانند بسیار کمک کننده باشد.